paramArthavachanikA ][ 359
te bannenun svarUp sarvathA prakAre to kevaLagnAnagochar chhe; anshamAtra mati-shrutagnAnagrAhya
chhe. tethI sarvathA prakAre AgamI, adhyAtmI to kevaLagnAnI, anshamAtra mati – shrutagnAnI tathA
deshamAtragnAtA avadhignAnI, manaparyayagnAnI chhe; e traNe (sarvathA, anshamAtra, deshamAtra)
yathAvasthit gnAnapramAN nyUnAdhikarUp jANavA.
mithyAdraShTi jIv na AgamI chhe, na adhyAtmI chhe, kAraN ke te kathanamAtra to granthapAThanA
baLavaDe Agam – adhyAtmanun svarUp upadeshamAtra kahe chhe parantu te Agam – adhyAtmanA svarUpane
samyakprakAre jANato nathI. tethI mUDhajIv na AgamI ke na adhyAtmI chhe. (kAraN ke tene te
bhAvanun vedan ja nathI) yathA — निर्वेदकत्वात्।
have mUDh ane gnAnI jIvanun visheShapaNun anya paN sAmbhaLo
gnAtA to mokShamArga sAdhI jANe chhe, mUDh mokShamArga sAdhI jANe nahi.
shAmATe? to sAmbhaLo — mUDh jIv Agamapaddhatine vyavahAr kahe chhe ane adhyAtma-
paddhatine nishchay kahe chhe, tethI te Agamaangane ekAntapaNe sAdhI mokShamArga darshAve chhe;
adhyAtmaangane vyavahArathI paN jANe nahi e mUDhadraShTi jIvano svabhAv chhe; tene e ja pramANe
sUje chhe.
shAthI? kAraN ke Agamaang bAhyakriyArUp pratyakShapramAN chhe, tenun svarUp sAdhavun tene
sugam chhe, te bAhyakriyA karato thato mUDh jIv potAne mokShano adhikArI mAne chhe, paN
antargarbhit adhyAtmarUp kriyA je antardaShTigrAhya chhe te kriyAne mUDh jIv jANe nahi, kAraN –
antardraShTinA abhAvathI antarakriyA draShTigochar Ave nahi; tethI mithyAdraShTi jIv (game teTalI
bAhyakriyA karato chhato paN) mokShamArga sAdhavAmAn asamartha chhe. have —
samyagdraShTino vichAr sAmbhaLo
samyagdraShTi koN kahevAy te sAmbhaLo — sanshay, vimoh ane vibhram e traN bhAv
jenAmAn nathI te jIv samyagdraShTi.
sanshay, vimoh ane vibhram shun? tenun svarUp draShTAntavaDe darshAve chhe te shravaN karo —
jemake chAr puruSh koI ek sthAnamAn UbhA hatA. tyAn koI anya puruShe te chAre pAse ek
chhIpano khanD lAvI batAvyo, ane pratyekane prashna karyo ke A shun chhe? chhIp chhe ke rUpun? pratham
sanshayavALo puruSh bolyo ke kAI samaj paDatI nathI ke A te chhIp chhe ke rUpun! mArI draShTimAn
teno nirdhAr thato nathI. pachhI bIjo vimohavALo puruSh bolyo ke mane e kAI samajaN nathI
ke tame chhIp kone kaho chho tathA rUpun kone kaho chho? mArI draShTimAn kAI Avatun nathI tethI
hun nathI jANato ke tame shun kahevA mAgo chho? athavA te chup rahe, ghelachhAthI bole nahi.