ke jIv pahelAn nyAro hato, tathA karma nyArAn hatAn ane pAchhaLathI temano sanyog thayo. to kevI
rIte chhe? jem merugiri Adi akRutrim skandhomAn anantA pudgalaparamANuo anAdikALathI
ekabandhAnarUp chhe, temAnthI koI paramANu judA paDe to koI navA maLe chhe, e pramANe maLavun –
vikharAvun thayA kare chhe. tem sansAramAn ek jIvadravya tathA anantA karmarUp pudgalaparamANu e
banne anAdikALathI ekabandhAnarUp chhe. temAnthI koI karmaparamANu judA paDe chhe tathA koI navA
maLe chhe. e pramANe maLavun – vikharAvun thayA kare chhe.
✾ karmonA anAdipaNAnI siddhi ✾
prashna — pudgalaparamANu to rAgAdikanA nimittathI karmarUp thAy chhe, to anAdi
karmarUp kevI rIte chhe?
uttara — nimitta to navIn kArya hoy temAn ja sambhave, anAdi avasthAmAn nimittanun
kAI prayojan nathI. jem navIn pudgalaparamANuonun bandhan to snigdha – rukSha guNanA ansho vaDe
ja thAy chhe tathA merugiri vagere skandhomAn anAdi pudgalaparamANuonun bandhAn chhe tyAn nimittanun
shun prayojan chhe? tem navIn paramANuonun karmarUp thavun to rAgAdik vaDe ja thAy chhe tathA anAdi
pudgalaparamANuonI karmarUp ja avasthA chhe, tyAn nimittanun shun prayojan? vaLI jo anAdi viShe
paN nimitta mAnIe to anAdipaNun rahe nahi, mATe karmano bandh anAdi mAnavo. shrI pravachanasAr
shAstranI tattvapradIpikAvRuttinI vyAkhyAmAn sAmAnya gneyAdhikAr chhe, tyAn kahyun chhe ke – ‘‘rAgAdikanun
kAraN to dravyakarma chhe tathA dravyakarmanun kAraN rAgAdik chhe.’’ tyAre tyAn tarka karyo chhe ke – e pramANe
to itaretarAshray doSh lAge chhe arthAt te tenA Ashraye ane te tenA Ashraye em thayun, kyAy
thambhAv rahyo nahi. tyAre tyAn evo uttar Apyo chhe ke —
‘‘एवंसतीतरेतराश्रयदोषः न हि। अनादिप्रसिद्धद्रव्यकर्माभिसंबद्धस्यात्मनः प्राक्तनद्रव्यकर्मणस्तत्र
हेतुत्वेनोपादानात्’’ — pravachanasAr, a0 2 gAthA 29 (saLang – 121)
artha — e pramANe itaretarAshray doSh nathI, kAraN anAdino svayamsiddha dravyakarmano
sambandh chhe tene tyAn kAraNapaNAvaDe grahaN karyo chhe. e pramANe AgamamAn kahyun chhe. vaLI yuktithI
paN em ja sambhave chhe. jo karmanimitta vinA jIvane pahelAn rAgAdik kahIe to rAgAdik jIvano
ek svabhAv thaI jAy, kAraN paranimitta vinA hoy tenun ja nAm svabhAv chhe. mATe karmano
sambandh anAdi ja mAnavo.
prashna — jo nyArAn nyArAn dravya chhe to anAdithI teno sambandh kem sambhave?
uttara — jem mULathI ja jaL ane dUdhano, suvarNa ane kiTTIkano, tuSh ane kaNano
tathA tel ane talano anAdi sambandh jovAmAn Ave chhe, teno navIn meLAp thayo nathI, tem
jIv ane karmano sambandh paN anAdithI ja jANavo; parantu teno navIn meLAp thayo nathI. vaLI
26 ][ mokShamArgaprakAshak
4