Page -7 of 350
PDF/HTML Page 21 of 378
single page version
mamatva nahIn karate, tathA jo paradravya va unake svabhAv gnAnamen pratibhAShit hote hain unhen jAnate
to hain, parantu iShTa-aniShTa mAnakar unamen rAg-dveSh nahIn karate; sharIrakI anek avasthAen hotI
hain, bAhya nAnA nimitta banate hain, parantu vahAn kuchh bhI sukh-dukh nahIn mAnate; tathA apane
yogya bAhya kriyA jaise banatI hain vaise banatI hain, khInchakar unako nahIn karate; tathA apane
upayogako bahut nahIn bhramAte hain, udAsIn hokar nishchalavRuttiko dhAraN karate hain; tathA kadAchit
mandarAgake udayase shubhopayog bhI hotA hai
udayakA abhAv honese hinsAdirUp ashubhopayog pariNatikA to astitva hI nahIn rahA hai; tathA
aisI antarang (avasthA) hone par bAhya digambar saumyamudrAdhArI hue hain, sharIrakA samvAranA Adi
vikriyAonse rahit hue hain, vanakhaNDAdimen vAs karate hain, aTThAIs mUlaguNonkA akhaNDit pAlan
karate hain; bAIs parIShahonko sahan karate hain, bArah prakArake taponko Adarate hain, kadAchit
dhyAnamudrA dhAraN karake pratimAvat nishchal hote hain, kadAchit adhyayanAdik bAhya dharmakriyAommen
pravartate hain, kadAchit munidharmake sahakArI sharIrakI sthitike hetu yogya AhAr-vihArAdi kriyAommen
sAvadhAn hote hain.
dharmake lobhI anya jIv-yAchak unako dekhakar rAg anshake udayase karuNAbuddhi ho to unako
dharmopadesh dete hain, jo dIkShAgrAhak hain unako dIkShA dete hain, jo apane doShonko pragaT karate
hain, unako prAyashchitta vidhise shuddha karate hain.
Page -6 of 350
PDF/HTML Page 22 of 378
single page version
kadAchit kaShAy anshake udayase vahAn upayog sthir na rahe to un shAstronko svayam paDhate hain
tathA anya dharmabuddhiyonko paDhAte hain.
bhAge nahIn vaise upayogako sadhAte hain aur bAhyamen unake sAdhanabhUt tapashcharaNAdi kriyAommen pravartate
hain tathA kadAchit bhakti
hain, parantu rAgAdi vikAronse va gnAnakI hInatAse to jIv nindAyogya hote hain aur rAgAdikakI
hInatAse va gnAnakI visheShatAse stutiyogya hote hain; so arahant-siddhonke to sampUrNa rAgAdikI
hInatA aur gnAnakI visheShatA honese sampUrNa vItarAg-vignAnabhAv sambhav hai aur AchArya,
upAdhyAy tathA sAdhuonko ekadesh rAgAdikakI hInatA aur gnAnakI visheShatA honese ekadesh
vItarAg-vignAn sambhav hai.
punashcha, ye jo arahantAdik pad hain unamen aisA jAnanA ki
tathA chaudahaven guNasthAnake anantar samayase lekar siddha nAm jAnanA. punashcha, jinako AchAryapad
huA ho ve sanghamen rahen athavA ekAkI AtmadhyAn karen athavA ekAvihArI hon athavA AchAryommen
bhI pradhAnatAko prApta karake gaNadharapadavIke dhArak hon
Page -5 of 350
PDF/HTML Page 23 of 378
single page version
hain. tathA jo padavIdhArak nahIn hain ve sarva muni sAdhusangnAke dhArak jAnanA.
sAdhAraN hain, parantu shabdanayase unakA akSharArtha vaise kiyA jAtA hai. samabhirUDhanayase padavIkI
apekShA hI AchAryAdik nAm jAnanA. jisaprakAr shabdanayase jo gaman kare use gAy kahate
hain, so gaman to manuShyAdik bhI karate hain; parantu samabhirUDhanayase paryAy-apekShA nAm hai. usahI
prakAr yahAn samajhanA.
kiyA hai.
iShTa ho usakA nAm parameShTa hai. panch jo parameShTa unakA samAhAr-samudAy usakA nAm panchaparameShTI
jAnanA.
nami, nemi, pArshva, varddhamAn nAmake dhArak chaubIs tIrthankar is bharatakShetramen vartamAn dharmatIrthake
nAyak hue hain; garbha, janma, tap, gnAn, nirvAN kalyANakommen indrAdikon dvArA visheSh pUjya hokar
ab siddhAlayamen virAjamAn hain; unhen hamArA namaskAr ho.
devayash, ajitavIrya nAmake dhArak bIs tIrthankar panchameru sambandhI videh kShetrommen vartamAnamen
kevalagnAn sahit virAjamAn hain; unhen hamArA namaskAr ho.
Page -4 of 350
PDF/HTML Page 24 of 378
single page version
jaise tIrthankar
hain; jIvako tattvagnAnakA kAraN hain, isaliye upakArI hain; unhen hamArA namaskAr ho.
hUn, tathA jo kinchit vinay karane yogya hain, unakI yathAyogya vinay karatA hUn.
ab, ve arahantAdik iShTa kaise hain so vichAr karate hain
siddhi ho vahI apanA iShTa hai. so hamAre is avasaramen vItarAg-visheShagnAnakA honA vahI prayojan
hai, kyonki usake dvArA nirAkul sachche sukhakI prApti hotI hai aur sarva AkulatArUp dukhakA
nAsh hotA hai.
apane svabhAvake ghAtak jo gnAnAvaraNAdi ghAtiyA karma hain; unakA sanklesh pariNAmon dvArA to
tIvra bandha hotA hai, aur vishuddha pariNAmon dvArA mand bandh hotA hai, tathA vishuddha pariNAm
prabal hon to pUrvakAlamen jo tIvra bandh huA thA usako bhI mand karatA hai. shuddha pariNAmon
dvArA bandh nahIn hotA, keval unakI nirjarA hI hotI hai. arahantAdike prati stavanAdirUp jo
bhAv hote hain, ve kaShAyonkI mandatA sahit hI hote hain, isaliye ve vishuddha pariNAm hain. punashcha,
samasta kaShAy miTAnekA sAdhan hain, isaliye shuddha pariNAmakA kAraN hain; so aise pariNAmonse
Page -3 of 350
PDF/HTML Page 25 of 378
single page version
anshommen vah hIn ho utane anshommen yah pragaT hotA hai.
hain.
jo asAtA Adi pApaprakRitiyonkA bandha huA thA unhen bhI manda karatA hai athavA naShTa karake
puNyaprakRitirUp pariNamit karatA hai; aur us puNyakA uday hone par svayamev indriyasukhakI
kAraNabhUt sAmagrI prApta hotI hai tathA pApakA uday dUr hone par svayamev dukhakI kAraNabhUt
sAmagrI dUr ho jAtI hai.
sAmagriyonkA sanyog karAte hain aur dukhakI kAraNabhUt sAmagriyonko dUr karate hain.
bhI apanA hit nahIn hotA; kyonki yah AtmA kaShAyabhAvonse bAhya sAmagriyommen iShTa
ichchhA karanA aur dukhase DaranA yah bhram hai.
arahantAdikakI bhakti karanese aise prayojan to svayamev hI siddha hote hain.
Page -2 of 350
PDF/HTML Page 26 of 378
single page version
arthAt gAle, dUr kare usakA nAm mangal hai. is prakAr unake dvArA pUrvokta prakArase donon
kAryonkI siddhi hotI hai, isaliye unake param mangalapanA sambhav hai.
aise mangalonse moh mand ho jAye to vaisA viparIt kArya kaise bane ? tathA ham bhI grantha karate
hain usamen mohakI mandatAke kAraN vItarAg tattvagnAnakA poShaN karanevAle arthonko dharenge (rakhenge);
usakI nirvighna samApti aise mangal karanese hI ho. yadi aise mangal na karen to mohakI tIvratA
rahe, tab aisA uttam kArya kaise bane ?
usake bhI sukh nahIn dikhAI detA, pApakA uday dikhAI detA hai
ho usake binA kamAe bhI dhan dikhAI detA hai aur RuN dikhAI nahIn detA, tathA jisake
pUrvamen RuN bahut ho usake dhan kamAne par bhI RuN dikhAI detA hai dhan dikhAI nahIn detA;
parantu vichAr karanese kamAnA to dhanahIkA kAraN hai, RuNakA kAraN nahIn hai. usI prakAr
jisake pUrvamen bahut puNya bandh huA ho usake yahAn aisA mangal kiye binA bhI sukh dikhAI
detA hai, pApakA uday dikhAI nahIn detA. aur jisake pUrvamen bahut pApabandh huA ho usake
yahAn aisA mangal karane par bhI sukh dikhAI nahIn detA, pApakA uday dikhAI detA hai; parantu
Page -1 of 350
PDF/HTML Page 27 of 378
single page version
kyA kAraN ? usakA samAdhAna
nimitta nahIn banatA aur jisake puNyakA uday ho usako daNDakA nimitta nahIn banatA.
kisI devAdikako kisI kAlamen hotA hai. isaliye yadi unakA jAnapanA na ho to kaise sahAy
karen athavA daNDa den ? aur jAnapanA ho, tab svayamko jo atimandakaShAy ho to sahAy karaneke
yA daNDa deneke pariNAm hI nahIn hote, tathA tIvrakaShAy ho to dharmAnurAg nahIn ho sakatA,
tathA madhyamakaShAyarUp vah kArya karaneke pariNAm hue aur apanI shakti na ho to kyA karen ?
kisI dharmAtmAkI sahAy karate hain athavA kisI adharmIko daNDa dete hain.
ichchhAko chhoDakar hamane to ek vItarAg-visheShagnAn hone ke arthI hokar arahantAdikako
namaskArAdirUp mangal kiyA hai.
Page 0 of 350
PDF/HTML Page 28 of 378
single page version
to sarvatra sarvadA aise pravartate hain. isIliye kahA hai ki
nidhan pad hai so jIvako batalAnevAlA hai. is prakAr apane-apane satya arthake prakAshak
anek pad unakA jo samudAy so shrut jAnanA. punashcha, jis prakAr motI to svayamsiddha
hain, unamense koI thoDe motiyonko, koI bahut motiyonko, koI kisI prakAr, koI kisI prakAr
gUnthakar gahanA banAte hain; usI prakAr pad to svayamsiddha hain, unamense koI thoDe padonko, koI
bahut padonko, koI kisI prakAr, koI kisI prakAr gUnthakar granth banAte hain. yahAn main bhI
un satyArthapadonko merI buddhi anusAr gUnthakar granth banAtA hUn; merI matise kalpit jhUThe arthake
sUchak pad isamen nahIn gUnthatA hUn. isaliye yah granth pramAN jAnanA.
divyadhvani dvArA aisA upadesh hotA hai jisase anya jIvonko padonkA evan arthonkA gnAn hotA
hai; usake anusAr gaNadharadev angaprakIrNarUp grantha gUnthate hain tathA unake anusAr anya-anya
AchAryAdik nAnAprakAr granthAdikakI rachanA karate hain. unakA koI abhyAs karate hain, koI
unako kahate hain, koI sunate hain.
divyadhvani dvArA upadesh diyA. usako sunanekA nimitta pAkar gautam nAmak gaNadharane agamya
arthonko bhI jAnakar dharmAnurAgavash angaprakIrNakonkI rachanA kI. phi ra varddhamAnasvAmI to mukta
hue. vahAn pIchhe is panchamakAlamen tIn kevalI hue.
tak dvAdashAngake pAThI shrutakevalI rahe aur phi ra unakA bhI abhAv huA. phi ra kuchh kAl
tak thoDe angonke pAThI rahe, pIchhe unakA bhI abhAv huA. tab AchAryAdikon dvArA unake
anusAr banAe gae grantha tathA anusArI granthonke anusAr banAe gaye grantha unakI hI pravRutti
rahI. unamen bhI kAladoShase duShTon dvArA kitane hI granthonkI vyuchchhatti huI tathA mahAn granthonkA
abhyAsAdi na honese vyuchchhatti huI. tathA kitane hI mahAn grantha pAye jAte hain, unakA buddhikI
Page 1 of 350
PDF/HTML Page 29 of 378
single page version
apanI buddhi dvArA abhyAs karane yogya pAye jAte hain, unamen bhI kuchh granthonkA hI
abhyAs banatA hai. aise is nikRuShTa kAlamen utkRuShTa jainamatakA ghaTanA to huA, parantu
is paramparA dvArA ab bhI jain-shAstrommen satya arthakA prakAshan karanevAle padonkA sadbhAv
pravartamAn hai.
upayogI granthonkA kinchit abhyAs karake TIkAsahit samayasAr, panchAstikAy, pravachanasAr,
niyamasAr, gommaTasAr, labdhisAr, trilokasAr, tattvArthasUtra ityAdi shAstra aur kShapaNAsAr,
puruShArthasiddhayupAy, aShTapAhuD, AtmAnushAsan Adi shAstra aur shrAvak
hamen ichchhA huI hai, isaliye ham yah grantha banA rahe hain. isamen bhI arthasahit unhIn padonkA
prakAshan hotA hai. itanA to visheSh hai ki
pad likhate hain; parantu arthamen vyabhichAr kuchh nahIn hai.
phalarUp narak
Page 2 of 350
PDF/HTML Page 30 of 378
single page version
parigrahako tyAgakar mahAmandakaShAyI hue hain; unake us mandakaShAyake kAraN kinchit shubhopayog
hI kI pravRutti pAI jAtI hai aur kuchh prayojan hI nahIn hai. tathA shraddhAnI gRuhastha bhI koI
grantha banAte hain ve bhI tIvrakaShAyI nahIn hote. yadi unake tIvrakaShAy ho to sarva kaShAyonkA
jis-tis prakArase nAsh karanevAlA jo jinadharma usamen ruchi kaise hotI ? athavA jo koI
mohake udayase anya kAryon dvArA kaShAy poShaN karatA hai to karo; parantu jin-AgnA bhang
karake apanI kaShAyakA poShaN kare to jainIpanA nahIn rahatA.
ThagA jAtA hai; tathA usakI paramparA bhI nahIn chalatI, shIghra hI koI jhUThe motiyonkA niShedh
karatA hai. usI prakAr koI satyArtha padonke samUharUp jainashAstramen asatyArtha pad milAye; parantu
jainashAstronke padommen to kaShAy miTAnekA tathA laukik kArya ghaTAnekA prayojan hai, aur us
pApIne jo asatyArtha pad milAye hain, unamen kaShAyakA poShaN karanekA tathA laukik-kArya sAdhanekA
prayojan hai, is prakAr prayojan nahIn milatA; isaliye parIkShA karake gnAnI ThagAtA bhI nahIn,
koI mUrkha ho vahI jainashAstrake nAmase ThagA jAtA hai, tathA usakI paramparA bhI nahIn chalatI,
shIghra hI koI un asatyArtha padonkA niShedh karatA hai.
to paramparA chale ?
Page 3 of 350
PDF/HTML Page 31 of 378
single page version
aur usahIke anusAr grantha banAte hain; isaliye un granthommen to asatyArtha pad kaise gUnthe jAyen ?
tathA jo anya AchAryAdik grantha banAte hain, ve bhI yathAyogya samyaggnAnake dhArak hain aur
ve mUl granthonkI paramparAse grantha banAte hain. dUsarI bAt yah hai ki
pramANase ThIk gUnthate hain. isaliye pratham to aisI sAvadhAnImen asatyArtha pad gUnthe jAte nahIn,
aur kadAchit svayamko pUrva granthonke padonkA artha anyathA hI bhAsit ho tathA apanI pramANatAmen
bhI usI prakAr A jAye to usakA kuchh sArA (vash) nahIn hai; parantu aisA kisIko hI
bhAsit hotA hai sab hI ko to nahIn, isaliye jinhen satyArtha bhAsit huA ho ve usakA
niShedh karake paramparA nahIn chalate dete.
to jainashAstrommen prasiddha kathan hai. aur jinako bhramase anyathA jAnane par bhI jin-AgnA
mAnanese jIvakA burA na ho, aise koI sUkShma artha hain; unamense kisIko koI anyathA pramANatAmen
lAye to bhI usakA visheSh doSh nahIn hai.
granthommen varNan hai vaisA hI varNan karenge. athavA kahIn pUrva granthommen sAmAnya gUDh varNan thA,
usakA visheSh pragaT karake varNan yahAn karenge. so isaprakAr varNan karanemen main to bahut sAvadhAnI
rakhUngA. sAvadhAnI karane par bhI kahIn sUkShma arthakA anyathA varNan ho jAy to visheSh buddhimAn
hon, ve use samvArakar shuddha karen
Page 4 of 350
PDF/HTML Page 32 of 378
single page version
to us mArgamen svayam gaman kar un dukhonse mukta hon. so mokShamArga ek vItarAgabhAv hai;
isaliye jin shAstrommen kisI prakAr rAg-dveSh-mohabhAvonkA niShedh karake vItarAgabhAvakA prayojan
pragaT kiyA ho unhIn shAstronkA paDhane
hain; kyonki jin rAg-dveSh-moh bhAvonse jIv anAdise dukhI huA unakI vAsanA jIvako
binA sikhalAye hI thI aur in shAstron dvArA unhInkA poShaN kiyA, bhalA honekI kyA
shikShA dI ? jIvakA svabhAv ghAt hI kiyA. isaliye aise shAstronkA paDhane
to svayam hI se hInabuddhike dhArak hain, unhen kisI yukti dvArA shraddhAnI kaise kare? aur shraddhAn
hI sarva dharmakA mUl hai
punashcha, vaktA kaisA honA chAhiye ki jo samyaggnAn dvArA sarva prakArake vyavahAr-nishchayAdirUp
vyAkhyAnakA abhiprAy pahichAnatA ho; kyonki yadi aisA na ho to kahIn anya prayojanasahit
Page 5 of 350
PDF/HTML Page 33 of 378
single page version
honA chAhiye ki jise jinaAgnA bhang karanekA bhay bahut ho; kyonki yadi aisA nahIn ho
to koI abhiprAy vichAr kar sUtraviruddha upadesh dekar jIvonkA burA kare. so hI kahA
hai
use to kuchh shrotAonke abhiprAyake anusAr vyAkhyAn karake apanA prayojan sAdhanekA hI
sAdhan rahe. tathA shrotAonse vaktAkA pad uchcha hai; parantu yadi vaktA lobhI ho to vaktA
svayam hIn ho jAy aur shrotA uchcha ho.
punashcha, vaktA kaisA honA chAhiye ki jo svayam hI nAnA prashna uThAkar svayam hI uttar de;
athavA anya jIv anek prakArase bahut bAr prashna karen to miShTa vachan dvArA jis prakAr
unakA sandeh dUr ho usI prakAr samAdhAn kare. yadi svayammen uttar denekI sAmarthya na ho
to aisA kahe ki isakA mujhe gnAn nahIn hai; kyonki yadi aisA na ho to shrotAonkA
sandeh dUr nahIn hogA, tab kalyAN kaise hogA ? aur jinamatakI prabhAvanA bhI nahIn ho
sakegI.
kare ? vah jinadharmako lajAye. punashcha, vaktA kaisA honA chAhiye ki jisakA kul hIn na
ho, ang hIn na ho, svar bhang na ho, miShTa vachan ho, prabhutva ho; jisase lokamen mAnya
ho
Page 6 of 350
PDF/HTML Page 34 of 378
single page version
prAstAsha pratibhApara prashamavAn prAgev dRuShTottara
brUyAddharmakathAn gaNI guNanidhi praspaShTamiShTAkShara
pahale hI jisane uttar dekhA ho, bAhulyatAse prashnonko sahanevAlA ho, prabhu ho, parakI tathA
parake dvArA apanI nindArahitapanese parake manako haranevAlA ho, guNanidhAn ho, spaShTa miShTa jisake
vachan hon
aisA bhI ho; parantu adhyAtmaras dvArA yathArtha apane svarUpakA anubhav jisako na huA ho
vah jinadharmakA marma nahIn jAnatA, paddhatihIse vaktA hotA hai. adhyAtmarasamay sachche jinadharmakA
svarUp usake dvArA kaise pragaT kiyA jAye ? isaliye AtmagnAnI ho to sachchA vaktApanA hotA
hai, kyonki pravachanasAramen aisA kahA hai ki
dhArak hain tathA avadhi, manaparyay, kevalagnAnake dhanI vaktA hain, unhen mahAn vaktA jAnanA.
Page 7 of 350
PDF/HTML Page 35 of 378
single page version
dhArak muni athavA shrAvak unake mukhase to shAstra sunanA yogya hai, aur paddhatibuddhise athavA
shAstra sunaneke lobhase shraddhAnAdiguNarahit pApI puruShonke mukhase shAstra sunanA uchit nahIn hai.
kahA hai ki
sunanA yogya hai.
bhAv hote hain unakA kyA phal lagegA ? jIv dukhI ho rahA hai so dukh dUr honekA kyA
upAy hai ?
prItipUrvak shAstra sunatA hai; kuchh pUchhanA ho so pUchhatA hai; tathA guruonke kahe arthako apane
antaranggamen bArambAr vichAratA hai aur apane vichArase satya arthonkA nishchay karake jo karttavya
ho usakA udyamI hotA hai
prashna karate hain athavA paraspar anek prashnottar kar vastu kA nirNay karate hain; shAstrAbhyAsamen
ati Asakta hain; dharmabuddhise nindya kAryonke tyAgI hue hain
Page 8 of 350
PDF/HTML Page 36 of 378
single page version
use AtmagnAn na huA ho to upadeshakA marma nahIn samajh sake; isaliye jo AtmagnAn dvArA
svarUpakA AsvAdI huA hai, vah jinadharmake rahasyakA shrotA hai. tathA jo atishayavanta buddhise
athavA avadhi
hotA. tathA jo kul pravRuttise athavA paddhatibuddhise athavA sahaj yog bananese shAstra sunate
hain, athavA sunate to hain parantu kuchh avadhAraN nahIn karate; unake pariNAm anusAr kadAchit
puNyabandha hotA hai, kadAchit pApabandha hotA hai. tathA jo mad-matsar- bhAvase shAstra sunate
hain athavA tarka karanekA hI jinakA abhiprAy hai, tathA jo mahantatAke hetu athavA kisI
lobhAdik prayojanake hetuse shAstra sunate hain, tathA jo shAstra to sunate hain, parantu suhAtA nahIn
hai
honekA mArga nahIn pAte, taDap-taDapakar vahAn hI dukh ko sahate hain.
aisI ichchhA nahIn hai ki main mArga prakAshit karUn, parantu sahaj hI usakI kiraNen phai latI hain, unake
dvArA mArgakA prakAshan hotA hai; usI prakAr kevalI vItarAg hain, isaliye unako aisI ichchhA nahIn
Page 9 of 350
PDF/HTML Page 37 of 378
single page version
pudgal divyadhvanirUp pariNamit hotA hai, usake dvArA mokShamArgakA prakAshan hotA hai.
karuNAbuddhise angaprakIrNakAdirUp grantha ve hI hue mahAn dIpak unakA udyot kiyA.
anya grantha banAye. is prakAr grantha honese granthon kI paramparA pravartatI hai. main bhI pUrva granthonse
yah grantha banAtA hUn.
so yah bhI grantha mokShamArgako prakAshit karatA hai. tathA jis prakAr prakAshit karane par
bhI jo netrarahit athavA netravikAr sahit puruSh hain unako mArga nahIn sUjhatA, to dIpakake
to mArgaprakAshakapanekA abhAv huA nahIn hai; usI prakAr pragaT karane par bhI jo manuShya gnAnarahit
hain athavA mithyAtvAdi vikAr sahit hain unhen mokShamArga nahIn sUjhatA, to granthake to
mokShamArgaprakAshakapanekA abhAv huA nahIn hai.
prashna :
usake udyotase apanA kArya karen; usI prakAr baDe granthonkA to prakAsh bahut gnAnAdikake sAdhanase
rahatA hai, jinake bahut gnAnAdikakI shakti nahIn hai unako chhoTA grantha banA den to ve usakA
sAdhan rakhakar usake prakAshase apanA kArya karen; isaliye yah chhoTA sugam grantha banAte hain.
banAtA hUn. jinako vyAkaraN-nyAyAdikA, nay-pramANAdikakA tathA visheSh arthonkA gnAn nahIn
Page 10 of 350
PDF/HTML Page 38 of 378
single page version
abhyAs bane to bhI yathArtha artha bhAsit nahIn hotA.
banAtA hUn.
pIDit jIvako sugam mokShamArgake upadeshakA nimitta bane aur vah abhyAs na kare to usake
abhAgyakI mahimA hamase to nahIn ho sakatI. usakI honahAr hI kA vichAr karane par apaneko
samatA AtI hai. kahA hai ki
rahit hain ve baDe subhaT hain.
kA shraddhAn hotA hai, tattvon kA shraddhAn hone se sanyamabhAv hotA hai, aur us Agamase
AtmagnAnakI bhI prApti hotI hai; tab sahaj hI mokShakI prApti hotI hai.
kalyAN hogA.
Page 11 of 350
PDF/HTML Page 39 of 378
single page version
dukh dUr karane hI kA nirantar upAy bhI rahatA hai, parantu sachchA upAy prApta kiye
binA dukh dUr nahIn hotA aur dukh sahA bhI nahIn jAtA; isaliye yah jIv vyAkul ho
rahA hai.
ise upadesh dete hain. vahAn jaise vaidya hai so rog sahit manuShyako pratham to rogakA nidAn
batalAtA hai ki is prakAr yah rog huA hai; tathA us rogake nimittase usake jo-jo
avasthA hotI ho vah batalAtA hai. usase nishchay hotA hai ki mujhe aisA hI rog hai.
phi ra us rogako dUr karanekA upAy anek prakArase batalAtA hai aur us upAyakI use
pratIti karAtA hai
hai vah batalAte hain. usase jIvako nishchay hotA hai ki mujhe aisA hI karmabandhan hai. tathA
us karmabandhanake dUr honekA upAy anek prakArase batalAte hain aur us upAyakI ise pratIt
karAte hain
Page 12 of 350
PDF/HTML Page 40 of 378
single page version
anantAnta jIvadravya hain ve anAdi hI se karmabandhan sahit hain. aisA nahIn hai ki pahale jIv
nyArA thA aur karma nyArA thA, bAdamen inakA sanyog huA. to kaise hain?
paramANu bhinna hote hain, kitane hI naye milate hain, is prakAr milanA
ekabandhanarUp hai, phi ra unamen kitane hI karmaparamANu bhinna hote hain, kitane hI naye milate hain.
vahAn nimittakA kyA prayojan hai? usI prakAr navIn paramANuonkA karmarUp honA to rAgAdik
hI se hotA hai aur anAdi padgalaparamANuonkI karmarUp hI avasthA hai, vahAn nimittakA kyA
prayojan hai? tathA yadi anAdimen bhI nimitta mAnen to anAdipanA rahatA nahIn; isaliye karmakA
bandha anAdi mAnanA. so tattvapradIpikA pravachanasAr shAstrakI vyAkhyAmen jo sAmAnyagneyAdhikAr
hai vahAn kahA hai