Page 133 of 350
PDF/HTML Page 161 of 378
single page version
tathA aisA kahA haiH
have shakramarjita.n tadvarddhamAnapuruhUtami.ndra.nmAhariti svAhA. o.am nagna.n sudhIra.n digvAsasa.n brahmagarbbha.n
sanAtana.n upaimi vIra.n puruShamarha.ntamAdityavarNa.n tamasaH parastAt svAhA. o.am svastin indro vR^iddhashravA
svastinaH pUShA vishvavedAH svastinastArkShyo.n ariShTanemi svastino bR^ihaspatirdadhAtu.
dIrghAyustvAyubalAyurvA shubhAjAtAyu. o.am rakSha rakSha ariShTanemiH svAhA. vAmadev
shAntyarthamanuvidhIyate so.asmAka.n ariShTanemiH svAhA.
ichChuk ho vah pakShapAt Cho.Dkar sachche jainadharmako a.ngIkAr karo.
niShedh kiyA. vR^iShabhAvatArame.n vItarAg sa.nyamakA mArga dikhAyA aur kR^iShNAvatArame.n parastrI ramaNAdi
viShayakaShAyAdikakA mArga dikhAyA. ab yah sa.nsArI kisakA kahA kare? kisake anusAr
pravartte? aur in sab avatAro.nko ek batalAte hai.n, parantu ek bhI kadAchit kisI prakAr
kahate hai.n va pravarttate hai.n; to ise unake kahanekI va pravarttanekI pratIti kaise Aye?
Adi kArya ho.n to yah bhI mAne.n, parantu vah to hote nahI.n hai.n. tathA la.DnA Adi kArya
karane par bhI krodhAdi hue na mAne.n, to alag krodhAdi kaun hai.n jinakA niShedh kiyA? isaliye
aisA nahI.n banatA, pUrvApar virodh hai. gItAme.n vItarAgatA batalAkar la.DnekA upadesh diyA,
so yah pratyakSha virodh bhAsit hotA hai. tathA R^iShIshvarAdiko.n dvArA shrAp diyA batalAte hai.n,
so aisA krodh karane par ni.ndyapanA kaise nahI.n huA? ityAdi jAnanA.
Page 134 of 350
PDF/HTML Page 162 of 378
single page version
diva.n gatAni rAjendra akR^itvA kulasantatim ..1..
ye kurvanti vR^ithAsteShA.n tIrthayAtrA.n japastapaH ..1..
vR^ithA ekAdashI proktA vR^ithA jAgaraNa.n hareH.
vR^ithA cha pauShkarI yAtrA kR^itsna.n chAndrAyaNa.n vR^ithA ..2..
chAturmAsye tu samprApte rAtribhojya.n karoti yaH.
tasya shuddhirna vidyet chAndrAyaNashatairapi ..3..
rAtribhojan va kandAdi bhakShaN sthApit karate hai.n; is prakAr viruddha nirUpaN karate hai.n.
poShaN karaneke artha anyathA kahA; so jahA.N pUrvApar virodh ho unake vachan pramAN kaise kare.n?
unake viparIt vachanake bhI shraddhAnAdik ho jAte hai.n, isaliye anyamatakA koI a.ng bhalA dekhakar
bhI vahA.N shraddhAnAdik nahI.n karanA. jis prakAr viShamishrit bhojan hitakArI nahI.n hai, usI
prakAr jAnanA.
anyamatakA Adar karo; parantu aisA sarvathA hotA hI nahI.n; kyo.nki sarvaj~nake j~nAname.n kuCh ChipA
nahI.n hai. isaliye anyamato.nke shraddhAnAdik Cho.Dkar jinamatake dR^i.Dh.h.h shraddhAnAdik karanA.
Page 135 of 350
PDF/HTML Page 163 of 378
single page version
AchArA.ngAdikake pado.nkA pramAN aThArah hajAr Adi kahA hai, so unakI vidhi milA do.
shlok hai.n. so yah to bahut ChoTe shAstra hai.n, isalie banatA nahI.n hai. tathA AchArA.ngAdikase
dashavaikAlikAdikA pramAN kam kahA hai, aur tumhAre adhik hai, so kis prakAr banatA hai?
hai ki
kathan nikAl le.n to vahA.N sambandha nahI.n milegA
aise vachan hai.n. parantu aise vachan to tabhI sambhav hai.n jab aur koI kartA ho. isaliye
yah sUtra gaNadharakR^it nahI.n hai.n, aurake banAye gaye hai.n. gaNadhar ke nAmase kalpit-rachanAko pramAN
karAnA chAhate hai.n; parantu vivekI to parIkShA karake mAnate hai.n, kahA hI to nahI.n mAnate.
Page 136 of 350
PDF/HTML Page 164 of 378
single page version
hai.n. tathA in sUtro.nme.n vishvAs karaneke artha jo jinamat
svarUp to aisA kahate hai.nH
viparIt li.ngakA dhArak kaise rahegA? shraddhAn hone ke pashchAt mahAvratAdi a.ngIkAr karane par
samyakchAritra hotA hai, vah anyali.ngame.n kisaprakAr banegA? yadi anyali.ngame.n bhI samyakchAritra hotA
hai to jainali.ng anyali.ng samAn huA, isalie anyali.ngIko mokSha kahanA mithyA hai.
yadi kahoge
to bAhyatyAg karanekI hI pratij~nA karate hai.n, tyAg kiye binA mahAvrat nahI.n hote. mahAvrat
binA ChaTThA Adi guNasthAn nahI.n hotA; to phi ra mokSha kaise hogA? isalie gR^ihasthako mokSha
kahanA mithyAvachan hai.
Page 137 of 350
PDF/HTML Page 165 of 378
single page version
dharma utpanna kar sakatA hai. tathA strIke niHsha.nk ekAntame.n dhyAn dharanA aur sarva parigrahAdikakA
tyAg karanA sambhav nahI.n hai.
yadi bhAvavedI hai to ham mAnate hI hai.n; tathA dravyavedI hai to puruSh-strIvedI to lokame.n prachur
dikhAI dete hai.n, aur napu.nsak to koI virale dikhate hai.n; to ek samayame.n mokSha jAne vAle
itane napu.nsak kaise sambhav hai.n? isaliye dravyavedakI apekShA kathan nahI.n banatA.
ho.
pariNAm nahI.n ho sakate. tathA gotrakarmakA uday to pa.ncham guNasthAnaparyanta hI hai; Uparake
guNasthAn cha.Dhe binA mokSha kaise hogA? yadi kahoge
yadi unake kul- apekShA uchcha gotrakA uday kahoge to chANDAlAdikake bhI kul-apekShA hI
nIch gotrakA uday kaho. usakA sadbhAv tumhAre sUtro.nme.n bhI pa.ncham guNasthAnaparyanta hI kahA
hai. so kalpit kahaneme.n pUrvApar virodh hogA hI hogA; isaliye shUdro.nko mokSha kahanA mithyA
hai.
karane par mithyA bhAsit hotA hai.
Page 138 of 350
PDF/HTML Page 166 of 378
single page version
to nahI.n hotI.n. yadi pramANaviruddha bhI ho.n to AkAshake phU la, gadheke sI.ng ityAdikA honA
bhI banegA; so sambhav nahI.n hai. ve aCherA kahate hai.n so pramANaviruddha hai.n. kisaliye? so
kahate hai.nH
tathA tIrtha.nkarake huA kahe.n to garbhakalyANak kisIke ghar huA, janma-kalyANak kisIke ghar
huA. kuCh din ratnavR^iShTi Adi kisIke ghar hue, kuCh din kisIke ghar hue. solah svapna
kisIko Aye, putra kisIko huA, ityAdi asa.nbhav bhAsit hotA hai. tathA mAtAe.N to do
huI.n aur pitA to ek brAhmaN hI rahA. janmakalyANAdime.n usakA sanmAn nahI.n kiyA, anya
kalpit pitAkA sanmAn kiyA. is prakAr tIrtha.nkarake do pitAkA kahanA mahAviparIt bhAShit
hotA hai. sarvotkR^iShTa pad dhArakake lie aise vachan sunanA bhI yogya nahI.n hai.
yah kArya huA. so aise nikR^iShTa kAlame.n jab aisA nahI.n hotA tab vahA.N honA kaise sambhav
hai? isaliye yah mithyA hai.
banatI. tathA tIrtha.nkarake nagnali.ng hI kahate hai.n, so strIke nagnapanA sa.nbhav nahI.n hai. ityAdi
vichAr karanese asa.nbhav bhAsit hotA hai.
anantakAlame.n jo bAt ho vah bhI kahate hai.n. jaise
isaliye yah mithyA hai.
tathA ve kahate hai.n
Page 139 of 350
PDF/HTML Page 167 of 378
single page version
nahI.n hai.n, anyake hote the so mahanto.nke hue; isaliye kAladoSh kahA hai. garbhaharaNAdi kArya
pratyakSha-anumAnAdise viruddha hai.n, unakA honA kaise sambhav hai?
bAt manaHparyayaj~nAnIke binA jAn nahI.n sakatA, to kevalIke manakI sarvArthasiddhike dev kis
prakAr jAne.nge? tathA kevalIke bhAvamanakA to abhAv hai, dravyaman ja.D.h.h-AkAramAtra hai, uttar
kisane diyA? isaliye yah mithyA hai.
sharIrako kShudhA lagatI hai, AtmA tadrUp nahI.n hotA; to kShudhAdikakA upAy AhArAdik kisaliye
grahaN kiyA kahate ho? kShudhAdise pI.Dit ho tabhI AhAr grahaN karegA. phi ra kahoge
kisI jIvake hotA dekhA jAtA hai. tathA AhAr hai vah prakR^itiudayase nahI.n hai, kShudhAse pI.Dit
hone par hI grahaN karatA hai. tathA AtmA pavanAdiko prerit kare tabhI nigalanA hotA hai,
isaliye vihAravat AhAr nahI.n hai.
sAtAke udayase kahe jAte hai.n. AhArAdikA grahaN sAtAvedanIyake udayase svayamev ho aisA
to hai nahI.n; yadi aisA ho to sAtAvedanIyakA mukhya uday devo.nke hai, ve nirantar AhAr kyo.n
nahI.n karate? tathA mahAmuni upavAsAdi kare.n unake sAtAkA bhI uday aur nirantar bhojan
karanevAlo.nko asAtAkA bhI uday sambhav hai.
Page 140 of 350
PDF/HTML Page 168 of 378
single page version
unake AhArAdi mAnate hai.n.
hai, tAratamyame.n sadbhAv kahA jAtA hai. jaise
kahA jAtA hai. usI prakAr kevalIke asAtAkA uday atimanda hai; kyo.nki ek-ek kA.nDakame.n
anantave.n bhAg-anubhAg rahate hai.n; aise bahut anubhAgakA.nDako.nse va guNasa.nkramaNAdise sattAme.n
asAtAvedanIyakA anubhAg atyanta manda huA hai, usake udayame.n aisI kShudhA vyakta nahI.n hotI jo
sharIrako kShIN kare. aur mohake abhAvase kShudhAdikajanit duHkh bhI nahI.n hai; isaliye kShudhAdikakA
abhAv kahA jAtA hai aur tAratamyame.n usakA sadbhAv kahA jAtA hai.
manda uday hone par bhI bahut kAl pashchAt ki.nchit AhAr
sharIr AhAr binA deshenyUnakoTipUrva paryanta utkR^iShTarUpase kaise rahatA hai?
nahI.n. jis prakAr kevalaj~nAn honese pUrva kesh, nakh ba.Dhte the, ab nahI.n ba.Dhte; ChAyA hotI thI
ab nahI.n hotI; sharIrame.n nigod thI, usakA abhAv huA. bahut prakArase jaise sharIrakI avasthA
anyathA huI; usI prakAr AhAr binA bhI sharIr jaisekA taisA rahe, aisI bhI avasthA huI. pratyakSha
dekho, auro.nko jarA vyApta ho tab sharIr shithil ho jAtA hai, inakA Ayuparyanta sharIr shithil
nahI.n hotA; isaliye anya manuShyo.nkI aur inake sharIrakI samAnatA sambhav nahI.n hai.
Page 141 of 350
PDF/HTML Page 169 of 378
single page version
uday ma.nd honese miTI, aur pratisamay paramaaudArik sharIravargaNAkA grahaN hotA hai so vah
nokarma-AhAr hai; isalie aisI-aisI vargaNAkA grahaN hotA hai jisase kShudhAdik vyApta na ho.n
aur sharIr shithil na ho. siddhAntame.n isIkI apekShA kevalIko AhAr kahA hai.
hai aur sharIr kShIN rahatA hai. tathA pavanAdi sAdhanevAle bahut kAl tak AhAr nahI.n lete aur
sharIr puShTa banA rahatA hai, va R^iddhidhArI muni upavAsAdi karate hai.n tathApi sharIr puShTa banA rahatA
hai; phi ra kevalIke to sarvotkR^iShTapanA hai, unake annAdik binA sharIr puShTa banA rahatA hai to kyA
Ashcharya huA? tathA kevalI kaise AhArako jAye.nge? kaise yAchanA kare.nge?
thI usakA kaise nirvAh hogA? jIv a.ntarAy sarvatra pratibhAsit ho vahA.N kaise AhAr grahaN
kare.nge? ityAdi viruddhatA bhAsit hotI hai. tathA ve kahate hai.n
prakAr viruddhatA utpanna hotI hai.
rahA aur atishay nahI.n huA to indrAdi dvArA pUjyapanA kaise shobhA degA? tathA nihAr kaise
karate hai.n, kahA.N karate hai.n? koI sambhavit bAte.n nahI.n hai.n. tathA jis prakAr rAgAdiyukta Chadmasthake
kriyA hotI hai, usI prakAr kevalIke kriyA ThaharAte hai.n.
kis prakAr banatA hai? tathA kevalIke namaskArAdi kriyA ThaharAte hai.n, parantu anurAg binA
vandanA sambhav nahI.n hai. tathA guNAdhikako vandanA sa.nbhav hai, parantu unase koI guNAdhik rahA
nahI.n hai so kaise banatI hai?
Page 142 of 350
PDF/HTML Page 170 of 378
single page version
hAT jaisI rachanA karaneme.n bhI samartha nahI.n hai, jisase hATakA Ashray lenA pa.De?
anek viparItatA prarUpit karate hai.n. kevalI shuddha kevalaj~nAn-darshanamay rAgAdikarahit hue hai.n
unake aghAtiyo.nke udayase sa.nbhavit kriyA koI hotI hai; parantu unake mohAdikakA abhAv
huA hai, isaliye upayog ju.Dnese jo kriyA ho sakatI hai vah sa.nbhav nahI.n hai. pAp-prakR^itikA
anubhAg atyanta ma.nd huA hai, aisA manda anubhAg anya kisIke nahI.n hai; isaliye anya jIvo.nke
pAp-udayase jo kriyA hotI dekhI jAtI hai, vah kevalIke nahI.n hotI.
yadi hai.n to tyAg karaneke pashchAt kisaliye rakhate hai.n? aur nahI.n hai.n to vastrAdik gR^ihastha
rakhate hai.n, unhe.n bhI parigrah mat kaho? suvarNAdikako parigrah kaho.
nahI.n kiyA hai, parigrahakA tyAg kiyA hai. tathA annAdikakA sa.ngrah karanA to parigrah hai,
bhojan karane jAye vah parigrah nahI.n hai. tathA vastrAdikakA sa.ngrah karanA va pahinanA vah
sarvatra hI parigrah hai, so lokame.n prasiddha hai.
Page 143 of 350
PDF/HTML Page 171 of 378
single page version
to kaise grahaN karate hai.n? isalie vastrAdikakA grahaN
hI sAdhan karate hai.n, isalie mamatva nahI.n hai. so bAhya krodh bhale na karo, parantu jisake
grahaName.n iShTabuddhi hogI usake viyogame.n aniShTabuddhi hogI hI hogI. yadi iShTabuddhi nahI.n hai to
usake artha yAchanA kisaliye karate hai.n? tathA bechate nahI.n hai.n, so dhAtu rakhanese apanI hInatA
jAnakar nahI.n bechate. parantu jis prakAr dhanAdikA rakhanA hai usI prakAr vastrAdikA rakhanA
hai. lokame.n parigrahake chAhak jIvo.nko dono.nkI ichChA hai; isalie chorAdikake bhayAdikake kAraN
dono.n samAn hai.n. tathA pariNAmo.nkI sthiratA dvArA dharma sAdhanase hI parigrahapanA na ho, to kisIko
bahut Tha.nD lagegI vah rajAI rakhakar pariNAmo.nkI sthiratA karegA aur dharma sAdhegA; so use
bhI niShparigrah kaho? is prakAr gR^ihasthadharma
pariNaman nirmal honese pariShahase vyAkul nahI.n hote, vah parigrah na rakhe aur dharmasAdhan kare
usakA nAm munidharma
tathA sa.njvalanake sarvaghAtI sparddhako.nkA uday nahI.n hai, deshaghAtI sparddhako.nkA uday hai, so unakA
kuCh bal nahI.n hai. jaise vedak samyagdR^iShTiko samyagmohanIyakA uday hai, parantu samyaktvakA ghAt
nahI.n kar sakatA; usI prakAr deshaghAtI sa.njvalanakA uday pariNAmo.nko vyAkul nahI.n kar sakatA.
aho! muniyo.nke aur dUsare.nke pariNAmo.nkI samAnatA nahI.n hai. aur sabake sarvaghAtI uday hai,
inake deshaghAtIkA uday hai, isaliye dUsaro.nke jaise pariNAm hote hai.n vaise inake kadApi nahI.n
hote. jinake sarvaghAtI kaShAyo.nkA uday ho ve gR^ihastha hI rahate hai.n aur jinake deshaghAtIkA
uday ho ve munidharma a.ngIkAr karate hai.n; unake pariNAm shItAdikase vyAkul nahI.n hote, isaliye
vastrAdik nahI.n rakhate.
par gyArahavI.n pratimAke dhArIko shrAvak hI kahA hai.
Page 144 of 350
PDF/HTML Page 172 of 378
single page version
digambar me.n vastrAdi rakhanese dharma hotA hI nahI.n hai
kiyA vahI kaShAyI hai. is kalpit kathanase apaneko vastrAdi rakhane par bhI log muni mAnane
lage.n; isaliye mAnakaShAyakA poShaN kiyA aur dUsaro.nko sugamakriyAme.n uchchapad honA dikhAyA,
isaliye bahut log lag gaye. jo kalpit mat hue hai.n ve isI prakAr hue hai.n. isalie
kaShAyI hokar vastrAdi hone par munipanA kahA hai so pUrvokta yuktime.n viruddha bhAsit hotA
hai; isaliye yah kalpit vachan hai.n, aisA jAnanA.
unakA prayojan? ve to pAp ke kAraN hai.n; dharmame.n to jo dharmake upakArI ho.n unakA nAm
upakaraN hai. vahA.N shAstra
sharIrasukhake artha hI dhAraN kie jAte hai.n.
isaliye dharmake sAdhanako parigrah sa.nj~nA nahI.n hai; bhogake sAdhanako parigrah sa.nj~nA hotI hai aisA
jAnanA.
unakI avinay hogI, lokani.ndya ho.nge; isalie is dharmake artha kamaNDal rakhate hai.n. isaprakAr
pI.nChI Adi upakaraN sambhavit hai.n, vastrAdiko upakaraN sa.nj~nA sambhav nahI.n hai.
apanI maha.ntatA bhI chAhate hai.n, isaliye unhe.n kalpit yukti dvArA upakaraN ThaharAyA hai.
Page 145 of 350
PDF/HTML Page 173 of 378
single page version
ve hI dete to dete, na dete to na dete. tathA atilobh huA vahI pAp huA, tab munidharma
naShTa huA; dUsarA dharma kyA sAdhegA?
mAnakaShAy huI. AhAr lenA thA so mA.Ng liyA, isame.n atilobh kyA huA aur isase
munidharma kis prakAr naShTa huA? so kaho.
artha prArthanA nahI.n karatA hai, svayamev koI Aye to apanI vidhi milane par vyApAr karatA
hai to usake lobhakI mandatA hai, mAyA va mAn nahI.n hai. mAyA, mAnakaShAy to tab hogI
jab Chal karaneke artha va apanI maha.ntatAke artha aisA svA.ng kare. parantu achChe vyApArIke
aisA prayojan nahI.n hai, isaliye unake mAyA-mAn nahI.n kahate. usI prakAr muniyo.nke
AhArAdikakI ichChA manda hai. ve AhAr lene Ate hai.n, maname.n AhAr lenekI ichChA bhI hai,
parantu AhArake artha prArthanA nahI.n karate; svayamev koI de to apanI vidhi milane par AhAr
lete hai.n, vahA.N unake lobhakI mandatA hai, mAyA va mAn nahI.n hai. mAyA
nahI.n, isaliye unake mAyA
Page 146 of 350
PDF/HTML Page 174 of 378
single page version
kI; vahA.N usako sa.nkoch huA aur na dene par lokani.ndya honekA bhay huA, isaliye use
AhAr diyA, parantu usake (dAtArake) a.ntara.ng prAN pI.Dit honese hi.nsAkA sadbhAv AyA.
yadi Ap usake gharame.n na jAte, usIke denekA upAy hotA to detA, use harSha hotA. yah
to dabAkar kArya karAnA huA. tathA apane kAryake artha yAchanArUp vachan hai vah pAparUp
hai; so yahA.N asatya vachan bhI huA. tathA usake denekI ichChA nahI.n thI, isane yAchanA kI,
tab usane apanI ichChAse nahI.n diyA, sa.nkochase diyA isaliye adattagrahaN bhI huA. tathA
gR^ihasthake gharame.n strI jaisI-taisI baiThI thI aur yah chalA gayA, so vahA.N brahmacharyakI bA.DkA
bha.ng huA. tathA AhAr lAkar kitane kAl tak rakhA; AhArAdike rakhaneko pAtrAdik rakhe
vah parigrah huA. is prakAr pA.Nch mahAvrato.nkA bha.ng honese munidharma naShTa hotA hai
bhI mahApAp hotA hai. aur Apake kuCh ichChA nahI.n hai, koI svayamev apamAn kare to usake
mahAdharma hai; parantu yahA.N to bhojanake lobhake artha yAchanA karake apamAn karAyA isaliye pAp
hI hai, dharma nahI.n hai. tathA vastrAdikake artha bhI yAchanA karatA hai, parantu vastrAdik koI
dharmakA a.ng nahI.n hai, sharIrasukhakA kAraN hai, isaliye pUrvokta prakArase usakA niShedh jAnanA.
dekho, apane dharmarUp uchchapadako yAchanA karake nIchA karate hai.n so usame.n dharmakI hInatA hotI
hai.
Page 147 of 350
PDF/HTML Page 175 of 378
single page version
binA samyaktva kaise hogA? isaliye mithyA kahate hai.n.
li.ngAdike bhedo.nse mokShakA svarUp jis prakAr unake shAstro.nme.n kahA hai us prakAr sIkh lenA;
aur kevalIkA vachan pramAN hai
to jainali.ng dharmabuddhise dhAraN kiyA hai, usake devAdikI pratIti kaise nahI.n huI? aur usake
bahut shAstrAbhyAs hai so usane jIvAdike bhed kaise nahI.n jAne? aur anyamatakA lavalesh
bhI abhiprAyame.n nahI.n hai, usako araha.nt vachanakI kaise pratIti nahI.n huI? isaliye usake aisA
shraddhAn hotA hai; parantu samyaktva nahI.n huA. tathA nArakI, bhog-bhUmiyA, tirya.nch Adiko aisA
shraddhAn honekA nimitta nahI.n hai, tathApi unake bahut kAlaparya.nt samyaktva rahatA hai, isaliye
unake aisA shraddhAn nahI.n hotA, tab bhI samyaktva huA hai.
samyagj~nAn kahA hai.
tathA unake dvArA nirUpit aNuvrat-mahAvratAdirUp shrAvak-yatikA dharma dhAraN karanese
Page 148 of 350
PDF/HTML Page 176 of 378
single page version
aur unake matake anusAr gR^ihasthAdikake mahAvratAdi binA a.ngIkAr kiye bhI samyakchAritra
hotA hai.
yahA.N ve kahate hai.n
to antara.ng pariNAmo.n se hotA hai; isalie a.ntara.ng jainadharmarUp pariNAm hue binA graiveyak
jAnA sambhav nahI.n hai.
mArate nahI.n hai.n; yadi pAp na hotA to indrAdik kyo.n nahI.n mArate? tathA pratimAjI ke AbharaNAdi
banAte hai.n; parantu pratibimba to vItarAgabhAg ba.DhAneke lie sthApit kiyA thA, AbharaNAdi banAnese
anyamatakI mUrttivat yah bhI hue. ityAdi kahA.N tak kahe.n? anek anyathA nirUpaN karate
hai.n.
kArit-anumodanAse sarva sAvadyayog tyAg karanekI pratij~nA karate hai.n; bAdame.n pAlan nahI.n karate,
bAlakako va bholeko va shUdrAdikako bhI dIkShA dete hai.n. is prakAr tyAg karate hai.n aur
Page 149 of 350
PDF/HTML Page 177 of 378
single page version
a.ngIkAr karake bha.ng kI, so yah pAp kise lagA? bAdame.n dharmAtmA honekA nishchay kaisA?
tathA jo sAdhukA dharma a.ngIkAr karake yathArtha pAlan na kare use sAdhu mAne.n yA na mAne.n?
yadi mAne.n to jo sAdhu muninAm dhAraN karate hai.n aur bhraShTa hai.n un sabako sAdhu mAno. na
mAne.n to inake sAdhupanA nahI.n rahA. tum jaise AcharaNase sAdhu mAnate ho usakA bhI pAlan
kisI viraleke pAyA jAtA hai; sabako sAdhu kisaliye mAnate ho?
huA, use pUjya kaise mAnate ho? aur nahI.n mAnatA to usase sAdhukA vyavahAr kisaliye
vartatA hai? tathA Ap to unhe.n sAdhu na mAne.n aur apane sa.nghame.n rakhakar auro.nse sAdhu mAnavAkar
auro.nko ashraddhAnI karatA hai aisA kapaT kisaliye karatA hai? tathA tum jisako sAdhu nahI.n
mAnoge tab anya jIvo.nko bhI aisA hI upadesh karoge ki
huA, kyo.nki vah use sAdhu mAnatA hai. tathA tum jisake yathArtha AcharaN mAnate ho, vahA.N
bhI vichArakar dekho; vah bhI yathArtha munidharmakA pAlan nahI.n karatA hai.
jainamatame.n to jaisA kahA hai, vaisA hI hone par sAdhusa.nj~nA hotI hai.
kI pratij~nA karake ek bAr bhojan kare to usake bahut bhojanakA sa.nyam hone par bhI pratij~nA
bha.ngase pApI kahate hai.n, usI prakAr munidharmakI pratij~nA karake koI ki.nchit dharma na pAle, to
Page 150 of 350
PDF/HTML Page 178 of 378
single page version
ekabAr bhojan kare to dharmAtmA hI hai; usI prakAr apanA shrAvakapad dhAraN karake tho.DA
bhI dharma sAdhan kare to dharmAtmA hI hai. yahA.N U.NchA nAm rakhakar nIchI kriyA karaneme.n pApIpanA
sambhav hai. yathAyogya nAm dhAraN karake dharmakriyA karanese to pApIpanA hotA nahI.n hai; jitanA
dharmasAdhan kare utanA hI bhalA hai.
hai.n, usI prakAr is kAlame.n sAdhukA sadbhAv hai, aur gamyakShetrame.n sAdhu dikhAI nahI.n dete, to
auro.nko to sAdhu mAnA nahI.n jAtA; sAdhukA lakShaN milane par hI sAdhu mAne jAte hai.n. tathA
inakA prachAr bhI tho.De hI kShetrame.n dikhAI detA hai, vahA.Nse dUrake kShetrame.n sAdhukA sadbhAv kaise
mAne.n? yadi lakShaN milane par mAne.n to yahA.N bhI isI prakAr mAno. aur binA lakShaN mile
hI mAne.n to vahA.N anya kuli.ngI hai.n inhIko sAdhu mAno. is prakAr viparItatA hotI hai,
isaliye banatA nahI.n hai.
inake sAdhupanA banatA nahI.n hai; aur sAdhupane binA sAdhu mAnakar guru mAnanese mithyAdarshan hotA
hai; kyo.nki bhale sAdhuko guru mAnanese hI samyagdarshan hotA hai.
aur vah trasaghAtAdik jisame.n ho aisA kArya karatA hai; so deshavrat guNasthAname.n to gyArah
avirati kahe hai.n, vahA.N trasaghAt kis prakAr sambhav hai? tathA gyArah pratimAbhed shrAvakake
hai.n, uname.n dasavI.n-gyArahavI.n pratimAdhArak shrAvak to koI hotA hI nahI.n aur sAdhu hotA hai.
Page 151 of 350
PDF/HTML Page 179 of 378
single page version
U.NchI kriyAko kisaliye Cho.DegA aur nIchA kArya hai to kisaliye a.ngIkAr karegA? yah
sambhav hI nahI.n hai.
kuCh nahI.n kahate.
virodh hogA.
hai. tathA dharmake a.ng anek hai.n, uname.n ek parajIvakI dayAko mukhya kahate hai.n, usakA bhI
vivek nahI.n hai. jalakA ChAnanA, annakA shodhanA, sadoSh vastukA bhakShaN na karanA, hi.nsAdirUp
vyavahAr na karanA ityAdi usake a.ngo.nkI to mukhyatA nahI.n hai.
hi.nsAkA yatna batalAte hai.n. so nAsikA dvArA bahut pavan nikalatI hai usakA to yatna karate
hI nahI.n. tathA unake shAstrAnusAr bolanekA hI yatna kiyA hai to sarvadA kisaliye rakhate
hai.n? bole.n tab yatna kar lenA chAhiye. yadi kahe.n
bhI karate hai.n; isaliye gR^ihasthako apane yogya shauch karanA chAhiye. strI-sa.ngamAdi karake shauch
kiye binA sAmAyikAdi kriyA karanese avinay, vikShiptatA Adi dvArA pAp utpanna hotA hai.
is prakAr jinakI mukhyatA karate hai.n unakA bhI ThikAnA nahI.n hai. aur kitane hI dayA ke
a.ng yogya pAlate hai.n, haritakAy AdikA tyAg karate hai.n. jal tho.DA girAte hai.n; inakA ham
niShedh nahI.n karate.
Page 152 of 350
PDF/HTML Page 180 of 378
single page version
bhagavatI sUtrame.n R^iddhidhArI munikA nirUpaN hai vahA.N merugiri Adime.n jAkar ‘‘tattha cheyayAi.n va.ndaI’’
aisA pATh hai. isakA artha yah hai ki
j~nAnAdikakI vandanA to sarvatra sambhav hai. jo vandanAyogya chaitya vahA.N sambhav ho aur sarvatra
sambhav na ho vahA.N use vandanA karanekA visheSh sambhav hai aur aisA sambhavit artha pratimA
hI hai; aur chaitya shabdakA mukhya artha pratimA hI hai, so prasiddha hai. isI artha dvArA chaityAlay
nAm sambhav hai; use haTh karake kisaliye lupta kare.n?
so vah rachanA anAdi hai, vah rachanA bhog
yA to apane mandiro.nme.n niShprayojan rachanA dekhakar usase udAsIn hote ho.nge, vahA.N duHkhI hote
ho.nge, parantu yah sambhav nahI.n hai. yA achChI rachanA dekhakar viShayo.nkA poShaN karate ho.nge,
parantu arahantakI mUrti dvArA samyagdR^iShTi apanA viShay poShaN kare.n yah bhI sambhav nahI.n hai.
isaliye vahA.N unakI bhakti Adi hI karate hai.n, yahI sambhav hai.
thA yahA.N dharma huA; ise auro.nke sadR^ish kaise kahe.n? yah to yogya kArya huA. aur pAp hotA
hai to vahA.N ‘‘NamotthuNa.n’’ kA pATh pa.DhA; so pApake ThikAne aisA pATh kisaliye pa.DhA?
kriyA hai vah karanA yukta huI.