Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 10 of 378

 

background image
-
nahIn hai, kintu apane abhiprAyamen us us mat sambandhIt jo koI dharmabuddhirUp abhiprAy ho,
vah abhiprAy chhuDAnekA hai. ve svayam hI is sambandhamen is prakAr likhate hain ki : ‘‘yahAn
nAnA prakArake mithyAdRuShTiyonkA kathan kiyA hai, usakA prayojan itanA hI jAnanA ki
in
prakAronko pahachAnakar apanemen koI aisA doSh ho to use dUr karake samyakshraddhAnayukta honA,
parantu anyake aise doSh dekh kaShAyI nahIn honA; kyonki apanA bhalA-burA to apane pariNAmonse
hotA hai; yadi anyako ruchivAn dekhe to kuchh upadesh dekar unakA bhI bhalA kare.’’
shrImAn panDitapravar ToDaramalajI digambar jainadharmake prabhAvak vishiShTa mahApuruSh the. unhonne
mAtra chha mAsamen siddhAntakaumudI jaise kaThin vyAkaraNagranthakA abhyAs kiyA thA. apanI
kushAgrabuddhike prabhAvase unhonne ShaDdarshanake granth, bauddha, muslim tathA anya anek matamatAntaronke
granthonkA adhyayan kiyA thA, shvetAmbar
sthAnakavAsIke sUtron tathA granthonkA bhI avalokan kiyA
thA, tathA digambar jain granthommen shrI samayasAr, panchAstikAyasangrah, pravachanasAr, niyamasAr,
gommaTasAr, tattvArthasUtra, aShTapAhuD, AtmAnushAsan, padmanandipanchavinshatikA, shrAvakamunidharmake prarUpak
anek shAstronkA tathA kathA-purANAdik anek shAstronkA abhyAs kiyA thA. in sarva shAstronke
abhyAsase ApakI buddhi bahut hI prakhar banI thI. shAstrasabhA, vyAkhyAnasabhA aur vivAdasabhAmen
Ap bahut hI prasiddha the. is asAdhAraN prabhAvakapaneke kAraN Ap tatkAlIn rAjAko
bhI atishay priy ho gaye the. is rAjapriyatA tathA pAnDityaprakharatAke kAraN anyadharmI Apake
sAth matsarabhAv karane lage the, kyonki Apake sAmane un anyadharmIyonke baDe-baDe vidvAn bhI
parAbhav ho jAte the. yadyapi Ap svayam kisI bhI vidharmIyonkA anupakAr nahIn karate the;
parantu bane jahAn tak unakA upakAr hI kiyA karate the, to bhI mAtsaryayukta manuShyonkA
matsaratAjanya kRutya karanekA hI svabhAv hai; unake matsar va vairabhAvake kAraN hI panDitajIkA
akAlik dehAnta ho gayA thA.
panDit ToDaramalajIkI mRutyuke sambandhamen ek dukhad ghaTanAkA ullekh pt.. bakhatarAm shAhake
‘buddhivilAs’ granthamen nimna prakArase kiyA gayA hai
‘‘tab bAhmaNanu matau yah kiyo, shiv uThAvako TaunA diyo.
tAmai sabai shrAvagI kaid, karike danD kiye nRup kaida..
guru terah-panthanuko bhramI, ToDaramalla nAm sAhimI.
tAhi bhUp mAryo pal mAnhi, gADayo mahi gandagI tAhi..’’
isamen spaShTa kiyA hai ki samvat 1888ke bAd jayapuramen jab jainadharmakA puna visheSh
[ 8 ]