-
pAnchavAn adhikAr ][ 111
svargAdikako anAdinidhan mAnate hain. tU kahegA — jIvAdik va svargAdik kaise hue? ham kahenge
paramabrahma kaise huA? tU kahegA — inakI rachanA aisI kisane kI? ham kahenge — paramabrahmako
aisA kisane banAyA? tU kahegA — paramabrahma svayamsiddha hai; ham kahenge — jIvAdik va svargAdik
svayamsiddha hain. tU kahegA — inakI aur paramabrahmakI samAnatA kaise sambhav hai? to sambhAvanAmen
dUShaN batalA. lokako navIn utpanna karanA, usakA nAsh karanA, usamen to hamane anek doSh
dikhAye. lokako anAdinidhan mAnanese kyA doSh hai? so tU batalA.
yadi tU paramabrahma mAnatA hai so alag koI hai hI nahIn; is sansAramen jIv hain ve
hI yathArtha gnAnase mokShamArga sAdhanese sarvagna vItarAg hote hain.
yahAn prashna hai ki — tum nyAre-nyAre jIv anAdinidhan kahate ho; mukta honeke pashchAt
to nirAkAr hote hain, vahAn nyAre-nyAre kaise sambhav hain?
samAdhAn : — mukta honeke pashchAt sarvagnako dikhate hain yA nahIn dikhate? yadi dikhate hain to
kuchh AkAr dikhatA hI hogA. binA AkAr dekhe kyA dekhA? aur nahIn dikhate to yA to
vastu hI nahIn hai yA sarvagna nahIn hai. isaliye indriyagnAnagamya AkAr nahIn hai us apekShA nirAkAr
hain aur sarvagna gnAnagamya hain, isaliye AkAravAn hain. jab AkAravAn Thahare tab alag-alag
hon to kyA doSh lagegA? aur yadi tU jAti apekShA ek kahe to ham bhI mAnate hain. jaise
gehUn bhinna-bhinna hain unakI jAti ek hai; — is prakAr ek mAnen to kuchh doSh nahIn hai.
is prakAr yathArtha shraddhAnase lokamen sarva padArtha akRutrim bhinna-bhinna anAdinidhan mAnanA.
yadi vRuthA hI bhramase sach-jhUThakA nirNay na kare to tU jAne, apane shraddhAnakA phal tU pAyegA.
brahmase kulapravRutti AdikA pratiShedh
tathA ve hI brahmase putra-pautrAdi dvArA kulapravRutti kahate hain. aur kulommen rAkShas, manuShya, dev,
tiryanchonke paraspar prasUti bhed batalAte hain. vahAn devase manuShya va manuShyase dev va tiryanchase manuShya
ityAdi — kisI mAtA kisI pitAse kisI putra-putrIkA utpanna honA batalAte hain so kaise sambhav hai?
tathA manahIse va pavanAdise va vIrya sUnghane Adise prasUtikA honA batalAte hain so
pratyakShaviruddha bhAsit hotA hai. aisA honese putra-pautrAdikakA niyam kaise rahA? tathA baDe-baDe
mahantonko anya-anya mAtA-pitAse huA kahate hain; so mahanta puruSh kushIlavAn mAtA-pitAke kaise
utpanna honge? yah to lokamen gAlI hai. phi ra aisA kahakar unako mahantatA kisaliye kahate hain?
tathA gaNeshAdikakI mail Adise utpatti batalAte hain va kisIke ang kisImen juDe
batalAte hain. ityAdi anek pratyakShaviruddha kahate hain.