-
pAnchavAn adhikAr ][ 157
dharmakA anyathA svarUp
tathA dharmakA svarUp anyathA kahate hain. samyagdarshan-gnAn-chAritra inakI ekatA mokShamArga
hai, vahI dharma hai — parantu usakA svarUp anyathA prarUpit karate hain. so kahate hain —
tattvArthashraddhAn samyagdarshan hai; usakI to pradhAnatA nahIn hai. Ap jis prakAr
arahantadev – sAdhu – guru – dayA – dharmakA nirUpaN karate hain usake shraddhAnako samyagdarshan kahate hain.
vahAn pratham to arhantAdikakA svarUp anyathA kahate hain; itane hI shraddhAnase tattvashraddhAn hue
binA samyaktva kaise hogA? isaliye mithyA kahate hain.
tathA tattvonke bhI shraddhAnako samyaktva kahate hain to prayojanasahit tattvonkA shraddhAn nahIn
kahate. guNasthAn – mArgaNAdirUp jIvakA, aNu – skandhAdirUp ajIvakA, pAp-puNyake sthAnonkA,
avirati Adi AsravonkA, vratAdirUp samvarakA, tapashcharaNAdirUp nirjarAkA, siddha honeke
lingAdike bhedonse mokShakA svarUp jis prakAr unake shAstrommen kahA hai us prakAr sIkh lenA;
aur kevalIkA vachan pramAN hai — aise tattvArthashraddhAnase samyaktva huA mAnate hain.
so ham pUchhate hain ki — graiveyak jAnevAle dravyalingI munike aisA shraddhAn hotA hai yA
nahIn? yadi hotA hai to use mithyAdRuShTi kisaliye kahate hain? aur nahIn hotA hai to usane
to jainaling dharmabuddhise dhAraN kiyA hai, usake devAdikI pratIti kaise nahIn huI? aur usake
bahut shAstrAbhyAs hai so usane jIvAdike bhed kaise nahIn jAne? aur anyamatakA lavalesh
bhI abhiprAyamen nahIn hai, usako arahant vachanakI kaise pratIti nahIn huI? isaliye usake aisA
shraddhAn hotA hai; parantu samyaktva nahIn huA. tathA nArakI, bhog-bhUmiyA, tiryanch Adiko aisA
shraddhAn honekA nimitta nahIn hai, tathApi unake bahut kAlaparyant samyaktva rahatA hai, isaliye
unake aisA shraddhAn nahIn hotA, tab bhI samyaktva huA hai.
isaliye samyakshraddhAnakA svarUp yah nahIn hai. sachchA svarUp hai usakA varNan Age karenge
so jAnanA.
tathA unake shAstronkA abhyAs karanA use samyaggnAn kahate hain; parantu dravyalingI munike
shAstrAbhyAs hone par bhI mithyAgnAn kahA hai, asanyat samyagdRuShTikA viShayAdirUp jAnanA use
samyaggnAn kahA hai.
isaliye yah svarUp nahIn hai. sachchA svarUp Age kahenge so jAnanA.
tathA unake dvArA nirUpit aNuvrat-mahAvratAdirUp shrAvak-yatikA dharma dhAraN karanese
samyakchAritra huA mAnate hain; parantu pratham to vratAdikA svarUp anyathA kahate hain vah kuchh