-
pAnchavAn adhikAr ][ 163
tathA ve aisA kahate hain — devonke aisA kArya hai, manuShyonke nahIn hai; kyonki manuShyonko
pratimA Adi banAnemen hinsA hotI hai. to unhInke shAstrommen aisA kathan hai ki — draupadI rAnI
pratimAjIke pUjanAdik jaise sUryAbhadevane kiye usI prakAr karane lagI; isaliye manuShyonke bhI
aisA kArya kartavya hai.
yahAn ek yah vichAr AyA ki — chaityAlay, pratimA banAnekI pravRutti nahIn thI to
draupadIne kis prakAr pratimAkA pUjan kiyA? tathA pravRutti thI to banAnevAle dharmAtmA the yA
pApI the? yadi dharmAtmA the to gRuhasthonko aisA kArya karanA yogya huA, aur pApI the to
vahAn bhogAdikakA prayojan to thA nahIn, kisaliye banAyA? tathA draupadIne vahAn ‘‘NamotthuNan’’
kA pATh kiyA va pUjanAdi kiyA, so kutUhal kiyA yA dharma kiyA? yadi kutUhal kiyA
to mahApApinI huI. dharmamen kutUhal kaisA? aur dharma kiyA to auronko bhI pratimAjIkI
stuti – pUjA karanA yukta hai.
tathA ve aisI mithyAyukti banAte hain — jis prakAr indrakI sthApanAse indrakA kArya siddha
nahIn hai; usI prakAr arahant pratimAse kArya siddha nahIn hai. so arahant kisIko bhakta mAnakar
bhalA karate hon tab to aisA bhI mAnen; parantu ve to vItarAg hain. yah jIv bhaktirUp apane
bhAvonse shubhaphal prApta karatA hai. jis prakAr strIke AkArarUp kAShTha – pAShANakI mUrti dekhakar
vahAn vikArarUp hokar anurAg kare to usako pApabandh hogA; usI prakAr arahantake AkArarUp
dhAtu – pAShANAdikakI mUrti dekhakar dharmabuddhi se vahAn anurAg kare to shubhakI prApti kaise na
hogI? vahAn ve kahate hain — binA pratimA hI ham arahantamen anurAg karake shubh utpanna karenge;
to inase kahate hain — AkAr dekhanese jaisA bhAv hotA hai vaisA parokSha smaraN karanese nahIn
hotA; isIse lokamen bhI strIke anurAgI strIkA chitra banAte hain; isaliye pratimAke avalamban
dvArA bhakti visheSh honese visheSh shubhakI prApti hotI hai.
phi ra koI kahe pratimAko dekho, parantu pUjanAdik karanekA kyA prayojan hai?
uttara — jaise koI kisI jIvakA AkAr banAkar ghAt kare to use us jIvakI hinsA
karane jaisA pAp hotA hai, va koI kisIkA AkAr banAkar dveShabuddhise usakI burI avasthA
kare to jisakA AkAr banAyA usakI burI avasthA karane jaisA phal hotA hai; usI prakAr
arahantakA AkAr banAkar dharmAnurAgabuddhise pUjanAdi kare to arahantake pUjanAdi karane jaisA
shubh (bhAv) utpanna hotA hai tathA vaisA hI phal hotA hai. ati anurAg hone par pratyakSha
darshan na honese AkAr banAkar pUjanAdi karate hain. is dharmAnurAgase mahApuNya hotA hai.