Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 190 of 350
PDF/HTML Page 218 of 378

 

background image
-
200 ] [ mokShamArgaprakAshak
hI’usakA nAm keval hai. isI prakAr anya yathArtha arthakA avadhAraN karanA.
paryAy-apekShA shuddhapanA mAnanese tathA apaneko kevalI mAnanese mahAviparItatA hotI hai,
isaliye apaneko dravya-paryAyarUp avalokan karanA. dravyase sAmAnyasvarUp avalokan karanA,
paryAyamen avasthA-visheSh avadhAraN karanA.
isI prakAr chintavan karanese samyagdRuShTi hotA hai, kyonki sachchA avalokan kiye binA
samyagdRuShTi nAm kaise prApta kare?
nishchayAbhAsIkI svachchhandatA aur usakA niShedh
tathA mokShamArgamen to rAgAdik miTAnekA shraddhAgnAnAcharaN karanA hai; vah to vichAr
hI nahIn hai, apane shuddha anubhavanamen hI apaneko samyagdRuShTi mAnakar anya sarva sAdhanonkA niShedh
karatA hai.
shAstrAbhyAs karanA nirarthak batalAtA hai, dravyAdikake tathA guNasthAn-mArgaNA-
trilokAdikake vichArako vikalpa ThaharAtA hai, tapashcharaN karaneko vRuthA klesh karanA mAnatA hai,
vratAdik dhAraN karaneko bandhanamen paDanA ThaharAtA hai, pUjanAdik kAryonko shubhAsrav jAnakar
hey prarUpit karatA hai;
ityAdi sarvasAdhanonko uThAkar pramAdI hokar pariNamit hotA hai.
yadi shAstrAbhyAs nirarthak ho to muniyonke bhI to dhyAn aur adhyayan do hI kArya
mukhya hain. dhyAnamen upayog na lage tab adhyayanamen hIn upayogako lagAte hain, bIchamen anya
sthAn upayog lagAne yogya nahIn hain. tathA shAstrAbhyAs dvArA tattvonko visheSh jAnanese
samyagdarshan-gnAn nirmal hotA hai. tathA vahAn jab tak upayog rahe tab tak kaShAy manda
rahe aur AgAmI vItarAgabhAvonkI vRuddhi ho; aise kAryako nirarthak kaise mAnen?
tathA vah kahatA hai ki jin shAstrommen adhyAtma-upadesh hai unakA abhyAs karanA, anya
shAstronke abhyAsase koI siddhi nahIn hai.
usase kahate hainyadi tere sachchI dRuShTi huI hai to sabhI jainashAstra kAryakArI hain. vahAn
bhI mukhyata adhyAtma-shAstrommen to AtmasvarUpakA mukhya kathan hai; so samyagdRuShTi hone par
AtmasvarUpakA nirNay to ho chukA, tab to gnAnakI nirmalatAke artha va upayogako mandakaShAyarUp
rakhaneke artha anya shAstronkA abhyAs mukhya chAhiye. tathA AtmasvarUpakA nirNay huA hai, use
spaShTa rakhaneke artha adhyAtma-shAstronkA bhI abhyAs chAhiye; parantu anya shAstrommen aruchi to nahIn
honA chAhiye. jisako anya shAstronkI aruchi hai use adhyAtmakI ruchi sachchI nahIn hai.