Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 333 of 350
PDF/HTML Page 361 of 378

 

background image
-
rahasyapUrNa chiThThI ][ 343
pashchAt parakA bhI vichAr chhUT jAy, keval svAtmavichAr hI rahatA hai; vahAn anek prakAr
nijasvarUpamen ahambuddhi dharatA hai. chidAnanda hUn, shuddha hUn, siddha hUn, ityAdi vichAr hone par
sahaj hI Ananda tarang uThatI hai, romAnch ho AtA hai; tatpashchAt aisA vichAr to chhUT jAy,
keval chinmAtrasvarUp bhAsane lage; vahAn sarva pariNAm us rUpamen ekAgra hokar pravartate hain; darshan-
gnAnAdikakA va nay-pramANAdikakA bhI vichAr vilay ho jAtA hai.
chaitanyasvarUp jo savikalpase nishchay kiyA thA, usahImen vyApta-vyApakarUp hokar isaprakAr
pravartatA hai jahAn dhyAtA-dhyeyapanA dUr ho gayA. so aisI dashAkA nAm nirvikalpa anubhav
hai. baDe nayachakra granthamen aisA hI kahA hai :
tachchANesaNakAle samayan bujjhehi juttimaggeNa.
No ArAiNasamaye pachchakkhoaNuhavo jahma..266..
arthatattvake avalokan (anveShaN) kA jo kAl usamen samay arthAt shuddhAtmAko
yukti arthAt nay-pramAN dvArA pahale jAne. pashchAt ArAdhanasamay jo anubhavakAl usamen nay-
pramAN nahIn hain, kyonki pratyakSha anubhav hai.
jaiseratnako kharIdanemen anek vikalpa karate hain, jab pratyakSha use pahinate hain, tab vikalpa
nahIn haipahinanekA sukh hI hai. isaprakAr savikalpake dvArA nirvikalpa anubhav hotA hai.
tathA jo gnAn pAnch indriyon va chhaThaven manake dvArA pravartatA thA, vah gnAn sab orase
simaTakar is nirvikalpa anubhavamen keval svarUpasanmukh huA. kyonki vah gnAn kShayopashamarUp
hai, isaliye ek kAlamen ek gneyako hI jAnatA hai, vah gnAn svarUp jAnaneko pravartit huA
tab anyakA jAnanA sahaj hI rah gayA. vahAn aisI dashA huI ki bAhya anek shabdAdik
vikAr hon to bhI svarUpadhyAnIko kuchh khabar nahIn
isaprakAr matignAn bhI svarUpasanmukh huA.
tathA nayAdikake vichAr miTane par shrutagnAn bhI svarUpasanmukh huA.
aisA varNan samayasArakI TIkA AtmakhyAtimen hai tathA AtmAvalokanAdimen hai. isIliye
nirvikalpa anubhavako atIndriy kahate hain. kyonki indriyonkA dharma to yah hai ki sparsha, ras,
gandh, varNa, shabdako jAnen, vah yahAn nahIn hai; aur manakA dharma yah hai ki anek vikalpa
kare, vah yahAn nahIn hai; isaliye yadyapi jo gnAn indriy
manamen pravartatA thA, vahI gnAn anubhavamen
pravartatA hai; tathApi is gnAnako atIndriy kahate hain.
tathA is svAnubhavako man dvArA huA bhI kahate hain, kyonki is anubhavamen matignAn-
shrutagnAn hI hain, anya koI gnAn nahIn hai.