Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 38 of 350
PDF/HTML Page 66 of 378

 

background image
-
48 ] [ mokShamArgaprakAshak
ab, is dukhake dUr honekA upAy yah jIv kyA karatA hai so kahate hain. indriyonse
viShayonkA grahaN hone par merI ichchhA pUrNa hogI aisA jAnakar pratham to nAnAprakArake bhojanAdikonse
indriyonko prabal karatA hai aur aisA hI jAnatA hai ki indriyonke prabal rahanese mere viShay-grahaNakI
shakti visheSh hotI hai. tathA vahAn anek bAhya kAraN chAhie unakA nimitta milAtA hai.
tathA indriyAn hain ve viShay-sanmukh hone par unako grahaN karatI hain, isalie anek
bAhya upAyon dvArA viShayonkA tathA indriyonkA sanyog milAtA hai. nAnAprakArake vastrAdikakA,
bhojanAdikakA, puShpAdikakA, mandir-AbhUShaNAdikakA tathA gAn-vAditrAdikakA sanyog milAneke
artha bahut khedakhinna hotA hai.
tathA in indriyonke sanmukh viShay rahatA hai tab tak us viShayakA kinchit spaShTa
jAnapanA rahatA hai, pashchAt man dvArA smaraNamAtra rah jAtA hai. kAl vyatIt hone par smaraN
bhI mand hotA jAtA hai, isalie un viShayonko apane AdhIn rakhanekA upAy karatA hai aur
shIghra-shIghra unakA grahaN kiyA karatA hai. tathA indriyonke to ek kAlamen ek viShayakA hI
grahaN hotA hai, kintu yah bahut grahaN karanA chAhatA hai, isaliye Akulit hokar shIghra-
shIghra ek viShayako chhoDakar anyako grahaN karatA hai, tathA use chhoDakar anyako grahaN karatA
hai
aise jhapaTTe mAratA hai.
is prakAr jo upAy ise bhAsit hote hain so karatA hai, parantu ve jhUThe hain. kyonki
pratham to in sabakA aisA hI honA apane AdhIn nahIn hai, mahAn kaThin hai; tathA kadAchit
uday anusAr aisI hI vidhi mil jAye to indriyonko prabal karanese kahIn viShay-grahaNakI
shakti baDhatI nahIn hai; vah shakti to gnAn-darshan baDhAne par baDhatI hai so yah karmake kShayopashamake
AdhIn hai. kisIkA sharIr puShTa hai usake aisI shakti kam dekhI jAtI hai, kisIkA sharIr
durbal hai usake adhik dekhI jAtI hai. isalie bhojanAdi dvArA indriyAn puShTa karanese kuchh
siddhi hai nahIn. kaShAyAdi ghaTanese karmakA kShayopasham hone par gnAn-darshan baDhe tab viShayagrahaNakI
shakti baDhatI hai.
tathA viShayonkA jo sanyog milAtA hai vah bahut kAl tak nahIn rahatA athavA sarva
viShayonkA sanyog milatA hI nahIn hai, isaliye yah AkulatA banI hI rahatI hai. tathA un
viShayonko apane AdhIn rakhakar shIghra-shIghra grahaN karatA hai, kintu ve AdhIn rahate nahIn hain.
ve bhinna dravya to apane AdhIn pariNamit hote hain yA karmodayake AdhIn hain. aise karmakA
bandha yathAyogya shubhabhAv hone par hotA hai aur pashchAt uday AtA hai vah pratyakSha dekhate
hain. anek upAy karane par bhI karmake nimitta binA sAmagrI nahIn milatI.