Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 37 of 350
PDF/HTML Page 65 of 378

 

background image
-
tIsarA adhikAr ][ 47
to anubhavan hai nahIn. tathA mainne nRitya dekhA, rAg sunA, phU la sUnghe, (padArthakA svAd liyA,
padArthakA sparsha kiyA) shAstra jAnA, mujhe yah jAnanA;
is prakAr gneyamishrit gnAnakA anubhavan
hai, usase viShayonkI hI pradhAnatA bhAsit hotI hai. is prakAr is jIvako mohake nimittase
viShayonkI ichchhA pAyI jAtI hai.
vahAn ichchhA to trikAlavartI sarvaviShayonko grahaN karanekI hai. main sarvakA sparsha karUn,
sarvakA svAd lUn, sarvako sUnghUn, sarvako dekhUn, sarvako sunUn, sarvako jAnUn; ichchhA to itanI hai.
parantu shakti itanI hI hai ki indriyonke sanmukh AnevAle vartamAn sparsha, ras, gandha, varNa,
shabda; unamense kisIko kinchit mAtra grahaN kare tathA smaraNAdikase man dvArA kinchit jAne,
so bhI bAhya anek kAraN milane par siddha ho. isalie ichchhA kabhI pUrNa nahIn hotI.
aisI ichchhA to kevalagnAn hone par sampUrNa ho.
kShayopashamarUp indriyonse to ichchhA pUrNa hotI nahIn hai, isaliye mohake nimittase indriyonko
apane-apane viShay-grahaNakI nirantar ichchhA hotI hI rahatI hai; usase Akulit hokar dukhI
ho rahA hai. aisA dukhI ho rahA hai ki kisI ek viShayake grahaNake artha apane maraNako
bhI nahIn ginatA hai. jaise hAthIko kapaTakI hathinIkA sharIr sparsha karanekI, machchhako bansImen
lagA huA mAnsakA svAd lenekI, bhramarako kamal-sugandha sUnghanekI, patangeko dIpakakA varNa dekhanekI
aur hariNako rAg sunanekI ichchhA aisI hotI hai ki tatkAl maranA bhAsit ho tathApi maraNako
nahIn ginate. viShayonkA grahaN karane par usake maraN hotA thA, viShayasevan nahIn karane par
indriyon kI pIDA adhik bhAsit hotI hai. in indriyonkI pIDAse pIDitarUp sarva jIv
nirvichAr hokar jaise koI dukhI parvatase gir paDe vaise hI viShayommen chhalAng lagAte hain. nAnA
kaShTase dhan utpanna karate hain, use viShayake artha khote hain. tathA viShayonke artha jahAn maraN
honA jAnate hain vahAn bhI jAte hain. narakAdike kAraN jo hinsAdik kArya unhen karate hain tathA
krodhAdi kaShAyonko utpanna karate hain.
ve karen kyA? indriyonkI pIDA sahI nahIn jAtI, isaliye anya vichAr kuchh AtA
nahIn. isI pIDAse pIDit hue indrAdik hain; ve bhI viShayommen ati Asakta ho rahe hain.
jaise khAj-rogase pIDit huA puruSh Asakta hokar khujAtA hai, pIDA na ho to kisaliye
khujAye; usI prakAr indriyarogase pIDit hue indrAdik Asakta hokar viShay sevan karate hain.
pIDA na ho to kisaliye viShay sevan karen?
is prakAr gnAnAvaraN-darshanAvaraNake kShayopashamase huA indriyajanit gnAn hai, vah
mithyAdarshanAdike nimittase ichchhAsahit hokar dukhakA kAraN huA hai.