Moksha-Marg Prakashak-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 55 of 350
PDF/HTML Page 83 of 378

 

background image
-
tIsarA adhikAr ][ 65
vikalatray va asangnI panchendriy jIvonke dukh
tathA jIv dvIndriy, trIndriy, chaturindriy, asangnI panchendriy paryAyonko dhAraN kare vahAn
bhI ekendriyavat dukh jAnanA. visheSh itanA kiyahAn kramase ek-ek indriyajanit gnAn-
darshanakI tathA kuchh shaktikI adhikatA huI hai aur bolane-chAlanekI shakti huI hai. vahAn bhI
jo aparyApta hain tathA paryApta bhI hInashaktike dhArak hain; chhoTe jIv hain, unakI shakti pragaT
nahIn hotI. tathA kitane hI paryApta bahut shaktike dhArak baDe jIv hain unakI shakti pragaT
hotI hai; isaliye ve jIv viShayonkA upAy karate hain, dukh dUr honekA upAy karate hain.
krodhAdikase kATanA, mAranA, laDanA, chhal karanA, annAdikA sangrah karanA, bhAganA ityAdi kArya
karate hain; dukhase taDaph DAnA, pukAranA ityAdi kriyA karate hain; isaliye unakA dukh kuchh pragaT
bhI hotA hai. is prakAr laT, kIDI Adi jIvonko shIt, uShNa, chhedan, bhedanAdikase tathA
bhUkh-pyAs Adise param dukhI dekhate hain. jo pratyakSha dikhAI detA hai usakA vichAr kar
lenA. yahAn visheSh kyA likhen?
is prakAr dvIndriyAdik jIvonko bhI mahA dukhI hI jAnanA.
sangnI panchendriy jIvonke dukh
narak gatike dukh
tathA sangnI panchendriyommen nArakI jIv hain ve to sarva prakArase bahut dukhI hain. unamen
gnAnAdikI shakti kuchh hai, parantu viShayonkI ichchhA bahut hai aur iShTa viShayonkI sAmagrI kinchit
bhI nahIn milatI, isalie us shaktike honese bhI bahut dukhI hain. unake krodhAdi kaShAyakI
ati tIvratA pAyI jAtI hai; kyonki unake kRuShNAdi ashubh leshyA hI hain.
vahAn krodhmAnase paraspar dukh denekA kArya nirantar pAyA jAtA hai. yadi paraspar
mitratA karen to dukh miT jAye. aur anyako dukh denese unakA kuchh kArya bhI nahIn hotA,
parantu krodh
mAnakI ati tIvratA pAyI jAtI hai usase paraspar dukh denekI hI buddhi rahatI
hai. vikriyA dvArA anyako dukhadAyak sharIrake ang banAte hain tathA shastrAdi banAte hain.
unake dvArA dUsaronko svayam pIDA dete hain aur svayamko koI aur pIDA detA hai. kabhI kaShAy
upashAnta nahIn hotI. tathA unamen mAyA
lobhakI bhI ati tIvratA hai, parantu koI iShTa sAmagrI
vahAn dikhAI nahIn detI, isaliye un kaShAyonkA kArya pragaT nahIn kar sakate; unase antarangamen
mahA-dukhI hain. tathA kadAchit kinchit koI prayojan pAkar unakA bhI kArya hotA hai.
tathA hAsya-rati kaShAy hain, parantu bAhya nimitta nahIn hain, isaliye pragaT hote nahIn hain,