-
76 ] [ mokShamArgaprakAshak
chauthA adhikAr
mithyAdarshan-gnAn-chAritrakA nirUpaN
dohA — is bhavake sab dukhanike, kAraN mithyAbhAv.
tinikI sattA nAsh kari, pragaTai mokSha upAv ..
ab yahAn sansAr dukhonke bIjabhUt mithyAdarshan, mithyAgnAn, mithyAchAritra hain unake
svarUpakA visheSh nirUpaN karate hain. jaise vaidya hai so rogake kAraNonko visheSharUpase kahe to
rogI kupathya sevan na kare, tab rog rahit ho. usI prakAr yahAn sansArake kAraNonkA visheSh
nirUpaN karate hain, jisase sansArI mithyAtvAdikakA sevan na kare, tab sansAr rahit ho. isaliye
mithyAdarshanAdikakA visheSh nirUpaN karate hain —
mithyAdarshanakA svarUp
yah jIv anAdise karma-sambandha sahit hai. usako darshanamohake udayase huA jo
atattvashraddhAn usakA nAm mithyAdarshan hai kyonki tadbhAv so tattva, arthAt jo shraddhAn karane
yogya artha hai usakA jo bhAv – svarUp usakA nAm tattva hai. tattva nahIn usakA nAm atattva
hai isaliye atattva hai vah asatya hai; ata isIkA nAm mithyA hai. tathA ‘aise hI yah
hai’ — aisA pratItibhAv usakA nAm shraddhAn hai.
yahAn shraddhAnakA hI nAm darshan hai. yadyapi darshanakA shabdArtha sAmAnya avalokan hai
tathApi yahAn prakaraNavash isI dhAtukA artha shraddhAn jAnanA. — aisA hI sarvArthasiddhi nAmak
sUtrakI TIkAmen kahA hai. kyonki sAmAnya avalokan sansAr – mokShakA kAraN nahIn hotA; shraddhAn
hI sansAr – mokShakA kAraN hai, isaliye sansAr – mokShake kAraNamen darshanakA artha shraddhAn hI jAnanA.
tathA mithyArUp jo darshan arthAt shraddhAn, usakA nAm mithyAdarshan hai. jaisA vastukA
svarUp nahIn hai vaisA mAnanA, jaisA hai vaisA nahIn mAnanA, aisA viparItAbhinivesh arthAt viparIt
abhiprAy, usako liye hue mithyAdarshan hotA hai.