-
પહલા અધિકાર ][ ૧૧
મંદતાકે કારણ અભ્યાસ હોતા નહીં. જૈસે કિ — દક્ષિણમેં ગોમ્મટસ્વામીકે નિકટ મૂડબિદ્રી નગરમેં
ધવલ, મહાધવલ, જયધવલ પાયે જાતે હૈં; પરન્તુ દર્શનમાત્ર હી હૈં. તથા કિતને હી ગ્રન્થ
અપની બુદ્ધિ દ્વારા અભ્યાસ કરને યોગ્ય પાયે જાતે હૈં, ઉનમેં ભી કુછ ગ્રન્થોંકા હી
અભ્યાસ બનતા હૈ. ઐસે ઇસ નિકૃષ્ટ કાલમેં ઉત્કૃષ્ટ જૈનમતકા ઘટના તો હુઆ, પરન્તુ
ઇસ પરમ્પરા દ્વારા અબ ભી જૈન-શાસ્ત્રોંમેં સત્ય અર્થકા પ્રકાશન કરનેવાલે પદોંકા સદ્ભાવ
પ્રવર્તમાન હૈ.
અપની બાત
હમને ઇસ કાલમેં યહાઁ અબ મનુષ્યપર્યાય પ્રાપ્ત કી. ઇસમેં હમારે પૂર્વસંસ્કારસે વ ભલે
હોનહારસે જૈનશાસ્ત્રોંકે અભ્યાસ કરનેકા ઉદ્યમ હુઆ જિસસે વ્યાકરણ, ન્યાય, ગણિત આદિ
ઉપયોગી ગ્રન્થોંકા કિંચિત્ અભ્યાસ કરકે ટીકાસહિત સમયસાર, પંચાસ્તિકાય, પ્રવચનસાર,
નિયમસાર, ગોમ્મટસાર, લબ્ધિસાર, ત્રિલોકસાર, તત્ત્વાર્થસૂત્ર ઇત્યાદિ શાસ્ત્ર ઔર ક્ષપણાસાર,
પુરુષાર્થસિદ્ધયુપાય, અષ્ટપાહુડ, આત્માનુશાસન આદિ શાસ્ત્ર ઔર શ્રાવક – મુનિકે આચારકે પ્રરૂપક
અનેક શાસ્ત્ર ઔર સુષ્ઠુકથાસહિત પુરાણાદિ શાસ્ત્ર — ઇત્યાદિ અનેક શાસ્ત્ર હૈં, ઉનમેં હમારે બુદ્ધિ
અનુસાર અભ્યાસ વર્તતા હૈ; હમેં ભી કિંચિત્ સત્યાર્થ પદોંકા જ્ઞાન હુઆ હૈ.
પુનશ્ચ, ઇસ નિકૃષ્ટ સમયમેં હમ જૈસે મંદબુદ્ધિયોંસે ભી હીન બુદ્ધિકે ધની બહુત જન
દિખાઈ દેતે હૈં. ઉન્હેં ઉન પદોંકા અર્થજ્ઞાન હો, ઇસ હેતુ ધર્માનુરાગવશ દેશભાષામય ગ્રંથ રચનેકી
હમેં ઇચ્છા હુઈ હૈ, ઇસલિયે હમ યહ ગ્રન્થ બના રહે હૈં. ઇસમેં ભી અર્થસહિત ઉન્હીં પદોંકા
પ્રકાશન હોતા હૈ. ઇતના તો વિશેષ હૈ કિ — જિસ પ્રકાર પ્રાકૃત – સંસ્કૃત શાસ્ત્રોંમેં પ્રાકૃત –
સંસ્કૃત પદ લિખે જાતે હૈં, ઉસી પ્રકાર યહાઁ અપભ્રંશસહિત અથવા યથાર્થતાસહિત દેશભાષારૂપ
પદ લિખતે હૈં; પરન્તુ અર્થમેં વ્યભિચાર કુછ નહીં હૈ.
ઇસ પ્રકાર ઇસ ગ્રન્થપર્યન્ત ઉન સત્યાર્થપદોંકી પરમ્પરા પ્રવર્તતી હૈ.
અસત્યપદ રચના પ્રતિષેધ
યહાઁ કોઈ પૂછતા હૈ કિ — પરમ્પરા તો હમને ઇસ પ્રકાર જાની; પરન્તુ ઇસ પરમ્પરામેં
સત્યાર્થ પદોંકી હી રચના હોતી આઈ, અસત્યાર્થ પદ નહીં મિલે, — ઐસી પ્રતીતિ હમેં કૈસે હો?
ઉસકા સમાધાનઃ — અસત્યાર્થ પદોંકી રચના અતિ તીવ્રકષાય હુએ બિના નહીં બનતી; ક્યોંકિ
જિસ અસત્ય રચનાસે પરમ્પરા અનેક જીવોંકા મહા બુરા હો ઔર સ્વયંકો ઐસી મહાહિંસાકે
ફલરૂપ નરક – નિગોદમેં ગમન કરના પડે — ઐસા મહાવિપરીત કાર્ય તો ક્રોધ, માન, માયા, લોભ
અત્યન્ત તીવ્ર હોને પર હી હોતા હૈ; જૈનધર્મમેં તો ઐસા કષાયવાન હોતા નહીં હૈ.