Moksha-Marg Prakashak-Hindi (Gujarati transliteration). Upodghat.

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 6 of 378

 

background image
-
ઉપોદ્ઘાત
ઇસ નિકૃષ્ટ કાલમેં સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ભાષાજ્ઞાનકી અતિશય ન્યૂનતાસા તથા શ્રી નિર્ગ્રંથ
વીતરાગ માર્ગકે ગ્રંથોંકે પઠનપાઠનકા એક પ્રકારસે અભાવસા હો રહા થા, ઉસ સમયમેં (વિક્રમકી
૧૮વીં શતાબ્દિકે અન્તમેં ઔર ૧૯વીં શતાબ્દિકે આદિમેં) ઢુન્ઢાહડદેશ (રાજસ્થાન)કે સવાઈ
જયપુર નગરમેં ઇસ ‘મોક્ષમાર્ગ-પ્રકાશક’ ગ્રંથકે રચયિતા, નિર્ગ્રન્થ-વીતરાગમાર્ગકે પરમશ્રદ્ધાવાન,
સાતિશય બુદ્ધિકે ધારક ઔર વિદ્વત્જનમનવલ્લભ આચાર્યકલ્પ પંડિતપ્રવર શ્રી ટોડરમલજીકા
ઉદય હુઆ થા. આપકે પિતાકા નામ જોગીદાસ તથા માતાકા નામ રંભાદેવી થા. આપ
‘ખંડેલવાલ’ જાતિ વ ‘ગોદિકા’ ગોત્રજ થે. (‘ગોદિકા’ વહ સંભવતઃ ‘ભોંસા’ ઔર ‘બડજાત્યા’
નામક ગોત્રકા હી નામાન્તર હૈ.) આપકા ગૃહસ્થ જીવન સાધન સંપન્ન થા.
આપકે શિક્ષાગુરુકા નામ બંસીધર થા. તીવ્ર બુદ્ધિમત્તાકે કારણ આપ શાસ્ત્રપાઠ વ
ઉસકે અર્થકા અવધારણ શીઘ્ર હી કર લેતે થે. કુશાગ્ર મેઘાકે કારણ છોટી ઉમ્રમેં વ અલ્પ
સમયમેં હી જૈનસિદ્ધાન્ત ઉપરાન્ત, વ્યાકરણ, કાવ્ય, છંદ, અલંકાર, કોષ આદિ વિવિધ વિષયોંમેં
આપને દક્ષતા પ્રાપ્ત કર લી થી. હિન્દી સાહિત્યકે દિગમ્બર જૈન વિદ્વાનોંમેં આપકા નામ ખાસ
ઉલ્લેખનીય હૈ. હિન્દી સાહિત્યકે ગદ્ય લેખક વિદ્વાનોંમેં આપ પ્રથમ કોટિકે વિદ્વાન ગિને જાતે
હૈં. વિદ્વત્તાકે અનુરૂપ આપકા સ્વભાવ ભી વિનમ્ર વ દયાલુ થા. સ્વાભાવિક કોમલતા,
સદાચારિતા આદિ સદ્ગુણોંસે આપકા જીવન સુશોભિત થા. અહંકાર તો આપકો સ્પર્શ હી
નહીં ક ર સકા થા. સૌમ્યમુદ્રા પરસે આપકી આંતરીક ભદ્રતા તથા વાત્સલ્યતાકા પરિચય સહજ
હી હો જાતા થા. આપકા રહનસહન બહુત હી સાદગીમય થા. આધ્યાત્મિકતા તો આપકે
જીવનમેં ઓતપ્રોત હો ગઈ થી. શ્રીમદ્ભગવત્કુન્દકુન્દાચાર્યાદિ મહર્ષિયોંકે આધ્યાત્મિક ગ્રંથોંકા
ઉનકે અધ્યયન, મનન વ પરિશીલનસેઆપકે-જીવન પર બહુત હી પ્રભાવ પડા થા.
અધ્યાત્મતત્ત્વકી ચર્ચા કરતે આપ આનંદસે ઉછલ જાતે થે ઔર શ્રોતાગણ ભી સુનકર ગદ્ગદ્
હો જાતે થે. સંસ્કૃત તથા પ્રાકૃત
દોનોં ભાષાઓંકે આપ ઉસ સમયકે અદ્વિતીય વ સુયોગ્ય
વિદ્વાન થે. આપકા ક્ષયોપશમ આશ્ચર્યકારી થા તથા વસ્તુસ્વરૂપકે વિશ્લેષણમેં અતિ હી દક્ષ
થા. આપકા આચાર વ વ્યવહાર વિવેકયુક્ત તથા મૃદુ થા. આપકે દ્વારા રચિત ગોમ્મટસાર,
લબ્ધિસાર, ક્ષપણાસાર, ત્રિલોકસાર, આત્માનુશાસન ઔર પુરુષાર્થસિદ્ધિઉપાય આદિકી ભાષાટીકાયેં
તથા ઇસ ‘મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક’ નામક આપકી સ્વતંત્ર રચનાકે અવલોકનસે યહ જ્ઞાત હોતા હૈ
કિ ઉસ સમયમેં આપકે જૈસા સ્વમત-પરમતકા જ્ઞાતા શાયદ હી કોઈ હો.