-
૪૪ ] [ મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક
ઇત્યાદિ અંગોંકો હિલાને પર ભાષાપર્યાપ્તિમેં ગ્રહણ કિયે ગયે જો પુદ્ગલસ્કંધ હૈં વે સાક્ષર યા
અનક્ષર શબ્દરૂપ પરિણમિત હોતે હૈં.
તથા શુભ-અશુભ ગમનાદિક હોતે હૈં. યહાઁ ઐસા જાનના કિ જૈસે દો પુરુષોંકો ઇકદંડી
બેડી હૈ. વહાઁ એક પુરુષ ગમનાદિક કરના ચાહે ઔર દૂસરા ભી ગમનાદિક કરે તો ગમનાદિક
હો સકતે હૈં, દોનોંમેંસે એક બૈઠા રહે તો ગમનાદિક નહીં હો સકતે, તથા દોનોંમેં એક બલવાન
હો તો દૂસરેકો ભી ઘસીટ લે જાયે. ઉસી પ્રકાર આત્માકે ઔર શરીરાદિકરૂપ પુદ્ગલકે
એકક્ષેત્રાવગાહરૂપ બંધાન હૈ; વહાઁ આત્મા હલન-ચલનાદિ કરના ચાહે ઔર પુદ્ગલ ઉસ શક્તિસે
રહિત હુઆ હલન-ચલન ન કરે અથવા પુદ્ગલમેં તો શક્તિ પાઈ જાતી હૈ, પરન્તુ આત્માકી
ઇચ્છા ન હો તો હલન-ચલનાદિ નહીં હો સકતે. તથા ઇનમેં પુદ્ગલ બલવાન હોકર હલન-
ચલન કરે તો ઉસકે સાથ બિના ઇચ્છાકે ભી આત્મા હલન-ચલન કરતા હૈ. ઇસ પ્રકાર હલન-
ચલનાદિ ક્રિયા હોતી હૈ. તથા ઇસકે અપયશ આદિ બાહ્ય નિમિત્ત બનતે હૈં. — ઇસ પ્રકાર
યે કાર્ય ઉત્પન્ન હોતે હૈં, ઉનસે મોહકે અનુસાર આત્મા સુખી-દુઃખી ભી હોતા હૈ.
ઐસે નામકર્મકે ઉદયસે સ્વયમેવ નાનાપ્રકાર રચના હોતી હૈ, અન્ય કોઈ કરનેવાલા નહીં
હૈ. તથા તીર્થંકરાદિ પ્રકૃતિ યહાઁ હૈ હી નહીં.
ગોત્રકર્મોદયજન્ય અવસ્થા
ગોત્રકર્મસે ઉચ્ચ-નીચ કુલમેં ઉત્પન્ન હોના હોતા હૈ; વહાઁ અપની અધિકતા-હીનતા પ્રાપ્ત
હોતી હૈ. મોહકે ઉદયસે આત્મા સુખી-દુઃખી ભી હોતા હૈ.
ઇસ પ્રકાર અઘાતિકર્મોંકે નિમિત્તસે અવસ્થા હોતી હૈ.
ઇસ પ્રકાર ઇસ અનાદિ સંસારમેં ઘાતિ-અઘાતિકર્મોંકે ઉદયકે અનુસાર આત્માકે અવસ્થા
હોતી હૈ. સો હે ભવ્ય! અપને અંતરંગમેં વિચારકર દેખ કિ ઐસે હી હૈ કિ નહીં. વિચાર
કરને પર ઐસા હી પ્રતિભાસિત હોતા હૈ. યદિ ઐસા હૈ તો તૂ યહ માન કિ — ‘‘મેરે અનાદિ
સંસાર-રોગ પાયા જાતા હૈ, ઉસકે નાશકા મુઝે ઉપાય કરના’’ — ઇસ વિચારસે તેરા કલ્યાણ
હોગા.
— ઇતિ શ્રી મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક નામક શાસ્ત્રમેં સંસાર-અવસ્થાકા નિરૂપક
દ્વિતીય અધિકાર સમ્પૂર્ણ હુઆ..૨..
✾