-
તીસરા અધિકાર ][ ૫૧
ઉત્પન્ન હોતા હૈ — ઇત્યાદિ ચરિત્ર હોતે હૈં. યહ જીવ ઉસે અપને આધીન માનતા હૈ, ઉસકી
પરાધીન ક્રિયા હોતી હૈ, ઉસસે મહા ખેદખિન્ન હોતા હૈ.
તથા જૈસે — જહાઁ વહ પાગલ ઠહરા થા વહાઁ મનુષ્ય, ઘોડા, ધનાદિક કહીંસે આકર
ઉતરે, વહ પાગલ ઉન્હેં અપના જાનતા હૈ. વે તો ઉન્હીંકે આધીન કોઈ આતે હૈં, કોઈ જાતે
હૈ; કોઈ અનેક અવસ્થારૂપ પરિણમન કરતે હૈં; વહ પાગલ ઉન્હેં અપને આધીન માનતા હૈ,
ઉનકી પરાધીન ક્રિયા હો તબ ખેદખિન્ન હોતા હૈ. ઉસી પ્રકાર યહ જીવ જહાઁ પર્યાય ધારણ
કરતા હૈ વહાઁ સ્વયમેવ પુત્ર, ઘોડા, ધનાદિક કહીંસે આકર પ્રાપ્ત હુએ, યહ જીવ ઉન્હેં અપના
જાનતા હૈ. વે તો ઉન્હીંકે આધીન કોઈ આતે હૈં, કોઈ જાતે હૈં, કોઈ અનેક અવસ્થારૂપ
પરિણમન કરતે હૈં; યહ જીવ ઉન્હેં અપને આધીન માનતા હૈ, ઔર ઉનકી પરાધીન ક્રિયા હો
તબ ખેદખિન્ન હોતા હૈ.
યહાઁ કોઈ કહે કિ — કિસી કાલમેં શરીરકી તથા પુત્રાદિકકી ક્રિયા ઇસ જીવકે આધીન
ભી તો હોતી દિખાઈ દેતી હૈ, તબ તો યહ સુખી હોતા હૈ?
સમાધાનઃ — શરીરાદિકકે ભવિતવ્યકી ઔર જીવકી ઇચ્છાકી વિધિ મિલને પર કિસી
એક પ્રકાર જૈસે વહ ચાહતા હૈ વૈસે કોઈ પરિણમિત હોતા હૈ, ઇસલિયે કિસી કાલમેં ઉસીકા
વિચાર હોને પર સુખકાસા આભાસ હોતા હૈ; પરન્તુ સર્વ હી તો સર્વ પ્રકારસે જૈસે યહ ચાહતા
હૈ વૈસે પરિણમિત નહીં હોતે, ઇસલિયે અભિપ્રાયમેં તો અનેક આકુલતા સદાકાલ રહા હી કરતી
હૈ.
તથા કિસી કાલમેં કિસી પ્રકાર ઇચ્છાનુસાર પરિણમિત હોતે દેખકર કહીં યહ જીવ
શરીર, પુત્રાદિકમેં અહંકાર-મમકાર કરતા હૈ; સો ઇસ બુદ્ધિસે ઉનકો ઉત્પન્ન કરનેકી, બઢાનેકી,
તથા રક્ષા કરનેકી ચિંતાસે નિરન્તર વ્યાકુલ રહતા હૈ. નાના પ્રકાર કષ્ટ સહકર ભી ઉનકા
ભલા ચાહતા હૈ.
તથા જો વિષયોંકી ઇચ્છા હોતી હૈ, કષાય હોતી હૈ, બાહ્ય-સામગ્રીમેં ઇષ્ટ-અનિષ્ટપના માનતા
હૈ, અન્યથા ઉપાય કરતા હૈ, સચ્ચે ઉપાયકી શ્રદ્ધા નહીં કરતા, અન્યથા કલ્પના કરતા હૈ;
સો ઇન સબકા મૂલકારણ એક મિથ્યાદર્શન હૈ. ઉસકા નાશ હોને પર સબકા નાશ હો જાતા
હૈ, ઇસલિયે સબ દુઃખોંકા મૂલ યહ મિથ્યાદર્શન હૈ.
તથા ઉસ મિથ્યાદર્શનકે નાશકા ઉપાય ભી નહીં કરતા. અન્યથા શ્રદ્ધાનકો સત્યશ્રદ્ધાન
માને તબ ઉપાય કિસલિયે કરે?
તથા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય કદાચિત્ તત્ત્વનિશ્ચય કરનેકા ઉપાય વિચારે, વહાઁ અભાગ્યસે કુદેવ-