Moksha-Marg Prakashak-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 16 of 350
PDF/HTML Page 44 of 378

 

background image
-
26 ] [ mokṣamārgaprakāśak
navīn bandha vicār
vahān̐ navīn bandha kaise hotā hai so kahate haiṁḥ-jaise sūryakā prakāś hai so meghapaṭalase
jitanā vyaktta nahīṁ hai utanekā to us kālameṁ abhāv hai, tathā us meghapaṭalake mandapanese
jitanā prakāś pragaṭ hai vah us sūryake svabhāvakā aṁś hai
meghapaṭalajanit nahīṁ hai. usī
prakār jīvakā jñān-darśan-vīrya svabhāv hai; vah jñānāvaraṇ, darśanāvaraṇ, antarāyake nimittase
jitanā vyaktta nahīṁ hai utanekā to us kālameṁ abhāv hai. tathā un karmoṁke kṣayopaśamase
jitane jñān, darśan, vīrya pragaṭ haiṁ vah us jīvake svabhāvakā aṁś hī hai, karmajanit
aupādhikabhāv nahīṁ hai. so aise svabhāvake aṁśakā anādise lekar kabhī abhāv nahīṁ hotā.
is hī ke dvārā jīvake jīvatvapane kā niścay kiyā jātā hai ki yah dekhanevālī jānanevālī
śaktiko dharatī huī vastu hai vahī ātmā hai.
tathā is svabhāvase navīn karmakā bandha nahīṁ hotā; kyoṁki nijasvabhāv hī bandhakā
kāraṇ ho to bandhakā chūṭanā kaise ho? tathā un karmoṁke udayase jitane jñān, darśan, vīrya
abhāvarūp haiṁ unase bhī bandha nahīṁ hai; kyoṁki svayaṁ hī kā abhāv hone par anyako kāraṇ
kaise hoṁ? isaliye jñānāvaraṇ, darśanāvaraṇ, antarāyake nimittase utpanna bhāv navīn karmabandhake
kāraṇ nahīṁ haiṁ.
tathā mohanīy karmake dvārā jīvako ayathārtha-śraddhānarūp mithyātvabhāv hotā hai tathā krodh,
mān, māyā, lobhādik kaṣāy hote haiṁ. ve yadyapi jīvake astitvamay haiṁ, jīvase bhinna nahīṁ
haiṁ, jīv hī unakā karttā hai, jīvake pariṇamanarūp hī ve kārya haiṁ; tathāpi unakā honā mohakarmake
nimittase hī hai, karmanimitta dūr hone par unakā abhāv hī hotā hai, isaliye ve jīvake
nijasvabhāv nahīṁ, aupādhik bhāv haiṁ. tathā un bhāvoṁ dvārā navīn bandha hotā hai; isaliye
mohake udayase utpanna bhāv bandhake kāraṇ haiṁ.
tathā aghātikarmoṁke udayase bāhya sāmagrī milatī hai, usameṁ śarīrādik to jīvake
pradeśoṁse ekakṣetrāvagāhī hokar ek baṁdhānarūp hote haiṁ aur dhan, kuṭumbādik ātmāse bhinnarūp
haiṁ, isaliye ve sab bandhake kāraṇ nahīṁ haiṁ; kyoṁki paradravya bandhakā kāraṇ nahīṁ hotā. unameṁ
ātmāko mamatvādirūp mithyātvādibhāv hote haiṁ vahī bandhakā kāraṇ jānanā.
yog aur usase honevāle prakr̥tibandha, pradeśabandha
tathā itanā jānanā ki nāmakarmake udayase śarīr, vacan aur man utpanna hote haiṁ; unakī
ceṣṭāke nimittase ātmāke pradeśoṁkā caṁcalapanā hotā hai, usase ātmā ko pudgalavargaṇāse ek