Moksha-Marg Prakashak-Hindi (iso15919 transliteration). Upodghat.

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 6 of 378

 

background image
-
upodghāt
is nikr̥ṣṭa kālameṁ saṁskr̥t-prākr̥t bhāṣājñānakī atiśay nyūnatāsā tathā śrī nirgraṁth
vītarāg mārgake graṁthoṁke paṭhanapāṭhanakā ek prakārase abhāvasā ho rahā thā, us samayameṁ (vikramakī
18vīṁ śatābdike antameṁ aur 19vīṁ śatābdike ādimeṁ) ḍhunḍhāhaḍadeś (rājasthān)ke savāī
jayapur nagarameṁ is ‘mokṣamārga-prakāśak’ graṁthake racayitā, nirgrantha-vītarāgamārgake paramaśraddhāvān,
sātiśay buddhike dhārak aur vidvatjanamanavallabh ācāryakalpa paṁḍitapravar śrī ṭoḍaramalajīkā
uday huā thā. āpake pitākā nām jogīdās tathā mātākā nām raṁbhādevī thā. āp
‘khaṁḍelavāl’ jāti va ‘godikā’ gotraj the. (‘godikā’ vah saṁbhavataḥ ‘bhoṁsā’ aur ‘baṛajātyā’
nāmak gotrakā hī nāmāntar hai.) āpakā gr̥hastha jīvan sādhan saṁpanna thā.
āpake śikṣāgurukā nām baṁsīdhar thā. tīvra buddhimattāke kāraṇ āp śāstrapāṭh va
usake arthakā avadhāraṇ śīghra hī kar lete the. kuśāgra meghāke kāraṇ choṭī umrameṁ va alpa
samayameṁ hī jainasiddhānta uparānta, vyākaraṇ, kāvya, chaṁd, alaṁkār, koṣ ādi vividh viṣayoṁmeṁ
āpane dakṣatā prāpta kar lī thī. hindī sāhityake digambar jain vidvānoṁmeṁ āpakā nām khās
ullekhanīy hai. hindī sāhityake gadya lekhak vidvānoṁmeṁ āp pratham koṭike vidvān gine jāte
haiṁ. vidvattāke anurūp āpakā svabhāv bhī vinamra va dayālu thā. svābhāvik komalatā,
sadācāritā ādi sadguṇoṁse āpakā jīvan suśobhit thā. ahaṁkār to āpako sparśa hī
nahīṁ ka ra sakā thā. saumyamudrā parase āpakī āṁtarīk bhadratā tathā vātsalyatākā paricay sahaj
hī ho jātā thā. āpakā rahanasahan bahut hī sādagīmay thā. ādhyātmikatā to āpake
jīvanameṁ otaprot ho gaī thī. śrīmadbhagavatkundakundācāryādi maharṣiyoṁke ādhyātmik graṁthoṁkā
unake adhyayan, manan va pariśīlanaseāpake-jīvan par bahut hī prabhāv paṛā thā.
adhyātmatattvakī carcā karate āp ānaṁdase uchal jāte the aur śrotāgaṇ bhī sunakar gadgad
ho jāte the. saṁskr̥t tathā prākr̥t
donoṁ bhāṣāoṁke āp us samayake advitīy va suyogya
vidvān the. āpakā kṣayopaśam āścaryakārī thā tathā vastusvarūpake viśleṣaṇameṁ ati hī dakṣa
thā. āpakā ācār va vyavahār vivekayukta tathā mr̥du thā. āpake dvārā racit gommaṭasār,
labdhisār, kṣapaṇāsār, trilokasār, ātmānuśāsan aur puruṣārthasiddhiupāy ādikī bhāṣāṭīkāyeṁ
tathā is ‘mokṣamārgaprakāśak’ nāmak āpakī svataṁtra racanāke avalokanase yah jñāt hotā hai
ki us samayameṁ āpake jaisā svamat-paramatakā jñātā śāyad hī koī ho.