Moksha-Marg Prakashak-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 7 of 378

 

background image
-
gommaṭasār ādi karaṇānuyog graṁth itane gahan haiṁ ki jisakā paṭhan-pāṭhan viśeṣ buddhi
va dhāraṇāśaktivāle vidvānoṁko bhī kaṣṭasādhya hai. is saṁbaṁdhameṁ vidvānoṁkā anubhav sah yah
kahanā hai ki
gommaṭasārake paṭhanakā kuch rahasya to tab hī prāpta hotā hai jab ki jīv
ājanma sarva viṣayoṁkā abhyās choṛ indriyanigrahatāse mātra ek usīkā abhyās rakheṁ.
gommaṭasārakī bhān̐ti un jaise āpake anya ṭīkāgraṁth bhī itane hī mahān haiṁ. is parase in
graṁthoṁke bhāṣāṭīkākār kitane tīkṣṇabuddhike dhārak the, yah svayamev hī jhalakatā hai. āpane
apane choṭese jīvanakālameṁ in mahānagraṁthoṁkī ṭīkā likhī hai, itanā hī nahīṁ varan itane alpa
samayameṁ svamat
paramatake saikaṛoṁ graṁthoṁke paṭhan-pāṭhanake sāth-sāth unakā marmasparśī gahan manan
bhī kiyā thā. yah bāt āpake is ‘mokṣamārga-prakāśak’ graṁtharūp racanāke manan karanese
abhyāsīyoṁko svayaṁ hī lakṣagat ho jāy
aisā hai.
gommaṭasār ādi par āpane likhe bhāṣāṭīkāgraṁth itane gahan haiṁ ki unakā abhyās
mātra viśeṣ buddhimān kar sakate haiṁ; parantu alpa buddhivaṁt jīvoṁke liye likhā gayā yah
saral deśabhāṣāmay ‘mokṣamārgaprakāśak’ graṁth aisā adbhut hai ki jisakī rahasyapūrṇa gaṁbhīratā aur
saṁkalanabuddhi viṣayaracanāko dekh tīkṣṇa buddhivaṁtakī buddhi bhī āścaryacakit ho jātī hai. is
graṁthakā niṣpakṣa
gaṁbhīratāse avagāhan karane par jñāt hotā hai kiyah koī sādhāraṇ graṁth nahīṁ
hai, parantu ek ati uccakoṭikā mahatvapūrṇa anokhā graṁtharāj hai aur usake racayitā bhī anek
āgamoṁke marmajña tathā pratibhāsaṁpanna vidvān haiṁ. graṁthake viṣayoṁkā pratipādan sarvako hitakar hai
aur mahān gaṁbhīr āśayapūrvak huā hai.
is ‘mokṣamārga-prakāśak’ graṁthameṁ nau adhikār haiṁ. usameṁ navavān̐ adhikār apūrṇa hai,
śeṣ āṭh adhikār apane viṣay-nirūpaṇameṁ paripūrṇa haiṁ. pahale adhikārameṁ maṁgalācaraṇ karaneke
paścāt usakā prayojan batākar bādameṁ graṁthakī prāmāṇikatākā digdarśan karāyā hai. tatpaścāt
śravaṇ-paṭhan karaneyogya śāstrakā, vaktā tathā śrotāke svarūpakā sapramāṇ vivecanakar ‘mokṣamārga-
prakāśak’ graṁthakī sārthakatā batāī gaī hai.
dūsare adhikārameṁ saṁsār avasthāke svarūpakā sāmānya digdarśan karāyā hai. usameṁ
karmabaṁdhananidān, nūtan baṁdh vicār, karma aur jīvakā anādi saṁbaṁdh, amūrtik ātmāke sāth
mūrtik karmoṁkā saṁbaṁdh, un karmoṁke ‘ghāti-aghāti’ aise bhed, yog aur kaṣāyase honevāle
yathāyogya karmabaṁdhakā nirdeś, jaṛ-pudgal paramāṇuoṁkā yathāyogya karmaprakr̥tirūp pariṇamanakā
ullekh karake bhāvoṁse pūrvabaddha karmoṁkī avasthāmeṁ honevāle parivartanakā nirdeś karanemeṁ āyā
[ 5 ]