-
38 ] [ mokṣhamārgaprakāshak
darshanamoharūp jīvakī avasthā
vahān̐ darshanamohake udayase to mithyātvabhāv hotā hai, usase yah jīv anyathā pratītirūp
atattvashraddhān karatā hai. jaisā hai vaisā to nahīn mānatā aur jaisā nahīn hai vaisā mānatā
hai. amūrtik pradeshoṅkā puñj, prasiddha gnānādi guṇoṅkā dhārī anādinidhan vastu āp hai; aur
mūrtik pudgaladravyoṅkā piṇḍa prasiddha gnānādikonse rahit jinakā navīn sanyog huā aise
sharīrādik pudgal par hain; inake sanyogarūp nānāprakārakī manuṣhya, tiryañchādik paryāyen hotī hain —
un paryāyommen ahambuddhi dhāraṇ karatā hai, sva-parakā bhed nahīn kar sakatā, jo paryāy prāpta
kare us hī ko āparūp mānatā hai.
tathā us paryāyamen gnānādik hain ve to apane guṇ hain, aur rāgādik hain ve apaneko
karmanimittase aupādhikabhāv hue hain, tathā varṇādik hain ve sharīrādik pudgalake guṇ hain, aur
sharīrādikamen varṇādikoṅkā tathā paramāṇuoṅkā nānāprakār palaṭanā hotā hai vah pudgalakī avasthā
hai; so in sab hī ko apanā svarūp jānatā hai, svabhāv – parabhāvakā vivek nahīn ho sakatā.
tathā manuṣhyādik paryāyommen kuṭumba-dhanādikakā sambandha hotā hai ve pratyakṣha apanese bhinna
hain tathā ve apane ādhīn nahīn pariṇamit hote tathāpi unamen mamakār karatā hai ki ye mere
haĩn. ve kisī prakār bhī apane hote nahīn, yah hī apanī mānyatāse hī apane mānatā hai.
tathā manuṣhyādi paryāyon men kadāchit devādikakā yā tattvoṅkā anyathā svarūp jo kalpit kiyā
usakī to pratīti karatā hai, parantu yathārtha svarūp jaisā hai vaisī pratīti nahīn karatā.
is prakār darshanamohake udayase jīvako atattvashraddhānarūp mithyātvabhāv hotā hai. jahān̐
tīvra uday hotā hai vahān̐ satyashraddhānase bahut viparīt shraddhān hotā hai. jab mand uday hotā
hai tab satyashraddhānase thoṛā viparīt shraddhān hotā hai.
chāritramoharūp jīvakī avasthā
jab chāritramohake udayase is jīvako kaṣhāyabhāv hotā hai tab yah dekhate – jānate hue
bhī parapadārthommen iṣhṭa-aniṣhṭapanā mānakar krodhādik karatā hai.
vahān̐ krodhakā uday hone par padārthommen aniṣhṭapanā mānakar unakā burā chāhatā hai.
koī mandirādi achetan padārtha bure lagen tab toṛane-phoṛane ityādi rūpase unakā burā chāhatā
hai tathā shatru ādi sachetan padārtha bure lagen tab unhen vadh-bandhanādise yā māranese duḥkh utpanna
karake unakā burā chāhatā hai. tathā āp svayam athavā anya sachetan-achetan padārtha kisī
prakār pariṇamit hue, apaneko vah pariṇaman burā lagā tab anyathā pariṇamit karāke us
pariṇamanakā burā chāhatā hai.