Moksha-Marg Prakashak-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 119 of 350
PDF/HTML Page 147 of 378

 

background image
-
pA.NchavA.N adhikAr ][ 129
vahA.N dravya nau prakAr hai.npR^ithvI, jal, agni, vAyu, AkAsh, kAl, dishA, AtmA,
mana. vahA.N pR^ithvI, jal, agni aur vAyuke paramANu bhinna-bhinna hai.n; ve paramANu nitya hai.n; unase
kAryarUp pR^ithvI Adi hote hai.n so anitya hai.n. parantu aisA kahanA pratyakShAdise viruddha hai.
IndhanarUp pR^ithvI Adike paramANu agnirUp hote dekhe jAte hai.n, agni ke paramANu rAkharUp pR^ithvI
hote dekhe jAte hai.n. jalake paramANu muktAphal (motI) rUp pR^ithvI hote dekhe jAte hai.n. phi ra
yadi tU kahegA
ve paramANu chale jAte hai.n, dUsare hI paramANu un rUp hote hai.n, so pratyakShako
asatya ThaharAtA hai. aisI koI prabal yukti kah to isI prakAr mAne.n, parantu keval kahanese
hI aisA ThaharatA nahI.n hai. isaliye sab paramANuo.nkI ek pudgalarUp mUrtik jAti hai, vah
pR^ithvI Adi anek avasthArUp pariNamit hotI hai.
tathA in pR^ithvI AdikA kahI.n pR^ithak sharIr ThaharAte hai.n, so mithyA hI hai; kyo.nki
usakA koI pramAN nahI.n hai. aur pR^ithvI Adi to paramANupiNDa hai.n; inakA sharIr anyatra,
yah anyatra
aisA sambhav nahI.n hai, isaliye yah mithyA hai. tathA jahA.N padArtha aTake nahI.n
aisI jo pol use AkAsh kahate hai.n; kShaN, pal Adiko kAl kahate hai.n; so yah dono.n
hI avastu hai.n, yah sattArUp padArtha nahI.n hai.n. padArtho.nke kShetra-pariNamanAdikakA pUrvApar vichAr
karaneke artha inakI kalpanA karate hai.n. tathA dishA kuCh hai hI nahI.n; AkAshame.n khaNDakalpanA
dvArA dishA mAnate hai.n. tathA AtmA do prakAr se kahate hai.n; so pahale nirUpaN kiyA hI
hai. tathA man koI pR^ithak padArtha nahI.n hai. bhAvaman to j~nAnarUp hai so AtmAkA svarUp
hai, dravyaman paramANuo.nkA piNDa hai so sharIrakA a.ng hai. is prakAr yah dravya kalpit jAnanA.
tathA chaubIs guN kahate hai.nsparsha, ras, ga.ndh, varNa, shabda, sa.nkhyA, vibhAg, sa.nyog,
pariNAm, pR^ithaktva, paratva, aparatva, buddhi, sukh, duHkh, ichChA, dharma, adharma, prayatna, sa.nskAr,
dveSh, sneh, gurutva, dravyatva. so iname.n sparshAdik guN to paramANuo.nme.n pAye jAte hai.n; parantu
pR^ithvIko ga.ndhavatI hI kahanA, jalako shIt sparshavAn hI kahanA ityAdi mithyA hai; kyo.nki kisI
pR^ithvIme.n ga.ndhakI mukhyatA bhAsit nahI.n hotI, koI jal uShNa dekhA jAtA hai
ityAdi pratyakShAdise
viruddha hai. tathA shabdako AkAshakA guN kahate hai.n so mithyA hai; shabda to bhI.nt Adise
rukatA hai, isaliye mUrtik hai aur AkAsh amUrtik sarvavyApI hai. bhI.ntame.n AkAsh rahe aur
shabdaguN pravesh na kar sake, yah kaise banegA? tathA sa.nkhyAdik hai.n so vastume.n to kuCh hai.n
nahI.n, anya padArthakI apekShA anya padArthakI hInAdhikatA jAnaneko apane j~nAname.n sa.nkhyAdikakI
kalpanA dvArA vichAr karate hai.n. tathA buddhi Adi hai so AtmAkA pariNaman hai, vahA.N buddhi
nAm j~nAnakA hai to AtmAkA guN hai hI, aur manakA nAm hai to man to dravyo.nme.n kahA hI