-
242 ] [ mokShamArgaprakAshak
shAstrame.n aisA kahA hai ki chAritrame.n ‘samyak’ pad hai; vah aj~nAnapUrvak AcharaNakI
nivR^ittike artha hai; isaliye pratham tattvaj~nAn ho aur pashchAt chAritra ho so samyakchAritra nAm
pAtA hai. jaise — koI kisAn bIj to boye nahI.n aur anya sAdhan kare to anna prApti
kaise ho? ghAs-phU sa hI hogA; usI prakAr aj~nAnI tattvaj~nAnakA to abhyAs kare nahI.n aur
anya sAdhan kare to mokShaprApti kaise ho? devapad Adi hI ho.nge.
vahA.N kitane hI jIv to aise hai.n jo tattvAdikake bhalI-bhA.Nti nAm bhI nahI.n jAnate,
keval vratAdikame.n hI pravartate hai.n. kitane hI jIv aise hai.n jo pUrvokta prakAr samyagdarshan-j~nAnakA
ayathArtha sAdhan karake vratAdime.n pravartate hai.n. yadyapi ve vratAdikakA yathArtha AcharaN karate hai.n
tathApi yathArtha shraddhAn-j~nAn binA sarva AcharaN mithyAchAritra hI hai.
yahI samayasAr kalashame.n kahA haiH —
klishyantA.n svayamev duShkaratarairmokShonmukhaiH karmabhiH
klishyantA.n cha pare mahAvratatapobhAreN bhagnAshchiram.
sAkShAnmokShamida.n nirAmayapada.n sa.nvedyamAna.n svaya.n
j~nAna.n j~nAnaguNa.n binA kathamapi prAptu.n kShamante na hi..142..
arthaH — mokShase parADmukh aise ati dustar pa.nchAgni tapanAdi kAryo.n dvArA Ap hI klesh
karate hai.n to karo; tathA anya kitane hI jIv mahAvrat aur tapake bhArase chirakAlaparyanta kShIN
hote hue klesh karate hai.n to karo; parantu yah sAkShAt mokShasvarUp sarvarogarahit pad, jo apane
Ap anubhavame.n Aye aisA j~nAnasvabhAv, vah to j~nAnaguNake binA anya kisI bhI prakArase
prApta karaneme.n samartha nahI.n hai.
tathA pa.nchAstikAyame.n jahA.N a.ntame.n vyavahArAbhAsIkA kathan kiyA hai vahA.N terah prakArakA
chAritra hone par bhI usakA mokShamArgame.n niShedh kiyA hai.
tathA pravachanasArame.n Atmaj~nAnashUnya sa.nyamabhAvako akAryakArI kahA hai.
tathA ihI.n grantho.nme.n va anya paramAtmaprakAshAdi shAstro.nme.n is prayojanake liye jahA.N-tahA.N
nirUpaN hai.
isaliye pahale tattvaj~nAn hone par hI AcharaN kAryakArI hai.
yahA.N koI jAne ki bAhyame.n to aNuvrat-mahAvratAdi sAdhate hai.n? parantu antara.ng pariNAm
nahI.n hai.n aur svargAdikakI vA.nChAse sAdhate hai.n, — so is prakAr sAdhanese pApabandha hotA hai.