-
268 ] [ mokShamArgaprakAshak
AThavA.N adhikAr
upadeshakA svarUp
ab mithyAdR^iShTi jIvo.nko mokShamArgakA upadesh dekar unakA upakAr karanA yahI uttam
upakAr hai. tIrtha.nkar, gaNadharAdik bhI aisA hI upakAr karate hai.n; isaliye is shAstrame.n bhI
unhI.nke upadeshAnusAr upadesh dete hai.n.
vahA.N upadeshakA svarUp jAnaneke artha kuCh vyAkhyAn karate hai.n; kyo.nki upadeshako yathAvat
na pahichAne to anyathA mAnakar viparIt pravartan kare. isaliye upadeshakA svarUp kahate hai.n.
jinamatame.n upadesh chAr anuyogake dvArA diyA hai. prathamAnuyog, karaNAnuyog,
charaNAnuyog, dravyAnuyog – yah chAr anuyog hai.n.
vahA.N tIrtha.nkar – chakravartI Adi mahAn puruSho.nke chAritrakA jisame.n nirUpaN kiyA ho vah
prathamAnuyog1hai. tathA guNasthAn – mArgaNAdirUp jIvakA va karmo.nkA va trilokAdikakA jisame.n
nirUpaN ho vah karaNAnuyog2 hai. tathA gR^ihastha-munike dharma-AcharaN karanekA jisame.n nirUpaN
ho vah charaNAnuyog3 hai. tathA ShaTdravya, saptatattvAdikakA va sva-parabhed-vij~nAnAdikakA jisame.n
nirUpaN ho vah dravyAnuyog4 hai.
anuyogo.nkA prayojan
ab inakA prayojan kahate hai.nH –
prathamAnuyogakA prayojan
prathamAnuyogame.n to sa.nsArakI vichitratA, puNya-pApakA phal, mahanta puruSho.nkI pravR^itti ityAdi
nirUpaNase jIvo.nko dharmame.n lagAyA hai. jo jIv tuchChabuddhi ho.n ve bhI usase dharmasanmukh hote
hai.n; kyo.nki ve jIv sUkShma nirUpaNako nahI.n pahichAnate, laukik kathAo.nko jAnate hai.n, vahA.N
unakA upayog lagatA hai. tathA prathamAnuyogame.n laukik pravR^ittirUp nirUpaN honese use ve bhalI-
bhA.Nti samajh jAte hai.n. tathA lokame.n to rAjAdikakI kathAo.nme.n pApakA poShaN hotA hai. yahA.N
mahantapuruSh rAjAdikakI kathAe.N to hai.n, parantu prayojan jahA.N-tahA.N pApako Chu.DAkar dharmame.n lagAnekA
1. ratnakaraNDa 2-2; 2. ratnakaraNDa 2-3; 3. ratnakaraNDa 2-4; 4. ratnakaraNDa 2-5.