-
276 ] [ mokShamArgaprakAshak
tathA karaNAnuyogame.n Chadmastho.nkI pravR^ittike anusAr varNan nahI.n kiyA hai, keval- j~nAnagamya
padArtho.nkA nirUpaN hai. jis prakAr kitane hI jIv to dravyAdikakA vichAr karate hai.n va
vratAdik pAlate hai.n; parantu unake antara.ng samyaktvachAritra shakti nahI.n hai, isaliye unako
mithyAdR^iShTi – avratI kahate hai.n. tathA kitane hI jIv dravyAdikake va vratAdikake vichAr rahit
hai.n, anya kAryo.nme.n pravartate hai.n, va nidrAdi dvArA nirvichAr ho rahe hai.n; parantu unake samyaktvAdi
shaktikA sadbhAv hai, isaliye unako samyaktvI va vratI kahate hai.n.
tathA kisI jIvake kaShAyo.nkI pravR^itti to bahut hai aur usake a.ntara.ng kaShAyashakti tho.DI
hai, to use mandakaShAyI kahate hai.n. tathA kisI jIvake kaShAyo.nkI pravR^itti to tho.DI hai aur unake
a.ntara.ng kaShAyashakti bahut hai, to use tIvrakaShAyI kahate hai.n. jaise – vya.ntarAdik dev kaShAyo.nse
nagar nAshAdi kArya karate hai.n, tathApi unake tho.DI kaShAyashaktise pIt leshyA kahI hai. aur
ekendriyAdik jIv kaShAyakArya karate dikhAI nahI.n dete, tathApi unake bahut kaShAyashaktise kR^iShNAdi
leshyA kahI hai. tathA sarvArthasiddhike dev kaShAyarUp tho.De pravartate hai.n, unake bahut kaShAyashaktise
asa.nyam kahA hai. aur pa.ncham guNasthAnI vyApAr, abrahmAdi kaShAyakAryarUp bahut pravartate hai.n;
unake mandakaShAyashaktise deshasa.nyam kahA hai. isI prakAr anyatra jAnanA.
tathA kisI jIvake man-vachan-kAyakI cheShTA tho.DI hotI dikhAI de, tathApi karmAkarShaN
shaktikI apekShA bahut yog kahA hai. kisIke cheShTA bahut dikhAI de, tathApi shaktikI hInatAse
alpa yog kahA hai. jaise – kevalI gamanAdi kriyArahit hue, vahA.N bhI unake yog bahut kahA
hai. dvIndriyAdik jIv gamanAdi karate hai.n, tathApi unake yog alpa kahA hai. isIprakAr
anyatra jAnanA.
tathA kahI.n jisakI vyaktatA kuCh bhAsit nahI.n hotI, tathApi sUkShmashaktike sadbhAvase
usakA vahA.N astitva kahA hai. jaise – munike abrahma kArya kuCh nahI.n hai, tathApi navave.n
guNasthAnaparyanta maithun sa.nj~nA kahI hai. ahamindro.nke duHkhakA kAraN vyakta nahI.n hai, tathApi kadAchit
asAtAkA uday kahA hai. isIprakAr anyatra jAnanA.
tathA karaNAnuyog samyagdarshan-j~nAn-chAritrAdik dharmakA nirUpaN karmaprakR^itiyo.nke
upashamAdikakI apekShAsahit, sUkShmashakti jaise pAyI jAtI hai vaise guNasthAnAdime.n nirUpaN karatA
hai va samyagdarshanAdike viShayabhUt jIvAdiko.nkA bhI nirUpaN sUkShmabhedAdi sahit karatA hai. yahA.N
koI karaNAnuyog anusAr Ap udyam kare to ho nahI.n sakatA; karaNAnuyogame.n to yathArtha padArtha
batalAnekA mukhya prayojan hai, AcharaN karAnekI mukhyatA nahI.n hai. isaliye yah to