-
nauvA.N adhikAr ][ 323
nahI.n hogA? hotA hI hai. is prakAr bhI mithyAdR^iShTike sachchA tattvashraddhAn sarvathA nahI.n pAyA
jAtA, isaliye us lakShaName.n ativyApti dUShaN nahI.n lagatA.
tathA jo yah tattvArthashraddhAn lakShaN kahA, so asambhavI bhI nahI.n hai; kyo.nki samyaktvake
pratipakShI mithyAtvakA yah nahI.n hai; usakA lakShaN isase viparItatAsahit hai.
isaprakAr avyApti, ativyApti, asambhavapanese rahit sarva samyagdR^iShTiyo.nme.n to pAyA jAye
aur kisI mithyAdR^iShTime.n na pAyA jAye – aisA samyagdarshanakA sachchA lakShaN tattvArthashraddhAn hai.
samyaktvake vibhinna lakShaNo.nkA samanvay
phi ra prashna hotA hai ki yahA.N sAto.n tattvo.nke shraddhAnakA niyam kahate ho so nahI.n banatA.
kyo.nki kahI.n parase bhinna apane shraddhAnako hI samyaktva kahate hai.n. samayasArame.n1 ‘ekatve niyatasya’
ityAdi kalash hai – usame.n aisA kahA hai ki is AtmAkA paradravyase bhinna avalokan vahI niyamase
samyagdarshan hai; isaliye navatattvakI sa.ntatiko Cho.Dkar hamAre yah ek AtmA hI hoo.
tathA kahI.n ek AtmAke nishchayako hI samyaktva kahate hai.n. puruShArthasiddhyupAy2 me.n
‘darshanamAtmavinishchitiH’ aisA pad hai, so usakA yahI artha hai. isaliye jIv-ajIvakA hI
va keval jIvakA hI shraddhAn hone par samyaktva hotA hai, sAto.nke shraddhAnakA niyam hotA to
aisA kisaliye likhate?
samAdhAnaH – parase bhinna apanA shraddhAn hotA hai, so AsravAdikake shraddhAnase rahit hotA
hai yA sahit hotA hai? yadi rahit hotA hai, to mokShake shraddhAn binA kis prayojanake artha
aisA upAy karatA hai? sa.nvar-nirjarAke shraddhAn binA rAgAdik rahit hokar svarUpame.n upayog
lagAnekA kisaliye udyam rakhatA hai? Asrav-bandhake shraddhAn binA pUrva-avasthAko kisaliye
Cho.DtA hai? isaliye AsravAdikake shraddhAnarahit ApAparakA shraddhAn karanA sambhavit nahI.n hai.
tathA yadi AsravAdikake shraddhAn sahit hotA hai, to svayamev hI sAto.n tattvo.nke shraddhAnakA
niyam huA. tathA keval AtmAkA nishchay hai, so parakA pararUp shraddhAn hue binA AtmAkA
shraddhAn nahI.n hotA, isaliye ajIvakA shraddhAn hone par hI jIvakA shraddhAn hotA hai. tathA
1. ekatve niyatasyashuddhanayato vyApturyadasyAtmanaH, pUrNaj~nAnaghanasya darshanamih dravyAntarebhyaH pR^ithak.
samyagdarshanametadev niyamAdAtmA cha tAvAnayam, tanmuktvA navatattvasantatimimAmAtmAyameko.astunaH..6..
(samayasAr kalash)
2. darshanamAtmavinishchitirAtmaparij~nAnamiShyate bodhaH. sthitirAtmani chAritra.n kut etebhyo bhavati bandhaH..216..