-
348 ] [ rahasyapUrNa chiThThI
hue hai.n, terahave.n guNasthAname.n AtmAke j~nAnAdik guN sarvathA pragaT hote hai.n; aur jaise dR^iShTAnto.nkI
ek jAti hai vaise hI jitane guN avrat-samyagdR^iShTi ke pragaT hue hai.n, unakI aur terahave.n
guNasthAname.n jo guN pragaT hote hai.n, unakI ek jAti hai.
vahA.N tumane prashna likhA ki ek jAti hai to jisaprakAr kevalI sarvaj~neyo.nko pratyakSha jAnate
hai.n usIprakAr chauthe guNasthAnavAlA bhI AtmAko pratyakSha jAnatA hogA?
uttaraH – bhAIjI, pratyakShatAkI apekShA ek jAti nahI.n hai, samyagj~nAn kI apekShA ek
jAti hai. chauthe guNasthAnavAleko mati-shrutarUp samyagj~nAn hai aur terahave.n guNasthAn vAleko
kevalarUp samyagj~nAn hai. tathA ekadesh sarvadeshakA antar to itanA hI hai ki mati-shrutaj~nAnavAlA
amUrtik vastuko apratyakSha aur mUrtik vastuko bhI pratyakSha va apratyakSha, ki.nchit anukramase jAnatA
hai tathA sarvathA sarva vastuko kevalaj~nAn yugapat jAnatA hai; vah parokSha jAnatA hai, yah pratyakSha
jAnatA hai itanA hI visheSh hai. aur sarvaprakAr ek hI jAti kahe.n to jisaprakAr kevalI
yugapat pratyakSha aprayojanarUp j~neyako nirvikalparUp jAnate hai.n, usIprakAr yah bhI jAne – aisA
to hai nahI.n; isaliye pratyakSha-parokShakA visheSh jAnanA.
ukta.n cha aShTasahasrI madhyeH –
syAdvAdakevalaj~nAne sarvatattvaprakAshane.
bhedaH sAkShAdasAkShAchcha hyavastvanyatama.n bhavet..
(aShTasahasrI, dashamaH parichChedaH 105)
arthaH – syAdvAd arthAt shrutaj~nAn aur kevalaj~nAn – yah dono.n sarva tattvo.nkA prakAshan
karanevAle hai.n. visheSh itanA hI hai ki kevalaj~nAn pratyakSha hai, shrutaj~nAn parokSha hai, parantu vastu
hai so aur nahI.n hai.
tathA tumane nishchayasamyaktvakA svarUp aur vyavahArasamyaktvakA svarUp likhA hai so satya
hai, parantu itanA jAnanA ki samyaktvIke vyavahArasamyaktvame.n va anya kAlame.n antara~N.hganishchayasamyaktva
garbhit hai, sadaiv gamanarUp rahatA hai.
tathA tumane likhA – koI sAdharmI kahatA hai ki AtmAko pratyakSha jAne to karmavargaNAko
pratyakSha kyo.n na jAne?
so kahate hai.n ki AtmAko to pratyakSha kevalI hI jAnate hai.n, karmavargaNAkau avadhij~nAnI
bhI jAnate hai.n.