-
൯൨ ] [ മോക്ഷമാര്ഗപ്രകാശക
യഹാ
പ്രശ്ന ഹൈ കി — ശരീരകീ അവസ്ഥാ ഏവം ബാഹ്യ പദാര്ഥോംമേം ഇഷ്ട-അനിഷ്ട മാനനേകാ പ്രയോജന
തോ ഭാസിത നഹീം ഹോതാ ഔര ഇഷ്ട-അനിഷ്ട മാനേ ബിനാ രഹാ ഭീ നഹീം ജാതാ; സോ കാരണ ക്യാ?
സമാധാനഃ — ഇസ ജീവകേ ചാരിത്രമോഹകേ ഉദയസേ രാഗ-ദ്വേഷഭാവ ഹോതേ ഹൈം ഔര വേ ഭാവ കിസീ
പദാര്ഥകേ ആശ്രയ ബിനാ ഹോ നഹീം സകതേ. ജൈസേ — രാഗ ഹോ തോ കിസീ പദാര്ഥമേം ഹോതാ ഹൈ, ദ്വേഷ ഹോ
തോ കിസീ പദാര്ഥമേം ഹോതാ ഹൈ. — ഇസ പ്രകാര ഉന പദാര്ഥോംകേ ഔര രാഗ-ദ്വേഷകേ നിമിത്ത-നൈമിത്തിക
സമ്ബന്ധ ഹൈ. വഹാ
വിശേഷ ഇതനാ ഹൈ കി — കിതനേ ഹീ പദാര്ഥ തോ മുഖ്യരൂപസേ രാഗകേ കാരണ ഹൈം
ഔര കിതനേ ഹീ പദാര്ഥ മുഖ്യരൂപസേ ദ്വേഷകേ കാരണ ഹൈം. കിതനേ ഹീ പദാര്ഥ കിസീകോ കിസീ കാലമേം
രാഗകേ കാരണ ഹോതേ ഹൈം തഥാ കിസീകോ കിസീ കാലമേം ദ്വേഷകേ കാരണ ഹോതേ ഹൈം.
യഹാ
ഇതനാ ജാനനാ — ഏക കാര്യ ഹോനേമേം അനേക കാരണ ചാഹിയേ സോ രാഗാദിക ഹോനേമേം
അന്തരംഗ കാരണ മോഹകാ ഉദയ ഹൈ വഹ തോ ബലവാന ഹൈ ഔര ബാഹ്യ കാരണ പദാര്ഥ ഹൈ വഹ ബലവാന
നഹീം ഹൈ. മഹാ മുനിയോംകോ മോഹ മന്ദ ഹോനേസേ ബാഹ്യ പദാര്ഥോംകാ നിമിത്ത ഹോനേ പര ഭീ രാഗ-ദ്വേഷ ഉത്പന്ന
നഹീം ഹോതേ. പാപീ ജീവോംകോ മോഹ തീവ്ര ഹോനേസേ ബാഹ്യ കാരണ ന ഹോനേ പര ഭീ ഉനകേ സംകല്പഹീസേ
രാഗ-ദ്വേഷ ഹോതേ ഹൈം. ഇസലിയേ മോഹകാ ഉദയ ഹോനേസേ രാഗാദിക ഹോതേ ഹൈം. വഹാ
ജിസ ബാഹ്യ പദാര്ഥകേ
ആശ്രയസേ രാഗഭാവ ഹോനാ ഹോ, ഉസമേം ബിനാ ഹീ പ്രയോജന അഥവാ കുഛ പ്രയോജനസഹിത ഇഷ്ടബുദ്ധി ഹോതീ
ഹൈ. തഥാ ജിസ പദാര്ഥകേ ആശ്രയസേ ദ്വേഷഭാവ ഹോനാ ഹോ ഉസമേം ബിനാ ഹീ പ്രയോജന അഥവാ കുഛ
പ്രയോജനസഹിത അനിഷ്ടബുദ്ധി ഹോതീ ഹൈ. ഇസലിയേ മോഹകേ ഉദയസേ പദാര്ഥോംകോ ഇഷ്ട-അനിഷ്ട മാനേ ബിനാ
രഹാ നഹീം ജാതാ.
ഇസ പ്രകാര പദാര്ഥോംമേം ഇഷ്ട-അനിഷ്ടബുദ്ധി ഹോനേ പര ജോ രാഗ-ദ്വേഷരൂപ പരിണമന ഹോതാ ഹൈ, ഉസകാ
നാമ മിഥ്യാചാരിത്ര ജാനനാ.
തഥാ ഇന രാഗ-ദ്വേഷോംഹീകേ വിശേഷ ക്രോധ, മാന, മായാ, ലോഭ, ഹാസ്യ, രതി, അരതി, ശോക,
ഭയ, ജുഗുപ്സാ, സ്ത്രീവേദ, പുരുഷവേദ, നപുംസകവേദരൂപ കഷായഭാവ ഹൈം; വേ സബ ഇസ മിഥ്യാചാരിത്രഹീകേ
ഭേദ ജാനനാ. ഇനകാ വര്ണന പഹലേ കിയാ ഹീ ഹൈ൧.
തഥാ ഇസ മിഥ്യാചാരിത്രമേം സ്വരൂപാചരണചാരിത്രകാ അഭാവ ഹൈ, ഇസലിയേ ഇസകാ നാമ അചാരിത്ര
ഭീ കഹാ ജാതാ ഹൈ. തഥാ യഹാ
വേ പരിണാമ മിടതേ നഹീം ഹൈം അഥവാ വിരക്ത നഹീം ഹൈം, ഇസലിയേ
ഇസീകാ നാമ അസംയമ കഹാ ജാതാ ഹൈ യാ അവിരതി കഹാ ജാതാ ഹൈ. ക്യോംകി പാ
ച ഇന്ദ്രിയാ
ഔര
മനകേ വിഷയോംമേം തഥാ പംചസ്ഥാവര ഔര ത്രസകീ ഹിംസാമേം സ്വച്ഛന്ദപനാ ഹോ തഥാ ഉനകേ ത്യാഗരൂപ ഭാവ
നഹീം ഹോ, വഹീ ബാരഹ പ്രകാരകാ അസംയമ യാ അവിരതി ഹൈ. കഷായഭാവ ഹോനേ പര ഐസേ കാര്യ ഹോതേ
ഹൈം, ഇസലിയേ മിഥ്യാചാരിത്രകാ നാമ അസംയമ യാ അവിരതി ജാനനാ. തഥാ ഇസീകാ നാമ അവ്രത
൧. പൃഷ്ഠ ൩൮, ൫൨