-
୮୮ ] [ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରକାଶକ
ସମାଧାନ : — ଵହ ହୋ ତୋ ଵହ ହୋ — ଇସ ଅପେକ୍ଷା କାରଣକାର୍ଯପନା ହୋତା ହୈ. ଜୈସେ — ଦୀପକ
ଔର ପ୍ରକାଶ ଯୁଗପତ ହୋତେ ହୈଂ; ତଥାପି ଦୀପକ ହୋ ତୋ ପ୍ରକାଶ ହୋ, ଇସଲିଯେ ଦୀପକ କାରଣ ହୈ
ପ୍ରକାଶ କାର୍ଯ ହୈ. ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ — ଶ୍ରଦ୍ଧାନକେ ହୈ. ଅଥଵା ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ-ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ କେ ଵ
ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ-ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନକେ କାରଣ-କାର୍ଯପନା ଜାନନା.
ଫି ର ପ୍ରଶ୍ନ ହୈ କି — ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ସଂଯୋଗସେ ହୀ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ ନାମ ପାତା ହୈ, ତୋ ଏକ
ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକୋ ହୀ ସଂସାରକା କାରଣ କହନା ଥା, ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନକୋ ଅଲଗ କିସଲିଯେ କହା?
ସମାଧାନ : — ଜ୍ଞାନକୀ ହୀ ଅପେକ୍ଷା ତୋ ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟି ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକେ କ୍ଷଯୋପଶମସେ ହୁଏ ଯଥାର୍ଥ
ଜ୍ଞାନମେଂ କୁଛ ଵିଶେଷ ନହୀଂ ହୈ ତଥା ଵହ ଜ୍ଞାନ କେଵଲଜ୍ଞାନମେଂ ଭୀ ଜା ମିଲତା ହୈ, ଜୈସେ ନଦୀ ସମୁଦ୍ରମେଂ
ମିଲତୀ ହୈ. ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନମେଂ କୁଛ ଦୋଷ ନହୀଂ ହୈ. ପରନ୍ତୁ କ୍ଷଯୋପଶମ ଜ୍ଞାନ ଜହାଁ ଲଗତା ହୈ ଵହାଁ
ଏକ ଜ୍ଞେଯମେଂ ଲଗତା ହୈ; ଔର ଇସ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନକେ ନିମିତ୍ତସେ ଵହ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଯ ଜ୍ଞେଯୋମେଂ ତୋ ଲଗତା ହୈ,
ପରନ୍ତୁ ପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ଜୀଵାଦି ତତ୍ତ୍ଵୋଂକା ଯଥାର୍ଥ ନିର୍ଣଯ କରନେମେଂ ନହୀଂ ଲଗତା. ସୋ ଯହ ଜ୍ଞାନମେଂ ଦୋଷ
ହୁଆ; ଇସେ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ କହା. ତଥା ଜୀଵାଦି ତତ୍ତ୍ଵୋଂକା ଯଥାର୍ଥ ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ନହୀଂ ହୋତା ସୋ ଯହ ଶ୍ରଦ୍ଧାନମେଂ
ଦୋଷ ହୁଆ; ଇସେ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ କହା. ଐସେ ଲକ୍ଷଣଭେଦସେ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ, ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନକୋ ଭିନ୍ନ କହା.
ଇସ ପ୍ରକାର ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵରୂପ କହା. ଇସୀକୋ ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନକେ ଅଭାଵସେ ଅଜ୍ଞାନ କହତେ
ହୈଂ ଔର ଅପନା ପ୍ରଯୋଜନ ନହୀଂ ସାଧତା, ଇସଲିଯେ ଇସୀକୋ କୁଜ୍ଞାନ କହତେ ହୈଂ.
ମିଥ୍ଯାଚାରିତ୍ରକା ସ୍ଵରୂପ
ଅବ ମିଥ୍ଯାଚାରିତ୍ରକା ସ୍ଵରୂପ କହତେ ହୈଂଃ — ଚାରିତ୍ରମୋହକେ ଉଦଯସେ ଜୋ କଷାଯଭାଵ ହୋତା ହୈ
ଉସକା ନାମ ମିଥ୍ଯାଚାରିତ୍ର ହୈ. ଯହାଁ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପ୍ରଵୃତ୍ତି ନହୀଂ ହୈ, ଝୂଠୀ ପର-ସ୍ଵଭାଵରୂପ
ପ୍ରଵୃତ୍ତି କରନା ଚାହତା ହୈ ସୋ ବନତୀ ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଇସକା ନାମ ମିଥ୍ଯାଚାରିତ୍ର ହୈ.
ଵହୀ ବତଲାତେ ହୈଂଃ — ଅପନା ସ୍ଵଭାଵ ତୋ ଦୃଷ୍ଟା-ଜ୍ଞାତା ହୈ; ସୋ ସ୍ଵଯଂ କେଵଲ ଦେଖନେଵାଲା-
ଜାନନେଵାଲା ତୋ ରହତା ନହୀଂ ହୈ, ଜିନ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଦେଖତା-ଜାନତା ହୈ ଉନମେଂ ଇଷ୍ଟ-ଅନିଷ୍ଟପନା ମାନତା
ହୈ, ଇସଲିଯେ ରାଗୀ-ଦ୍ଵେଷୀ ହୋକର କିସୀକା ସଦ୍ଭାଵ ଚାହତା ହୈ, କିସୀକା ଅଭାଵ ଚାହତା ହୈ, ପରନ୍ତୁ
ଉନକା ସଦ୍ଭାଵ ଯା ଅଭାଵ ଇସକା କିଯା ହୁଆ ହୋତା ନହୀଂ, କ୍ଯୋଂକି କୋଈ ଦ୍ରଵ୍ଯ କିସୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକା
କର୍ତ୍ତା-ହର୍ତ୍ତା ହୈ ନହୀଂ, ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପନେ-ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ; ଯହ ଵୃଥା ହୀ
କଷାଯଭାଵସେ ଆକୁଲିତ ହୋତା ହୈ.
ତଥା କଦାଚିତ୍ ଜୈସା ଯହ ଚାହେ ଵୈସା ହୀ ପଦାର୍ଥ ପରିଣମିତ ହୋ ତୋ ଵହ ଅପନେ ପରିଣମାନେସେ
ତୋ ପରିଣମିତ ହୁଆ ନହୀଂ ହୈ. ଜୈସେ ଗାଡ଼ୀ ଚଲତୀ ହୈ; ଔର ବାଲକ ଉସେ ଧକ୍କା ଦେକର ଐସା ମାନେ