-
ଚୌଥା ଅଧିକାର ][ ୮୭
ଜାନନେକୀ ଶକ୍ତି ହୋ; ଵହାଁ ଜିସକୋ ଅସାତାଵେଦନୀଯକା ଉଦଯ ହୋ ଵହ ଦୁଃଖକେ କାରଣଭୂତ ଜୋ ହୋଂ
ଉନ୍ହୀଂକା ଵେଦନ କରତା ହୈ, ସୁଖକେ କାରଣଭୂତ ପଦାର୍ଥୋଂକା ଵେଦନ ନହୀଂ କରତା. ଯଦି ସୁଖକେ କାରଣଭୂତ
ପଦାର୍ଥୋଂକା ଵେଦନ କରେ ତୋ ସୁଖୀ ହୋ ଜାଯେ, ଅସାତାକା ଉଦଯ ହୋନେସେ ହୋ ନହୀଂ ସକତା. ଇସଲିଯେ ଯହାଁ
ଦୁଃଖକେ କାରଣଭୂତ ଔର ସୁଖକେ କାରଣଭୂତ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଵେଦନମେଂ ଜ୍ଞାନାଵରଣକା ନିମିତ୍ତ ନହୀଂ ହୈ, ଅସାତା-
ସାତାକା ଉଦଯ ହୀ କାରଣଭୂତ ହୈ. ଉସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵମେଂ ପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ଜୀଵାଦିକ ତତ୍ତ୍ଵ ତଥା
ଅପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ଅନ୍ଯକୋ ଯଥାର୍ଥ ଜାନନେକୀ ଶକ୍ତି ହୋତୀ ହୈ. ଵହାଁ ଜିସକେ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକା ଉଦଯ ହୋତା
ହୈ ଵହ ତୋ ଅପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ହୋଂ ଉନ୍ହୀଂକା ଵେଦନ କରତା ହୈ, ଜାନତା ହୈ; ପ୍ରଯୋଜନଭୂତକୋ ନହୀଂ ଜାନତା.
ଯଦି ପ୍ରଯୋଜନଭୂତକୋ ଜାନେ ତୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ହୋ ଜାଯେ, ପରନ୍ତୁ ଵହ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକା ଉଦଯ ହୋନେ ପର ହୋ
ନହୀଂ ସକତା; ଇସଲିଯେ ଯହାଁ ପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ଔର ଅପ୍ରଯୋଜନଭୂତ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନନେମେଂ ଜ୍ଞାନାଵରଣକା ନିମିତ୍ତ
ନହୀଂ ହୈ; ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକା ଉଦଯ-ଅନୁଦଯ ହୀ କାରଣଭୂତ ହୈ.
ଯହାଁ ଐସା ଜାନନା କି — ଜହାଁ ଏକେନ୍ଦ୍ରିଯାଦିକମେଂ ଜୀଵାଦି ତତ୍ତ୍ଵୋଂକୋ ଯଥାର୍ଥ ଜାନନେକୀ ଶକ୍ତି
ହୀ ନ ହୋ, ଵହାଁ ତୋ ଜ୍ଞାନାଵରଣକା ଉଦଯ ଔର ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକେ ଉଦଯସେ ହୁଆ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ ଇନ ଦୋନୋଂକା
ନିମିତ୍ତ ହୈ. ତଥା ଜହାଁ ସଂଜ୍ଞୀ ମନୁଷ୍ଯାଦିକମେଂ କ୍ଷଯୋପଶମାଦି ଲବ୍ଧି ହୋନେସେ ଶକ୍ତି ହୋ ଔର ନ ଜାନେ,
ଵହାଁ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକେ ଉଦଯକା ହୀ ନିମିତ୍ତ ଜାନନା.
ଇସଲିଯେ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନକା ମୁଖ୍ଯ କାରଣ ଜ୍ଞାନାଵରଣକୋ ନହୀଂ କହା, ମୋହକେ ଉଦଯସେ ହୁଆ ଭାଵ
ଵହୀ କାରଣ କହା ହୈ.
ଯହାଁ ଫି ର ପ୍ରଶ୍ନ ହୈ କି — ଜ୍ଞାନ ହୋନେ ପର ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ପହଲେ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ
କହୋ ବାଦମେଂ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ କହୋ?
ସମାଧାନଃ — ହୈ ତୋ ଐସା ହୀ; ଜାନେ ବିନା ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କୈସେ ହୋ? ପରନ୍ତୁ ମିଥ୍ଯା ଔର ସମ୍ଯକ୍ —
ଐସୀ ସଂଜ୍ଞା ଜ୍ଞାନକୋ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନକେ ନିମିତ୍ତସେ ହୋତୀ ହୈ. ଜୈସେ — ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟି ଔର
ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ସୁଵର୍ଣାଦି ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନତେ ତୋ ସମାନ ହୈଂ; (ପରନ୍ତୁ) ଵହୀ ଜାନନା ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟିକେ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ
ନାମ ପାତା ହୈ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକେ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ନାମ ପାତା ହୈ. ଇସୀ ପ୍ରକାର ସର୍ଵ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ ଔର
ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନକୋ ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ କାରଣ ଜାନନା.
ଇସଲିଯେ ଜହାଁ ସାମାନ୍ଯତଯା ଜ୍ଞାନ-ଶ୍ରଦ୍ଧାନକା ନିରୂପଣ ହୋ ଵହାଁ ତୋ ଜ୍ଞାନ କାରଣଭୂତ ହୈ,
ଉସେ ପ୍ରଥମ କହନା ଔର ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କାର୍ଯଭୂତ ହୈ, ଉସେ ବାଦମେଂ କହନା. ତଥା ଜହାଁ ମିଥ୍ଯା – ସମ୍ଯକ୍
ଜ୍ଞାନ-ଶ୍ରଦ୍ଧାନକା ନିରୂପଣ ହୋ ଵହାଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କାରଣଭୂତ ହୈ, ଉସେ ପହଲେ କହନା ଔର ଜ୍ଞାନ କାର୍ଯଭୂତ
ହୈ ଉସେ ବାଦମେଂ କହନା.
ଫି ର ପ୍ରଶ୍ନ ହୈ କି — ଜ୍ଞାନ — ଶ୍ରଦ୍ଧାନ ତୋ ଯୁଗପତ୍ ହୋତେ ହୈଂ, ଉନମେଂ କାରଣ-କାର୍ଯପନା କୈସେ
କହତେ ହୋ?