-
୧୬ ] [ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗପ୍ରକାଶକ
ଐସା ହୀ ଆତ୍ମାନୁଶାସନମେଂ କହା ହୈଃ —
ପ୍ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରାପ୍ତସମସ୍ତଶାସ୍ତ୍ରହୃଦଯଃ ପ୍ରଵ୍ଯକ୍ତଲୋକସ୍ଥିତିଃ,
ପ୍ରାସ୍ତାଶଃ ପ୍ରତିଭାପରଃ ପ୍ରଶମଵାନ୍ ପ୍ରାଗେଵ ଦୃଷ୍ଟୋତ୍ତରଃ.
ପ୍ରାଯଃ ପ୍ରଶ୍ନସହଃ ପ୍ରଭୁ ପରମନୋହାରୀ ପରାନିନ୍ଦଯା,
ବ୍ରୂଯାଦ୍ଧର୍ମକଥାଂ ଗଣୀ ଗୁଣନିଧିଃ ପ୍ରସ୍ପଷ୍ଟମିଷ୍ଟାକ୍ଷରଃ..୫..
ଅର୍ଥଃ — ଜୋ ବୁଦ୍ଧିମାନ ହୋ, ଜିସନେ ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରୋଂକା ରହସ୍ଯ ପ୍ରାପ୍ତ କିଯା ହୋ, ଲୋକ ମର୍ଯାଦା
ଜିସକେ ପ୍ରଗଟ ହୁଈ ହୋ, ଆଶା ଜିସକେ ଅସ୍ତ ହୋ ଗଈ ହୋ, କାଂତିମାନ ହୋ, ଉପଶମୀ ହୋ, ପ୍ରଶ୍ନ କରନେସେ
ପହଲେ ହୀ ଜିସନେ ଉତ୍ତର ଦେଖା ହୋ, ବାହୁଲ୍ଯତାସେ ପ୍ରଶ୍ନୋଂକୋ ସହନେଵାଲା ହୋ, ପ୍ରଭୁ ହୋ, ପରକୀ ତଥା
ପରକେ ଦ୍ଵାରା ଅପନୀ ନିନ୍ଦାରହିତପନେସେ ପରକେ ମନକୋ ହରନେଵାଲା ହୋ, ଗୁଣନିଧାନ ହୋ, ସ୍ପଷ୍ଟ ମିଷ୍ଟ ଜିସକେ
ଵଚନ ହୋଂ — ଐସା ସଭାକା ନାଯକ ଧର୍ମକଥା କହେ.
ପୁନଶ୍ଚ, ଵକ୍ତାକା ଵିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ଐସା ହୈ କି ଯଦି ଉସକେ ଵ୍ଯାକରଣ-ନ୍ଯାଯାଦିକ ତଥା ବଡ଼େ-
ବଡ଼େ ଜୈନ ଶାସ୍ତ୍ରୋଂକା ଵିଶେଷ ଜ୍ଞାନ ହୋ ତୋ ଵିଶେଷରୂପସେ ଉସକୋ ଵକ୍ତାପନା ଶୋଭିତ ହୋ. ପୁନଶ୍ଚ,
ଐସା ଭୀ ହୋ; ପରନ୍ତୁ ଅଧ୍ଯାତ୍ମରସ ଦ୍ଵାରା ଯଥାର୍ଥ ଅପନେ ସ୍ଵରୂପକା ଅନୁଭଵ ଜିସକୋ ନ ହୁଆ ହୋ
ଵହ ଜିନଧର୍ମକା ମର୍ମ ନହୀଂ ଜାନତା, ପଦ୍ଧତିହୀସେ ଵକ୍ତା ହୋତା ହୈ. ଅଧ୍ଯାତ୍ମରସମଯ ସଚ୍ଚେ ଜିନଧର୍ମକା
ସ୍ଵରୂପ ଉସକେ ଦ୍ଵାରା କୈସେ ପ୍ରଗଟ କିଯା ଜାଯେ ? ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀ ହୋ ତୋ ସଚ୍ଚା ଵକ୍ତାପନା ହୋତା
ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ପ୍ରଵଚନସାରମେଂ ଐସା କହା ହୈ କି — ଆଗମଜ୍ଞାନ, ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥଶ୍ରଦ୍ଧାନ, ସଂଯମଭାଵ — ଯହ ତୀନୋଂ
ଆତ୍ମଜ୍ଞାନସେ ଶୂନ୍ଯ କାର୍ଯକାରୀ ନହୀଂ ହୈ.
ପୁନଶ୍ଚ, ଦୋହାପାହୁଡ଼ମେଂ ଐସା କହା ହୈଃ —
ପଂଡିଯ ପଂଡିଯ ପଂଡିଯ କଣ ଛୋଡି ଵି ତୁସ କଂଡିଯା.
ପଯ ଅତ୍ଥଂ ତୁଟ୍ଠୋସି ପରମତ୍ଥ ଣ ଜାଣଇ ମୂଢୋସି..
ଅର୍ଥଃ — ହେ ପାଂଡେ ! ହେ ପାଂଡେ ! ! ହେ ପାଂଡେ ! ! ! ତୂ କଣକୋ ଛୋଡ଼କର ତୁସ (ଭୂସୀ) ହୀ କୂଟ ରହା
ହୈ; ତୂ ଅର୍ଥ ଔର ଶବ୍ଦମେଂ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୈ, ପରମାର୍ଥ ନହୀଂ ଜାନତା; ଇସଲିଏ ମୂର୍ଖ ହୀ ହୈ — ଐସା କହା ହୈ.
ତଥା ଚୌଦହ ଵିଦ୍ଯାଓଂମେଂ ଭୀ ପହଲେ ଅଧ୍ଯାତ୍ମଵିଦ୍ଯା ପ୍ରଧାନ କହୀ ହୈ. ଇସଲିଯେ ଜୋ
ଅଧ୍ଯାତ୍ମରସକା ରସିଯା ଵକ୍ତା ହୈ, ଉସେ ଜିନଧର୍ମକେ ରହସ୍ଯକା ଵକ୍ତା ଜାନନା. ପୁନଶ୍ଚ, ଜୋ ବୁଦ୍ଧିଋଦ୍ଧିକେ
ଧାରକ ହୈଂ ତଥା ଅଵଧି, ମନଃପର୍ଯଯ, କେଵଲଜ୍ଞାନକେ ଧନୀ ଵକ୍ତା ହୈଂ, ଉନ୍ହେଂ ମହାନ ଵକ୍ତା ଜାନନା. —
ଐସେ ଵକ୍ତାଓଂକେ ଵିଶେଷ ଗୁଣ ଜାନନା.
ସୋ ଇନ ଵିଶେଷ ଗୁଣୋଂକେ ଧାରୀ ଵକ୍ତାକା ସଂଯୋଗ ମିଲେ ତୋ ବହୁତ ଭଲା ହୈ ହୀ, ଔର ନ