Page -14 of 655
PDF/HTML Page 41 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
1mokShaprAptino upAy4nayanI vyAkhyA19
rasamyagdarshananun lakShaN6anekAnt tathA ekAntra0
3samyagdarshananA utpatti apekShAe bhedo13dravyArthikanay ane paryAyArthikanayanA
4tattvonAn nAm14samyagdraShTinAn bIjA nAmora4
pasAt tattvo, samyagdarshanAdi tathA AdaraNIy nishchayanay chhe-evI shraddhA karavI ra4
Page -13 of 655
PDF/HTML Page 42 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
7samyagdarshanAdi tathA tattvoneupAdAn-nimitta sambandhI khulAso47
8samyagdarshanAdine jANavAnA bIjA16avagrahAdi matignAnanA
Page -12 of 655
PDF/HTML Page 43 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun 18avagrahagnAnamAn visheShatApa7rarkShayopashamanaimittik avadhignAnanA
19vyanjanAvagrahagnAn netra anedravya, kShetra, kAL ane bhAvanI apekShAe
ra0shrutagnAn, tenI utpattino kram‘manaparyay’ tathA Rujumati vipul
ra1avadhignAnanun varNan66
Page -11 of 655
PDF/HTML Page 44 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
31mati, shrut ane avadhignAnamAn (ra) samyagdarshan shun chhe?90
3rjem samyagdraShTi padArthone jANe samyagdarshananI vyAkhyA90
viparItatA (8) nishchayasamyagdarshananun chAritranI
33pramANanun svarUp pUrun thatAn, have koI vAr vyavahAr samyagdarshan
arthanay84 guN kem kahevAy chhe?99
Page -10 of 655
PDF/HTML Page 45 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun (ra1) gnAnachetanAnA vidhAnamAnprabhAvanAnun sAchun svarUp133
(rar) samyagdarshan sambandhamAn bhagavAne kahelun svarUp133
(ra3) samyagdarshan ane gnAnachetanAmAn pher1ra1 bhAvanAvALo shun kare?133 (ra4) chAritra na paLAy topaNshrutagnAnanun avalamban e
(rap) nishchayasamyagdarshanano bIjo artha1rardharma kyAn chhe ane kem thAy?13p
Page -9 of 655
PDF/HTML Page 46 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun 1jIvanA asAdhAraN bhAvo171anAdi agnAnI jIvane kayA bhAvo
rapAnch bhAvonA bhedo1809upayoganA bhedo188 3aupashamikabhAvanA be bhed180‘darshan’ shabdanA judAjudA artho ane
4kShAyikabhAvanA nav bhedo181sAkAr ane nirAkAr sambandhI khulAso190
pakShAyopashamikabhAvanA aDhAr bhedo18rdarshan ane gnAn vachche bed191
6audayikabhAvanA ekavIs bhedo183darshan ane gnAn vachcheno bhed
artha19r
7pAriNAmikabhAvanA traN bhedo184darshan ane gnAn upayog kevaLIprabhune
Page -8 of 655
PDF/HTML Page 47 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
11sansArI jIvonA bhed (sangnI-asangnI)ra0134upapAd janma kone hoy chhe?ra16
1rsansArI jIvonA bIjA prakAre36sharIranA audArikAdi pAnch bhedora17
bhAv)ra04 sharIrano sambandh hoy chhe?220
pudgalanI49AhArak sharIranA svAmI tathA
bhedora08pa0-pa1-par kayA jIvone kayun ling (ved)
Page -7 of 655
PDF/HTML Page 48 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
nadIora49
mAprapa4
varNanra61
Page -6 of 655
PDF/HTML Page 49 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
avalokanra66
koShTakra64upasanhArra68
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
batAvelun
Page -5 of 655
PDF/HTML Page 50 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
rahe
Page -4 of 655
PDF/HTML Page 51 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun 33paramANuomAn bandh thavAnun kAraN3parupAdAn-nimittasambandhI siddhAnt368 34-3pparamANuomAn bandh kyArete siddhAntanA AdhAre jIv-pudgal
36bandh kyAre thAy chhe?3papchha dravyonA hovApaNAnI anya373 37bandh thatAn navI avasthA kevI prakAre siddhi
38dravyanun anya lakShaN3pa6TopI uparathI chha dravyonI siddhi376
39-40kALadravyanun varNan3pa7 siddhi377 41‘guN’nun lakShaN3pa8karmo uparathI chha dravyonI siddhi379 4r‘paryAy’nun lakShaN3pa9dravyonI svatantratA379
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
1yoganA bhedonun svarUp392 tem kem kahyun nathI?397 2Asravanun svarUp393shubh-ashubh karmo bandhAvAnA kAraNe 3yoganA nimittathI AsravanA shubh-ashubhayog evA bhed nathI397
Page -3 of 655
PDF/HTML Page 52 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
6AsravamAn visheShatA16tiryanchAyunA Asravanun kAraN422
7AsravanAn adhikaraNanA bhed40319badhA AyuonA Asravanun kAraN42p 8jIv-adhikaraNanA bhed40420-21devAyunA Asravanun kAraN426-27
9ajIv-adhikaraN AsravanA bhedo40p24tIrthankar nAmakarmanA 10gnAnAvaraN ane darshanAvaraNanA Asravanun kAraN429
11asAtAvedanIyanA Asravanun kAraN408 bhAvanAnun svarUp429-433 12sAtAvedanIyanA Asravanun kAraN410tIrthankaronA traN prakAr433 13anant sansAranun kAraN jearihantonA sAt prakAr433
1vratanun lakShaN440A sUtramAn kahelA tyAganun svarUp
Page -2 of 655
PDF/HTML Page 53 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun 7brahmacharyavratanI pAnch bhAvanAo4pa421aNuvratanA sahAyak sAt shIlavrato472 8parigrahatyAgavratanI pAnch bhAvanAo4pa4 traN guNavrat ane chAr 9-10 hinsA vagerethI virakta thavA shikShAvratanun svarUp473
11vratadhArI samyagdraShTinI bhAvanA4pa722vratIne sanllekhanA dhAraN 1rvratonI rakShA arthe samyagdraShTi karavAno upadesh474
13hinsA-pApanun lakShaN463 varNan477-482
14asatyanun svarUp46p38dAnanun svarUp482
1pstey (-chorI) nun svarUp467navadhA bhaktinun svarUp48p 16kushIl (-abrahmacharya) nun svarUp468dravyavisheSh, dAtRuvisheSh ane pAtra- 17parigrahanun svarUp469 visheShanun svarUp486 18vratInI visheShatA469dAn sambandhI jANavA yogya visheSh487
19vratInA bhed472samvar-nirjarA nathI.487 thI 490
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
(ekAntamithyAtvAdi) pAnch bhedonun
svarUp
oLakhavA joIe492avirati, pramAd ane kaShAyanun
Page -1 of 655
PDF/HTML Page 54 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnun sUtra nan.viShaypAnun
2bandhanun lakShaNpa0121-22anubhAg bandhanun varNanpa14
3bandhanA chAr bhed ane tenI vyAkhyApa0424pradeshabandhanun svarUppa1p 4prakRitibandhanA ATh mUL bhedo2p-26puNyaprakRitionAn tathA pAp-
1samvaranun lakShaNpa28pariShahanun svarUp ane 2samvaranAn kAraNopa30te sambandhI thatI bhUlpa48
3nirjarA ane samvaranun kAraNpa31ane tenun svarUppa49-papa2
tapanA phaL sambandhI khulAsopa32
pa3310dasamAthI bAramA guNasthAn
4guptinun lakShaN ane bhedpa34sudhInA pariShahonun varNanpapap pasamitinun svarUp ane11teramA guNasthAn pariShahopapa6
6uttamakShamAdi dash dharmaannAhAr hoy ja nahipa60
7anityAdi bAr anuprekShAsUtra 8 sAthe sambandhpa61
sudhInA pariShahopa62
Page 0 of 655
PDF/HTML Page 55 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun 13-16kyA karmanA udayathI2psamyaksvAdhyAyatapanA pAnch bhedpa78
17ek jIvane ek sAthe28dhyAnanA chAr bhedpa81
18chAritranA sAmAyikAdi pAnch30-33 ArttadhyAnanA chAr
19bAhya tapanA chha prakAropa70kevaLIne be prakAranA vachanayogpa87
20Abhyantar tapanA chha prakAropa7341-42 shukladhyAnanA pahelA be bhedonI
21Abhyantar tapanA peTA bhedopa7444vichAranun lakShaNpa89 22samyakprAyashchitta tapanA nav bhedopa7pyogasankrAnti vagerenun svarUppa90
23samyakvinay tapanA chAr bhedpa76sambandhI khAs lakShamAn rAkhavA lAyak
nishchayavinayanun svarUppa76
pa77spaShTIkaraNpa92-pa93
24samyakvaiyAvRutyatapanA das bhedpa774ppAtra apekShAe nirjarAmAn thatI
Page 1 of 655
PDF/HTML Page 56 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
47pulAkAdi muniomAn ATh prakAresambandhI spaShTIkaraN603
-te bAbat spaShTIkaraN603
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
1kevaLagnAnanI utpattinun kAraN60psiddhonun lokAgrathI sthAnAntar thatun nathI624
nathI?608
2mokShanun kAraN ane lakShaN608
rachyun chhe, tenA upasanhAramAn 23 gAthA
dvArA Apelo granthano sArAnsh]
3-4 mokSha dashAmAn kyA kyA bhAvono(ra) mokShamArganun be prakAre kathan627
pamukta jIvonun sthAn612(3-4) nishchay tathA vyavahAr 6mukta jIvanA Urdhvagamananun kAraN613mokShamArganun svarUp627-28 7pUrvaprayogAdi chAr prakAranAn draShTAnto613(pa-6) vyavahArI tathA nishchayI 8mukta jIvo lokAgrathI AgaL nahi614muninun svarUp628
9mukta jIvomAn vyavahAranaye bhed61p(8-20) nishchayaratnatrayanun kartA, karma
AtmAne bandhan chhe tenI siddhi619
612AchArya nathI634-63p
na thAy622
Page 2 of 655
PDF/HTML Page 57 of 710
single page version
sUtra nan.viShaypAnunsUtra nan.viShaypAnun
Page 3 of 655
PDF/HTML Page 58 of 710
single page version
ॐ
कामदं मोक्षदं चैव OMकाराय नमो नमः।। १ ।।
मुनिभिरुपासिततीर्था सरस्वती हरतु नो दुरितान्।। २ ।।
अज्ञानतिमिरान्धानां ज्ञानाञ्जनशलाकया।
चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः।। ३ ।।
सकलकलुषविध्वंशकं, श्रेयसां परिवर्धकं, धर्मसम्बन्धकं,
शास्त्रं श्री मोक्षशास्त्र नामधेयं, अस्य मूलग्रंथकर्तारः
श्रीसर्वज्ञदेवास्तदुत्तरग्रंथकर्तारः श्रीगणधरदेवाः प्रतिगणधरदेवा–
स्तेषां वचनानुसारमासाद्य आचार्यश्रीउमास्वामीआचार्यदेव–
विरचितं, श्रोतारः सावधानतया श्रृण्वन्तु।।
मंगलं कुन्दकुन्दार्यो जैनधर्मोऽस्तु मंगलम्।। १ ।।
सर्वमङ्गलमांगल्यं सर्वकल्याणकारकं।
प्रधानं सर्वधर्माणां जैनं जयतु
Page 4 of 655
PDF/HTML Page 59 of 710
single page version
ज्ञातारं विश्चतत्त्वानां वन्दे तद्गुणलब्धये।।
artha– mokShamArganA pravartAvanAr arthAt chalAvanAr, karmarUpI parvatonA bhedanAr arthAt nAsh karanAr. vishvanA arthAt badhAn tattvonA jANanAr tene te guNonI prApti mATe hun praNAm karun chhun–vandan karun chhun.
(1) A shAstra sharU karatAn pahelAn A shAstrano viShay shun chhe te TUnkamAn jaNAvavAnI jarUr chhe.
(ra) AchArya bhagavAne A shAstranun nAm ‘mokShashAstra’ athavA ‘tattvArthasUtra’ rAkhyun chhe. jagatanA jIvo anant prakAranA dukho bhogavI rahyA chhe, te dukhothI hammeshane mATe mukta thavA eTale ke avinAshI sukh meLavavA teo aharnish upAyo karI rahyA chhe; paN teonA te upAyo khoTA hovAthI jIvone dukh maTatun nathI, ek ke bIjA prakAre dukh chAlyA ja kare chhe. dukhonI paramparAthI jIvo shI rIte mukta thAy teno upAy ane tenun vItarAgI vignAn A shAstramAn batAvavAmAn AvyAn chhe tethI tenun nAm ‘mokShashAstra’ rAkhavAmAn Avyun chhe mULabhUt bhUl vinA dukh hoy nahi ane te bhUl TaLatAn sukh thayA vagar rahe ja nahi evo abAdhit siddhAnt chhe. vastunun sAchun svarUp samajyA vinA e bhUl TaLe nahi; tethI vastunun sAchun svarUp
Page 5 of 655
PDF/HTML Page 60 of 710
single page version
2] [mokShashAstra A shAstramAn samajAvavAmAn Avyun hovAthI tenun nAm ‘tattvArthasUtra’ paN ApavAmAn Avyun chhe.
Belief) na hoy to gnAnamAn bhUl thAy nahi. jyAn mAnyatA sAchI hoy tyAn gnAn sAchun ja hoy. sAchI mAnyatA ane sAchA gnAnapUrvak je kAI vartan thAy te yathArtha ja hoy; tethI sAchI mAnyatA ane sAchA gnAnapUrvak thatA sAchA vartan dvArA ja jIvo dukhathI mukta thaI shake chhe e siddhAnt AchArya bhagavAne A shAstranI sharUAt karatAn pahelA adhyAyanA pahelA ja sUtramAn jaNAvyo chhe.
(4) ‘pote koN chhe’ te sambandhI jagatanA jIvonI mahAn bhUl chAlI Ave chhe. ghaNA jIvo sharIrane potAnun svarUp mAne chhe, tethI sharIranI sambhAL rAkhavA teo satat prayatna anek prakAre karyA kare chhe. sharIrane jIv potAnun mAne chhe tethI sharIranI sagavaD je chetan ke jaD padArtho taraphathI maLe chhe em te mAne te taraph tene rAg thAy ja; ane je chetan ke jaD padArtho taraphathI agavaD maLe chhe em te mAne te taraph tene dveSh thAy ja. jIvanI A mAnyatAthI jIvane AkuLatA rahyA ja kare chhe.
(pa) jIvanI A mahAn bhUlane shAstramAn ‘mithyAdarshan’ kahevAmAn Ave chhe; jyAn mithyA mAnyatA hoy tyAn gnAn ane chAritra paN mithyA hoy ja; tethI mithyAdarshanarUp mahAn bhUlane mahApAp paN kahevAmAn Ave chhe. mithyAdarshan e mahAn bhUl chhe ane te sarva dukhanun mahA baLavAn mULiyun chhe, evun jIvone lakSha nahi hovAthI te lakSha karAvavA ane te bhUl TALI jIvo avinAshI sukh taraph pagalAn mAnDe te hetuthI AchArya bhagavAne A shAstramAn pahelo ja shabda ‘samyagdarshan’ vAparyo chhe. samyagdarshan pragaT thatAn ja te ja samaye gnAn sAchun thAy chhe tethI bIjo shabda ‘samyaggnAn’ vAparyo chhe; ane samyagdarshan-gnAnapUrvak ja samyakchAritra hoI shake tethI ‘samyakchAritra’ e shabda trIjo mUkyo chhe. e pramANe traN shabdo vAparatAn ‘sAchun sukh meLavavAnA rastA traN chhe’ em jIvo na mAnI bese mATe e traNenI ekatA e ja mokShamArga chhe em pahelA ja sUtramAn jaNAvI dIdhun chhe.
(6) jIvane sAchun sukh joItun hoy to pratham samyagdarshan pragaT karavun ja joIe; jagatamAn kayA kayA padArtho chhe, tenun svarUp shun chhe, tenAn kArya-kShetra shun chhe, jIv shun chhe, jIv kem dukhI thAy chhe-tenI yathArtha samajaN hoy to ja samyagdarshan pragaT thAy; tethI sAt tattvo dvArA AchArya bhagavAne vastusvarUp das adhyAyomAn jaNAvyun chhe.