Page 406 of 655
PDF/HTML Page 461 of 710
single page version
a. 6 sūtra 8-9 ] [ 40p
apratyākhyān kaṣhāy–je kaṣhāyathī jīv ekadesharūp sanyam (-samyagdraṣhṭi- shrāvakanān vrat) kiñchit mātra pāmī na shake tene apratyākhyān kaṣhāy kahevāy chhe.
pratyākhyān kaṣhāy–je kaṣhāyathī jīv samyagdarshanapurvakanā sakaḷ sanyamane grahaṇ karī shake nahi tene pratyākhyān kaṣhāy kahevāy chhe.
sañjvalan kaṣhāy–je kaṣhāyathī sanyamī jīvano sanyam to ṭakī rahe parantu shuddha svabhāvamān-shuddhopayogamān pūrṇapaṇe līn thaī shake nahi tene sañjvalan kaṣhāy kahevāy chhe.
sanrambha–koī paṇ vikārī kārya karavāno nirṇay-saṅkalpa karavo tene sanrambha kahevāy chhe. (saṅkalpa be prakāranā chhe. 1. mithyātvarūp saṅkalpa, ra. asthiratārūp saṅkalpa)
samārambh–te nirṇayane anusarīne sādhano meḷavavāno bhāv tene samārambh kahevāy chhe.
kr̥ut– pote jāte karavāno bhāv tene kr̥ut kahevāy chhe.
kārit–bījā pāse karāvavāno bhāv tene kārit kahevāy chhe.
anumat–bījāo kare tene bhalun samajavun tene anumat kahevāy chhe. ।। 8।।
prakāranī nirvartanā, [निक्षेप चतुः] chār prakāranā nikṣhep, [संयोग द्वि] be prakāranā sanyog ane [निसर्गाः त्रि भेदाः] traṇ prakāranā nisarga-em kul 11 bhedarūp chhe.
nirvartanā–rachanā karavī-nipajāvavun te nirvartanā chhe; tenā be prakār chheḥ 1- sharīrathī kucheṣhṭā upajāvavī te deh-duḥprayukta nirvartanā chhe ane ra-shastra vagere hinsānā upakaraṇanī rachanā karavī te upakaraṇanirvartanā chhe. athavā bījā prakāre be bhed ā pramāṇe paḍe chheḥ 1- pāñch prakāranān sharīr, man, vachan, shvāsoshvāsanun nipajāvavun te mūḷaguṇ nirvartanā chhe ane kāṣhṭa, māṭī vagerethī chitra vagerenī rachanā karavī te uttaraguṇ nirvartanā chhe.
Page 407 of 655
PDF/HTML Page 462 of 710
single page version
406 ] [ mokṣhashāstra mūkavī te apratyavekṣhit nikṣhepādhikaraṇ chhe, ra. yatnāchārarahit thaīne vastu mūkavī te duḥkhapramr̥uṣhṭanikṣhepādhikaraṇ chhe, 3. bhayādikathī ke anya kārya karavānī utāvaḷamān pustak, kamaṇḍaḷ, sharīr ke sharīrādinā melane mūkavā te sahasānikṣhepādhikaraṇ chhe ane 4. jīv chhe ke nahi te joyā vagar ke vichār karyā vagar shīghratāthī pustak, kamaṇḍaḷ, sharīr ke sharīranā melane mūkavā (-nāṅkhavā) ane vastu jyān rākhavī joīe tyān na rākhavī te anābhoganikṣhepādhikaraṇ chhe.
sanyogaḥ– milāp thavo te sanyog chhe; tenā be bhed chheḥ 1. bhaktapān sanyog ane ra. upakaraṇ sanyog. ek āhārapāṇīne bījā āhārapāṇī sāthe meḷavī devā te bhaktapān sanyog chhe; ane ṭhaṇḍā, pustak, kamaṇḍaḷ, sharīrādikane tapta pīñchhī vagerethī pīchhavun tathā shodhavun te upakaraṇ sanyog chhe.
nisarga– pravartavun te nisarga chhe; tenā traṇ bhed chheḥ 1. manane pravartāvavun te man nisarga chhe, ra. vachanone pravartāvavān te vachan nisarga chhe ane 3. kāyāne pravartāvavī te kāyanisarga chhe.
nondh– jyān jyān paranun karavānī vāt jaṇāvī chhe tyān tyān vyavahārakathan chhe em samajavun. jīv paranun kāī karī shakato nathī tem ja parapadārtho jīvanun kāī karī shakatā nathī; paṇ mātra nimitta-naimittikasambandh darshāvanārun ā sūtranun kathan chhe. ।। 9।।
ahīn sudhī sāmānya–āsravanān kāraṇo kahyān; have visheṣh āsravanān kāraṇo varṇave chhe, temān darek karmanā āsravanān kāraṇo batāve chhe.
[निह्नव मात्सर्य अन्तराय आसादन उपघाताः] nihnav, mātsarya, antarāy, āsādan ane upaghāt te [ज्ञानदर्शनावरणयोः] gnānāvaraṇ tathā darshanāvaraṇ karmāāsravanān kāraṇo chhe.
1. pradoṣh– mokṣhanun kāraṇ arthāt mokṣhano upāy tattvagnān chhe, tenun kathan karanārā puruṣhanī prashansā na karatān antaraṅgamān duṣhṭa pariṇām thāy te pradoṣh chhe.
Page 408 of 655
PDF/HTML Page 463 of 710
single page version
a. 6 sūtra 10 ] [ 407
nihnavaḥ– vastusvarūpanā gnānādinun chhūpāvavun-jāṇato hovā chhatān hun nathī jāṇato em kahevun te chihnav chhe.
mātsaryaḥ– vastusvarūpane jāṇatān chhatān ‘jo hun āne kahīsh to te paṇḍit thaī jashe’ em vichārī koīne na bhaṇāvavo te mātsarya chhe.
antarāyaḥ– sāchā gnānanī prāptimān vighna nākhavun te antarāy chhe. āsādanaḥ– par dvārā prakāsh thavāyogya gnānane rokavun te āsādan chhe. upaghātaḥ– satya, yathārtha prashasta gnānamān doṣh lagāḍavo athavā prashansavā lāyak gnānane dūṣhaṇ lagāḍavun te upaghāt chhe.
upar kahelā chha doṣho jo gnānasambandhī hoy to gnānāvaraṇanun nimitta chhe ane jo darshanasambandhī hoy to darshanāvaraṇanun nimitta chhe.
ra. ā sūtramān gnānāvaraṇ-darshanāvaraṇ karmanā āsravanā je chha kāraṇo kahyān chhe te uparānt gnānāvaraṇ māṭenān visheṣh kāraṇo je tattvārthasāranā chothā adhyāyanī 13 thī 16 gāthāmān nīche mujab āpyā chhe-
(7) tattvonun utsūtra kathan karavun, (8) tattvano upadesh sāmbhaḷavāmān anādar karavo, (9) tattvano upadesh sāmbhaḷavāmān āḷas rākhavī, (10) lobhabuddhie shāstro vechavān, (11) potāne bahushrut mānīne abhimānathī mithyā upadesh āpavo, (12) adhyayan māṭe je samayano niṣhedh chhe te samaye (akāḷamān) shāstra bhaṇavān,
(14) tattvomān shraddhā na rākhavī,
(1p) tattvonun anuchintan na karavun,
(16) sarvagna bhagavānanā shāsananā prachāramān bādhā nākhavī,
(17) bahushrutagnānīonun apamān karavun,
(18) tattvagnānano abhyās karavāmān shaṭhatā karavī.
3. ahīn tātparya e chhe ke je kāmo karavāthī potānā tathā bījānā tattvagnānamān
Page 409 of 655
PDF/HTML Page 464 of 710
single page version
408 ] [ mokṣhashāstra bādhā āve ke malinatā thāy te sarve gnānāvaraṇakarmanā āsravanān kāraṇo chhe. jem ke-ek granthane asāvadhānīthī lakhatān koī pāṭh chhoḍī devo athavā to kānīkano kāīk lakhī nākhavo te gnānāvaraṇakarmanā āsravanun kāraṇ thāy chhe. (juo, tattvārthasār pā. 200-201)
4. vaḷī darshanāvaraṇ māṭe ā sūtramān kahelān chha kāraṇo uparānt bījān visheṣh kāraṇo shrī tattvārthasāranā chothā adhyāyanī 17-18-19 mī gāthāmān nīche mubaj āpyān chhe.
(7) koīnī āṅkh kāḍhī levī, (8) bahu ūṅghavun, (9) divasamān ūṅghavun, (10) nāstikapaṇānī vāsanā rākhavī, (11) samyagdarshanamān doṣh lagāḍavo, (12) kutīrthavāḷānī prashansā karavī, (13) tapasvīone dekhīne glāni karavī. - ā badhā darshanāvaraṇ karmanā āsravanā hetuo chhe.
pa. shaṅkāḥ– nāstikapaṇānī vāsanā vagerethī darshanāvaraṇano āsrav kem thāy? tenāthī to darshanamohano āsrav thavā sambhav chhe, kem ke samyagdarshanathī viparīt kāryo vaḍe samyagdarshan malin thāy chhe, nahi ke darshan-upayog.
samādhānaḥ– jem bāhya indriyothī mūrtik padārthonun darshan thāy chhe tem visheṣh gnānīone amūrtik ātmānun paṇ darshan thāy chhe; jem sarve gnānomān ātmagnān adhik pūjya chhe tem bāhya padārthonā darshan karatān anrtadarshan arthāt ātmadarshan adhik pūjya chhe; tethī ātmadarshananān bādhak kāraṇone darshanāvaraṇ karmanā āsravanā hetu mānavā te anuchit nathī. ā prakāre nāstikapaṇānī mānyatā vagere je lakhyā chhe te doṣho darshanāvaraṇ karmanā āsravanā hetu thaī shake chhe.
jo ke āyukarma sivāy bākīnā sāte karmono āsrav samaye samaye thayā kare chhe topaṇ pradoṣhādi bhāvo dvārā je gnānāvaraṇādi khās karmano bandh thavānun jaṇāvyun chhe te sthitibandh ane anubhāgabandhanī apekṣhāe samajavun arthāt prakr̥itibandh ane pradeshabandh to sarve karmono thayā kare chhe paṇ te vakhate gnānāvaraṇādi khās karmano sthiti ane anubhāgabandh visheṣh adhik thāy chhe.।। 10।।
sthit
Page 410 of 655
PDF/HTML Page 465 of 710
single page version
a. 6. sūtra 11 ] [ 409 [दुःख शोक ताप आक्रन्दन वध परिदेवनानि] duḥkh, shok, tāp, ākrandan, vadh ane paridevanā te [असत् वेद्यस्य] asātāvedanīy karmāāsravanān kāraṇo chhe.
1. duḥkh–pīḍārūp pariṇāmavisheṣhane duḥkh kahe chhe. shok– potāne lābhadāyak lāgatā padārthano viyog thatān vikaḷatā thavī te shok chhe.
tāp- sansāramān potānī nindā vagere thatān pashvāttāp thavo te tāp chhe. ākrandan– pashchāttāpathī ashrupāt karīne rovun te ākrandan chhe. vadh–prāṇono viyog karavo te vadh chhe. paridevanā–saṅkalesh pariṇāmonā ālambane evun rūdan karavun ke jethī sāmbhaḷanāranā hr̥udayamān dayā utpanna thaī jāy te paridevanā chhe.
shok, tāp vagere jo ke duḥkhanā ja bhedo chhe, topaṇ duḥkhanī jātio batāvavā māṭe ā bhedo batāvyā chhe.
ra. potāne, parane ke bannene ek sāthe duḥkh, shokādi utpanna kare te asātāvedanīy karmanā āsravanun kāraṇ thāy chhe.
prashnaḥ– jo duḥkhādik potāmān, paramān ke bannemān sthit thavāthī asātādevanīy karmanā āsravanun kāraṇ thāy chhe to arhantamatane mānanārā jīvo kesh-loñch, anashanatap, ātapasthān vagere duḥkhanān nimitto potāmān kare chhe ane bījāne paṇ tevo upadesh āpe chhe to tethī temane paṇ asātāvedanīy karmano āsrav thashe?
uttaraḥ– nā, e dūṣhaṇ nathī. antaraṅg krodhādik pariṇāmonā āveshapūrvak potāne, parane ke bannene duḥkhādi āpavānā bhāv hoy to ja te asāttāvedanīy karmanā āsravanun nimitta thāy chhe- ā visheṣh kathan dhyānamān rākhavun. bhāvārtha e chhe ke-antaraṅg krodhādine vash thavāthī ātmāne je duḥkh thāy chhe te duḥkh keshaloch, anashanatap ke ātāpayog vagere dhāraṇ karavāmān samyagdraṣhṭi munine thatun nathī, māṭe tenāthī temane asātāvedanīyano āsrav thato nathī, te to temano sharīr pratyeno vairāgyabhāv chhe.
ā vāt draṣhṭānt dvārā samajāvavāmān āve chheḥ- draṣhṭāntaḥ– jem koī dayānā abhiprāyavāḷā ane shalyarahit vaidya sanyamī puruṣhanā phoḍalāne kāpavā ke chīravānun kām kare ane te puruṣhane duḥkh thāy chhatān te bāhya nimittamātranā kāraṇe pāpabandh thato nathī, kem ke vaidyanā bhāv tene duḥkh āpavānā nathī.
Page 411 of 655
PDF/HTML Page 466 of 710
single page version
410 ] [ mokṣhashāstra
siddhāntaḥ– tem sansār sambandhī mahā duḥkhathī udvigna thayel muni sansār sambandhī mahāduḥkhano abhāv karavānā upāy pratye lāgī rahyā chhe teone saṅkaleshapariṇāmano abhāv hovāthī shāstramān vidyān karavāmān āvelān kāryomān pote pravartavāthī ke bījāne pravartāvavāthī pāpabandh thato nathī, kem ke temano abhiprāy duḥkh āpavāno nathī; nabaḷāīnā kāraṇe kiñchit bāhya duḥkh thāy topaṇ te asātāvedanīyanā āsravanun kāraṇ nathī.
bāhya nimittone anusarīne āsrav ke bandh thato nathī, paṇ jīv pote jevā bhāv kare te bhāvane anusarīne āsrav ane bandh thāy chhe. jo jīv pote vikār bhāv kare to bandh thāy, ane pote vikār bhāv na kare to bandh na thāy।। 11।।
anukampā [दान सरागसंयमादीयोगः] dān, sarāg-sanyamādinā yog, [क्षान्ति शौचम् इति] kṣhānti shauch, arhantabhakti ityādi [सत् वेद्यस्य] sātāvedanīy karmāāsravanān kāraṇo chhe.
1. bhūt = chāre gatinān prāṇīo, vratī = samyagdarshanapūrvak aṇuvrat ke mahāvrat dhāraṇ karel hoy tevā jīvo; ā banne upar anukampā karavī te bhūtavratyanukampā chhe. prashnaḥ– ‘bhūt’ kahetān temān badhā jīvo āvī gayā to pachhī ‘vratī’ jaṇāvavānī shun jarūr chhe?
uttaraḥ– sāmānya prāṇīo karatān vratī jīvo pratye anukampānun visheṣhapaṇun jaṇāvavā māṭe te kahel chhe; vratī jīvo pratye bhaktipūrvak bhāv hovā joīe.
dān= duḥkhit, bhūkhyā vagere jīvonā upakār arthe dhan, auṣhadhi, āhārādik devān tathā vratī samyagdraṣhṭi supātra jīvone bhaktipūrvak dān āpavun te dān chhe.
Page 412 of 655
PDF/HTML Page 467 of 710
single page version
a. 6 sūtra 12 ] [ 411
sarāgasanyam = samyagdarshanapūrvak chāritranā dhārak munine je mahāvratarūp shubhabhāv chhe te sanyam sātheno rāg hovāthī, sarāg sanyam kahevāy chhe. rāg kāī sanyam nathī; jeṭalo vītarāgabhāv chhe te sanyam chhe.
2. prashnaḥ– vītarāg chāritra ane sarāg chāritra em be prakāre chāritra kahyun chhe, ane chāritra bandhanun kāraṇ nathī; to pachhī ahīn sarāgasanyamane āsrav ane bandhanun kāraṇ kem kahyun chhe?
uttaraḥ– sarāgasanyamane bandhanun kāraṇ kahyun tyān em samajavun ke kharekhar chāritra (sanyam) te bandhanun kāraṇ nathī, paṇ rāg chhe te bandhanun kāraṇ chhe. jem chāval be prakāre chhe-ek to photarān sahit ane bījā photarān rahit; tyān photarān chhe te chāvalanun svarūp nathī paṇ chāvalamān te doṣh chhe; have koī ḍāhyo puruṣh photarān sahit chāvalano saṅgrah karato hoy tene joīne koī bhoḷo māṇas photarānne ja chāval mānīne teno saṅgrah kare to te nirarthak khedakhinna ja thāy. tem chāritra (sanyam) be prakārathī chhe- ek to sarāg chhe tathā bījun vītarāg chhe; tyān em jāṇavun ke je rāg chhe te chāritranun svarūp nathī paṇ chāritramān te doṣh chhe. have koī samyaggnānī prashasta rāg sahit chāritra dhāre tene dekhīne koī agnānī prashasta rāgane ja chāritra mānīne tene aṅgīkār kare to te nirarthak khedakhinna ja thāy. (juo, mokṣhamārga- prakāshak-pā. 249 tathā shrī samayasār pā. 482).
munine chāritrabhāv mishrarūp chhe, kanīk vītarāg thayā chhe ane kanīk sarāg chhe; tyān je anshe vītarāg thayā chhe te vaḍe to samvar ja chhe ane je anshe sarāg rahyā chhe te vaḍe bandh chhe. potānā mishrabhāvamān ‘ā sarāgatā chhe ane ā vītarāgatā chhe’ evī oḷakhāṇ samyagdraṣhṭine ja hoy chhe; tethī teo bākī rahelā sarāg bhāvane heyarūp shraddhe chhe. (juo, mokṣhamārga-prakāshak pā. 231).
ā rīte sarāg sanyamamān je mahāvratādi pāḷavāno shubhabhāv chhe te āsravabandhanun kāraṇ chhe, paṇ jeṭalun nirmaḷ chāritra pragaṭayun chhe te āsrav-bandhanun kāraṇ nathī.
bāḷatapano samāvesh thāy chhe.
sanyamāsanyam = samyagdraṣhṭi shrāvakanān vrat. akāmanirjarā = parādhīnapaṇe (-potānī ichchhā vagar) bhog-upabhogano nirodh thatān saṅkaleshatā rahit thavun arthāt kaṣhāyanī mandatā karavī te.
Page 413 of 655
PDF/HTML Page 468 of 710
single page version
412 ] [ mokṣhashāstra
4. ā sūtramān
munionī vaiyāvr̥utya karavāmān udyamī rahevun, yoganī saraḷatā ane vinayano samāvesh thaī jāy chhe.
yog– shubhapariṇām sahitanī nirdoṣh kriyā visheṣhane yog kahe chhe. kṣhānti– shubhapariṇāmanī bhāvanāthī krodhādi kaṣhāyamān thatī tīvratānā abhāvane kṣhānti (kṣhamā) kahe chhe.
shauch–shubhapariṇāmapūrvak lobhano tyāg te shauch. vītarāgī-nirvikalpa kṣhamā ane shauchane ‘uttamakṣhamā’ ane ‘uttamashauch’ kahe chhe; te āsravanun kāraṇ nathī.।। 12।।
[अवर्णवादः] avarṇavād karavo te [दर्शनमोहस्य] darshanamohanīy karmāāsravanān kāraṇo chhe.
1. avarṇavādaḥ– jenāmān je doṣh na hoy tenāmān te doṣhanun āropaṇ karavun te avarṇavād chhe.
kevaḷīpaṇun, munipaṇun, dharma ane devapaṇun te ātmānī ja judī judī avasthāonun svarūp chhe. arihant, siddha, āchārya, upādhyāy ane muni e pāñche pad nishchayathī ātmā ja chhe, (juo, yogīndradevakr̥ut yogasār gāthā 104, paramātma- prakāsh pā. 393-394). tethī temanun svarūp samajavāmān jo bhul thāy ane temanāmān na hoy tevā doṣho temanāmān kalpavāmān āve to ātmānun svarūp samajāy nahi ane mithyātvabhāvanun visheṣh poṣhaṇ thāy. dharma te ātmāno svabhāv chhe māṭe dharmasambandhī juṭhṭhī doṣh kalpanā karavī te paṇ mahān doṣh chhe.
ra. shrut eṭale shāstra; jignāsu jīvone ātmānun svarūp samajavāmān te nimitta chhe, tethī mumukṣhuoe kharā shāstronā svarūpano paṇ nirṇay karavo joīe.
Page 414 of 655
PDF/HTML Page 469 of 710
single page version
a. 6. sūtra 13 ] [ 413
(1) kṣhudhā ane tr̥uṣhā te pīḍā chhe, te pīḍāthī ārtta (duḥkhī) thatā jīvo ja āhār levānī ichchhā kare chhe. kṣhudhā ke tr̥uṣhānā kāraṇe duḥkhano anubhav thavo te ārttadhyān chhe. kevaḷī bhagavānane sampūrṇa gnān ane anant sukh hoy chhe, tathā temane param shukladhyān varte chhe; te avasthāne shukladhyān paṇ upachārathī kahevāy chhe. ichchhā to vartamān vartatī dashā. parano aṇagamo ane par vastu taraphanā rāganī haiyātī sūchave chhe, kevaḷī bhagavānane ichchhā hoy ja nahi; chhatān kevaḷī bhagavān annano āhār (kavaḷāhār) kare em mānavun te nyāyaviruddha chhe. kevaḷī bhagavānane sampūrṇa vīrya pragaṭayun hovāthī kṣhudhā ane tr̥uṣhānī pīḍā temane hoy ja nahi. ane anant sukh pragaṭayun hovāthī ichchhā hoy ja nahi. ichchhā te duḥkh chhe-lobh chhe, māṭe kevaḷī bhagavānamān āhāranī ichchhāno doṣh kalpavo te jīvanā potānā shuddha svarūpano avarṇavād chhe ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānono avarṇavād chhe. te darshanamohanīyakarmanā āsravanun kāraṇ chhe eṭale ke te anant sansāranun kāraṇ chhe.
(ra) ātmāne kevaḷagnān pragaṭayā pachhī sharīramān jhāḍānun ke bījun koī darad thāy ane tenī davā levī ke davā lāvavā māṭe koīne kahevun-te ashakya chhe. *davā levānī ichchhā thavī ane davā lāvavā māṭe koī shiṣhyane kahevun te badhun duḥkhanī hayātī sūchave chhe. anant sukhanā svāmī kevaḷī bhagavānane ākuḷatā, vikalpa, lobharūp ichchhā ke duḥkh hoy em kalpavun eṭale ke kevaḷī bhagavānane sāmānya chhadmastha jevā kalpī levā te nyāyaviruddha chhe. jo ātmā potānun sāchun svarūp samaje to ātmānī badhī dashāonun svarūp khyālamān āve. bhagavān chhadmastha munidashāmān karapātra (hāthamān bhojan karanārā) hoy chhe ane āhār māṭe jāte ja jāy chhe; ane kevaḷagnān thayā pachhī rog thāy, davānī ichchhā ūpaje ane te lāvavā māṭe shiṣhyane āgnā kare-te ashakya chhe. kevaḷagnān thatān sharīranī avasthā uttam thāy chhe ane param audārikapaṇe pariṇamī jāy chhe. te sharīramān rog hoy ja nahi. ‘jyān rog hoy tyān rāg hoy ja’ e abādhit siddhānt chhe. bhagavānane rāg nathī tethī temanā sharīrane rog paṇ kadī hoto ja nathī. ānāthī viruddha mānavun te potānā ātmasvarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavantono avarṇavād chhe. _________________________________________________________________
*tīrthaṅkar bhagavānane janmathī ja maḷ-mūtra hotān nathī ane tamām kevaḷī bhagavānone kevaḷagnān thayā pachhī āhār-nihār hotā nathī.
Page 415 of 655
PDF/HTML Page 470 of 710
single page version
414 ] [ mokṣhashāstra
(3) koī paṇ jīvane gr̥uhasthadashāmān kevaḷagnān pragaṭe em mānavun te bhūl bharelun chhe. gr̥uhasthapaṇun chhoḍayā vinā bhāvasādhupaṇun āvī shake ja nahi; bhāvasādhupaṇun āvyā vagar kevaḷagnān te pragaṭe ja shī rīte? bhāvasādhupaṇun chhaṭhṭhā-sātamā guṇasthāne hoy chhe ane kevaḷagnān teramā guṇasthāne hoy chhe; māṭe gr̥uhasthapaṇāmān kadī paṇ koī jīvane kevaḷagnān thāy nahi. ānāthī viruddha mānyatā te potānā ātmānā shuddhasvarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānono avarṇavād chhe.
(4) chhadmastha jīvone je gnān-darshan-upayog thāy chhe te gneyasanmukh thavāthī thāy chhe, e dashāmān ek gneyathī khasīne bījā gney taraph pravr̥utti kare chhe. evī pravr̥utti vinā chhadmastha jīvanun gnān pravr̥ut thatun nathī; tethī pahelān chār gnān sudhīnā kathanamān ‘upayog’ shabdano prayog tenā artha pramāṇe (-‘upayog nā anvayārtha pramāṇe) kahī shakāy; parantu kevaḷagnān ane kevaḷadarshan to akhaṇḍ avichchhinna chhe; tene gney-sanmukh thavun paḍatun nathī eṭale ke kevaḷagnān tathā kevaḷadarshanane ek gneyathī khasīne bījā gney taraph joḍāvun paḍatun nathī; māṭe kevaḷagnān ane kevaḷadarshanane upayog kahevo te upachār chhe. (juo, amitagati āchāryakr̥ut pañchasaṅgrah hindī ṭīkā. pā. 121 upayogaadhikār). kevaḷī bhagavānane kevaḷagnān ane kevaḷadarshan ek sāthe ja pravarte chhe. ā pramāṇe hovā chhatān ‘kevaḷībhagavānane tem ja siddhabhagavānane je samaye gnānopayog hoy tyāre darshanopayog na hoy ane jyāre darshanopayog hoy tyāre gnānopayog na hoy’ em mānavun te mithyā mānyatā chhe; te mānyatā “ kevaḷībhagavānane tathā siddhabhagavānane kevaḷagnān pragaṭayā pachhī je anant kāḷ chhe tenā ardhākāḷamān gnānanā kārya vagar ane ardhākāḷamān darshananā kārya vagar kāḍhavāno hoy chhe” em kahevā barābar chhe. e mānyatā nyāyaviruddha chhe, māṭe tevī khoṭī mānyatā rākhavī te potānā ātmānā shuddhasvarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānono avarṇavād chhe.
(pa) chothun guṇasthān (-samyagdarshan) sāthe laī janār ātmā puruṣhapaṇe janme chhe, strīpaṇe janmatā nathī; tethī strīpaṇe koī tīrthaṅkar hoī shake nahi; kem ke tīrthaṅkar thanār ātmā samyagdarshan sahit ja janme chhe, tethī te puruṣh ja hoy chhe. jo koī kāḷe paṇ ek strī tīrthaṅkar thāy em mānīe to bhūt-bhaviṣhyanī apekṣhāe bhale lāmbā kāḷe thāy topaṇ) anant strīo tīrthaṅkar thāy ane tethī samyagdarshan sahit ātmā strīpaṇe na janme e siddhānt tūṭī jāy; māṭe strīne tīrthaṅkarapaṇun mānavun te mithyā mānyatā chhe; ane em mānanāre ātmānī shuddhadashānun svarūp jāṇyun nathī. te kharekhar potānā shuddha svarūpano ane upachārathī anant kevaḷībhagavānono avarṇavād kare chhe.
Page 416 of 655
PDF/HTML Page 471 of 710
single page version
a. 6 sūtra 13 ] [ 41p
(6) koī paṇ karmabhūminī strīne prathamanān traṇ uttam sanhanano uday hoto ja nathī;*jyāre jīvane kevaḷagnān thāy tyāre pahelun ja sanhanan hoy chhe evo kevaḷagnān ane pahelān sanhananane nimitta-naimittik sambandh chhe. strīne pāñchamā guṇasthān uparanī dashā pragaṭ thatī nathī, chhatān strīne te ja bhave kevaḷagnān thāy em mānavun te potānā shuddhasvarūpano avarṇavād chhe ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānono tathā sādhu saṅghano avarṇavād chhe.
(7) kevaḷī bhagavānanī vāṇī tāḷu, oṣhṭha vagere dvārā nīkaḷe nahi ane temān kramarūp bhāṣhā na hoy paṇ sarvāṅg nirakṣharī vāṇī nīkaḷe; ānāthī viruddha mānavun te ātmānā shuddhasvarūpano ane upachārathī kevaḷībhagavānano avarṇavād chhe.
(8) sātamā guṇasthānathī vandya-vandakabhāv hoto nathī, tethī tyān vyavahār vinayavaiyāvr̥utya vagere hotān nathī. koī jīv kevaḷagnān thayā pachhī gr̥uhastha, kuṭumbīo sāthe rahe ke gr̥uhakāryamān bhāg le em mānavun te vītarāgane sarāgī mānavā barābar chhe. koī paṇ dravya strīne kevaḷagnān utpanna thāy em mānavun te nyāyaviruddha chhe. karmabhūminī mahilāne pahelān traṇ sanhanan hotān ja nathī ane chothun sanhanan hoy tyāre vadhāremān vadhāre soḷamā svarga sudhī te jīv jaī shake chhe. -(juo gommaṭasār-karmakāṇḍagāthā 29-32) āthī viruddha mānavun te ātmānā shuddhasvarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānano avarṇavād chhe.
(9) ātmā sarvagna na thaī shake em keṭalākanun mānavun chhe; te mānyatā bhūlabharelī chhe. ātmānun svarūp ja gnān chhe, gnān shun na jāṇe? gnān sarvane jāṇe evī tenāmān shakti chhe ane vītarāgī vignān vaḍe te shakti pragaṭ karī shakāy chhe. vaḷī keṭalāek em māne chhe ke ‘kevaḷagnānī ātmā sarva dravyo, tenā anant guṇo ane tenā anant paryāyone ek sāthe jāṇe chhe chhatān temānthī keṭaluṅk jāṇapaṇun hotun nathī- jem ke, ek chhokaro bījā chhokarāthī keṭalo moṭo, keṭalā hāth lāmbo; ek ghar bījā gharathī keṭalā hāth dūr- e vagere bābat kevaḷagnānamān jaṇātī nathī.’ ā mānyatā doṣhit chhe; temān ātmānā shuddha svarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānono avarṇavād chhe.
(10) ‘shubhathī dharma thāy; shubh karatān karatān dharma thāy’ evo upadesh kevaḷī-tīrthaṅkar bhagavāne karyo chhe-em mānavun te temano avarṇavād chhe. shubhabhāv vaḍe dharma thato hovāthī bhagavāne shubhabhāvo karyā hatā. bhagavāne to bījāonun bhalun karavāmān potānun jīvan arpī dīdhun hatun.’ e vagere prakāre bhagavānanī jīvanakathā _________________________________________________________________
Page 417 of 655
PDF/HTML Page 472 of 710
single page version
416 ] [ mokṣhashāstra ālekhavī te potānā shuddha svarūpano ane upachārathī anant kevaḷī bhagavānano avarṇavād chhe.
(11) prashnaḥ– jo bhagavāne paranun kāī nathī karyu to pachhī jagatuddhārak, taraṇ- tāraṇ, jīvanadātā, bodhidātā ītyādi upanāmothī bhagavān kem oḷakhāy chhe?
uttaraḥ– e badhān upanāmo upachārathī chhe; jyāre bhagavānane darshanavishuddhinī bhūmikāmān anichchhakabhāve dharmarāg thayo tyāre tīrthaṅkaranāmakarma bandhāī gayun. tattvasvarūp em chhe ke bhagavānane tīrthaṅkaraprakr̥iti bandhātī vakhate je shubhabhāv thayo hato te temaṇe upādey mānyo ja na hato, paṇ te shubhabhāv ane te tīrthaṅkaraprakr̥iti- banneno abhiprāyamān nakār ja hato teo rāgane toḍavāno puruṣhārtha karatā hatā. chhevaṭe rāg ṭāḷī vītarāg thayā pachhī kevaḷagnān pragaṭayun ane divyadhvani svayam pragaṭayo; lāyak jīvo te sāmbhaḷīne svarūp samajyā ane tevā jīvoe upachārathī jagatuddhārak, taraṇatāraṇ ityādi upanām bhagavānane āpyān. jo kharekhar bhagavāne bījā jīvonun kāī karyu hoy ke karī shaktā hoy to jaganā sarve jīvone mokṣhamān sāthe kem na laī gayā? māṭe shāstranun kathan kayā nayanun chhe te lakṣhamān rākhīne tenā yathārtha artha samajavā joīe. bhagavānane paranā kartā ṭharāvavā te paṇ bhagavānano avarṇavād chhe.
e vagere prakāre ātmānā shuddhasvarūpamān doṣhonī kalpanā ātmāne anant sansāranun kāraṇ chhe.
(1) je shāstro nyāyanī kasoṭīe chaḍāvatān arthāt samyaggnān vaḍe parīkṣhā karatān prayojanabhut bābatomān sāchān mālūm paḍe tene ja kharān mānavān joīe. jyāre lokonī yādashakti nabaḷī paḍe tyāre ja shāstro lakhavānī paddhati thāy; tethī lakhelān shāstro gaṇadharabhagavāne gūnthelā shabdomān na ja hoy, paṇ samyaggnānī āchāryoe temanā yathārtha bhāvo jāḷavīne potānī bhāṣhāmān shāstrarūpe gūnthyā hoy ane te satshrut chhe.
(ra) samyaggnānī āchāryonān banāvelān shāstronī nindā karavī te potānā samyaggnānanī ja nindā karavā barābar chhe; kem ke jeṇe sāchān shāstranī nindā karī teno bhāv evo thayo ke mane āvān sāchān nimittano sanyog na ho paṇ khoṭān nimittano sanyog ho eṭale ke mārun upādān samyaggnānane lāyak na ho paṇ mithyāgnānane lāyak ho.
Page 418 of 655
PDF/HTML Page 473 of 710
single page version
a. 6 sūtra 13 ] [ 417
(3) koī granthanā kartā tarīke tīrthaṅkar bhagavānanun, kevaḷīnun, gaṇadharanun ke āchāryanun nām āpel hoy tethī tene sāchun ja shāstra mānī levun te nyāyasar nathī. mumukṣhu jīvoe tattvadraṣhṭithī parīkṣhā karīne satya-asatyano nirṇay karavo joīe. bhagavānanā nāme asat shāstro banāvyān hoy tene satshrut mānī levān te satshrutano avarṇavād chhe; je shāstromān mānsabhakṣhaṇ, madirāpān, vedanāthī pīḍitane maithunasevan, rātribhojan ityādine nirdoṣh kahyān hoy, bhagavatī satīne pāñch pati kahyā hoy, jemān tīrthaṅkar bhagavānane be mātā ane be pitā kahyā hoy-te shāstro yathārtha nathī, māṭe satyāsatyanī parīkṣhā karī asatyanī mānyatā chhoḍavī.
samyagdarshan pragaṭayā pachhī je jīvane sātamun-chhaṭhṭhun guṇasthān pragaṭe tene sāchun sādhupaṇun hoy chhe; temane sharīr uparano sparshendriyane lagato rāg ṭaḷī gayo hoy chhe; tethī ṭāḍh, taḍako, varasād vagerethī rakṣhaṇ karavāno rāgabhāv temane hoto nathī; mātra sanyamanā hetu māṭe te padane lāyak nirdoṣh shuddha āhāranī lāgaṇī hoy chhe, tethī te guṇasthānavāḷā jīvone eṭale ke sādhune sharīranā rakṣhaṇ māṭe vastra hoy ja nahi. chhatān ‘jyāre tīrthaṅkar bhagavān dīkṣhā le tyāre dharmabuddhithī dev temane vastra āpe ane bhagavān tene potānī sāthe rākhyā kare’ em mānavun te nyāyaviruddha chhe, emān saṅgh ane dev banneno avarṇavād chhe. strīliṅgane sādhupaṇun mānavun, ati shudra jīvone sādhupaṇun hoy em mānavun te saṅghano avarṇavād chhe. dehamān nirmamatvī, nirgranth, vītarāg munionā dehane apavitra kahevo, nirlajja kahevo, besharam kahevo; ahīn paṇ duḥkh bhogave chhe to paralokamān kem khushī thashe-ityādi prakāre kahevun te saṅghano avarṇavād chhe.
sādhu-saṅgh chār prakāranā chhe. te ā pramāṇe-jemane r̥uddhi pragaṭī hoy te r̥uṣhi; jemane avadhi-manaḥparyayagnān hoy te muni; indriyone jīte te yati ane aṇagār eṭale ke sāmānya sādhu.
ātmāno svabhāv te dharma chhe; samyagdarshan pragaṭatān te dharma sharū thāy chhe. sharīranī kriyāthī dharma thāy nahi; puṇya vikār hovāthī tenāthī dharma thato nathī tem ja te dharmamān sahāyak thatun nathī. āvun dharmanun svarūp chhe. tenāthī viparīt mānavun te dharmano avarṇavād chhe. “jinendra bhagavāne kahelā dharmamān kāī paṇ guṇ nathī, tene sevavāvāḷā asur thashe, tīrthaṅkar bhagavāne je dharma kahyo chhe te ja pramāṇe jagatanā
Page 419 of 655
PDF/HTML Page 474 of 710
single page version
418 ] [ mokṣhashāstra anyamatonā pravartako paṇ kahe chhe” em mānavun te dharmano avarṇavād chhe. ātmānā sāchā svarūpane samajavun ane sāchī mānyatā karavī tathā khoṭī mānyatā chhoḍavī te darshanaapekṣhāe ātmānī ahinsā chhe ane krame krame samyakchāritra vadhatān rāgadveṣh sarvathā ṭaḷī jāy chhe te ātmānī sampūrṇa ahinsā chhe. āvī ahinsā te jīvano dharma chhe em anant gnānīoe kahyun chhe; tenāthī viruddha mānyatā te dharmano avarṇavād chhe.
svarganā devanā avarṇavādano ek prakār pārā pa mān jaṇāvyo chhe. te uparānt te dev mānsabhakṣhaṇ kare, madyapān kare, bhojanādik kare, manuṣhyaṇī sāthe kāmasevan kare-ityādi mānyatā te devano avarṇavād chhe.
8. ā pāñche prakāranā avarṇavād darshanamohanīyanā āsravanun kāraṇ chhe ane darshanamoh te anant sansāranun kāraṇ chhe.
shubh vikalpathī dharma thāy-evī mānyatārūp agr̥uhītamithyātva to jīvane anādinun chālyun āve chhe. manuṣhyagatimān jīv je kuḷamān janme chhe te kuḷamān ghaṇe bhāge koī ne koī prakāre dharmanī mānyatā hoy chhe. vaḷī te kuḷadharmamān koīne dev tarīke, koīne guru tarīke, koī pustakone shāstra tarīke ane koī kriyāne dharma tarīke mānavāmān āve chhe. nānapaṇamān te mānyatānun jīvane poṣhaṇ maḷe chhe ane moṭī ummare potānā kuḷanā dharmasthāne jatān tyān paṇ mukhyapaṇe te ja mānyatānun poṣhaṇ maḷe chhe. ā avasthāmān jīv vivekapūrṇa satya-asatyano nirṇay ghaṇe bhāge karato nathī ane satya-asatyanā vivekarahit dashā hovāthī sāchān dev, guru, shāstra ane dharma upar anek prakāranā jūṭhā āropo kare chhe. te mānyatā ā bhavamān navī grahaṇ karelī hovāthī ane te mithyā hovāthī tene gr̥uhītamithyātva kahevāmān āve chhe. ā agr̥uhīt ane gr̥uhītamithyātva anant sansāramān kāraṇ chhe. māṭe sat dev-guru- shāstra-dharmanun ane potānā ātmānun sāchun svarūp samajīne agr̥uhīt tem ja gr̥uhīt- banne mithyātvano nāsh karavā māṭe gnānīono upadesh chhe. (agr̥uhītamithyātvano viṣhay āṭhamā bandh adhikāramān āvashe.) ātmāne na mānavo, satya mokṣhamārgane dūṣhit kalpavo, asat mārgane satya mokṣhamārga kalpavo, param satya vītarāgī vignānamay upadeshanī nindā karavī-ityādi je je kāryo samyagdarshan guṇane malin kare chhe te sarve darshanamohanā āsravanān kāraṇo chhe. ।। 13।।
Page 420 of 655
PDF/HTML Page 475 of 710
single page version
a. 6 sūtra 14 ] [ 419
कषायोदयात्तीव्रपरिणामश्चारित्रमोहस्य ।। १४।।
thāy te [चारित्रमोहस्य] chāritramohanīyanā āsravanun kāraṇ chhe.
1. kaṣhāyanī vyākhyā ā adhyāyanā pāñchamā sūtramān āvī gaī chhe. udayano artha vipāk-anubhav chhe. jīv kaṣhāyakarmanā udayamān joḍāīne jeṭalo rāg-dveṣh kare teṭalo kaṣhāyano uday-vipāk-anubhav te jīvane thayo em kahevāy. kaṣhāyakarmanā udayamān joḍātān jīvane tīvrabhāv thāy te chāritramohanīyakarmanā āsravanun kāraṇ (nimitta) chhe em samajavun.
ra. chāritramohanīyanā āsravanun ā sūtramān saṅkṣhepathī varṇan chhe; teno vistār nīche pramāṇe chhe-
(ra) tapasvī janone chāritradoṣh lagāḍavo;
(3) saṅkalesh pariṇāmane upajāvavāvāḷā veṣh-vrat vagere dhāraṇ karavā; e
vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇām kaṣhāy karmanā āsravanun kāraṇ chhe.
(ra) ghaṇo vr̥uthā pralāp karavo;
(3) hāsyasvabhāv rākhavo;
e vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇām hāsyakarmanā āsravanun kāraṇ chhe.
(ra) vrat-shīlamān aruchipariṇām karavā;
e vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇām ratikarmanā āsravanun kāraṇ chhe.
(ra) paranī ratino vināsh karavo;
(3) pāp karavāno svabhāv hovo;
(4) pāpano sansarga karavo;
Page 421 of 655
PDF/HTML Page 476 of 710
single page version
420 ] [ mokṣhashāstra
(ra) paranā shokamān harṣha mānavo;
(ra) bījāne bhay upajāvavo;
bhalī kriyā-āchār pratye glānī e vagere pariṇām hovā te jugupsā karmanā āsravanun kāraṇ chhe.
(1) juṭhṭhun bolavāno svabhāv hovo; (ra) māyāchāramān tatparatā rahevī; (3) paranā chhidranī ākāṅkṣhā athavā ati ghaṇo rāg hovo; e vagere pariṇām strīvedakarmanā āsravanun kāraṇ chhe.
(ra) iṣhṭa padārthomān ochhī āsakti hovī;
(3) potānī strīmān santoṣh hovo;
(ra) guhya indriyonun chhedan karavun;
(3) parastrīgaman karavun;
3. ‘tīvratā te bandhanun kāraṇ chhe ane sarva jaghanyatā te bandhanun kāraṇ nathī’ ā siddhānt ātmānā tamām guṇomān lāgu paḍe chhe. ātmāmān thatā mithyādarshanano je bhāv chhellāmān chhello jaghanya hoy te darshanamohanīyakarmanā āsravanun kāraṇ nathī. jo chhello ansh paṇ bandhanun kāraṇ thāy to koī jīv vyavahāre paṇ karmarahit na thaī shake. (juo, a. pa sū. 34 nī ṭīkā pā. 4par.) ।। 14।।
Page 422 of 655
PDF/HTML Page 477 of 710
single page version
a. 6 sūtra 1p ] [ 421
आयुषः] nārakīnā āyunā āsravanun kāraṇ chhe.
1. bahu ārambh-parigrah rākhavāno je bhāv chhe te narakāyunā āsravano hetu chhe. ‘bahu’ shabda saṅkhyāvāchak chhe tem ja pariṇāmavāchak chhe; e banne artho ahīn lāgu paḍe chhe. adhik saṅkhyāmān ārambh-parigrah rākhavāthī nārakāyuno āsrav thāy chhe. ārambh-parigrah rākhavānā bahu pariṇāmathī nārakāyuno āsrav thāy chhe; bahu ārambh-parigrahano bhāv te upādān kāraṇ chhe ane bāhya bahu ārambh-parigrah te nimittakāraṇ chhe.
ra. ārambhaḥ– hinsādi pravr̥uttinun nām ārambh chhe. jeṭalo paṇ ārambh karavāmān āve temān sthāvarādi jīvono niyamathī vadh thāy chhe. ārambhanī sāthe ‘bahu’ shabdano samās karīne ghaṇo ārambh athavā bahu tīvra pariṇāmathī je ārambh karavāmān āve te bahu ārambh, evo artha thāy chhe.
3. parigrah– ‘ā vastu mārī chhe, hun teno svāmī chhun’ evun paramān potāpaṇānun abhimān athavā par vastumān ‘ā mārī chhe’ evo je saṅkalpa te parigrah chhe. kevaḷ bāhya dhan-dhānyādi padārthone ja ‘parigrah’ nām lāgu paḍe chhe em nathī; bāhyamān kāni paṇ padārtha na hovā chhatān paṇ jo bhāvamān mamatva hoy to tyān paṇ parigrah kahī shakāy chhe.
4. sūtramān nārakāyunā āsravanān kāraṇanun je varṇan karyun chhe te saṅkṣhepathī chhe, bhāvonun vistārathī varṇan nīche pramāṇe chhe-
(ra) atyant mān karavun,
(3) shilābhed samān atyant tīvra krodh karavo;
(4) atyant tīvra lobhano anurāg rahevo,
(pa) dayārahit pariṇāmonun hovun,
(6) bījāone duḥkh devānun chitta rākhavun,
(7) jīvone māravāno tathā bāndhavāno bhāv karavo,
Page 423 of 655
PDF/HTML Page 478 of 710
single page version
422 ] [ mokṣhashāstra
(9) jemān bījā prāṇīno vadh thāy evān jūṭhān vachan bolavāno svabhāv
rākhavo,
(11) bījānī strīone āliṅgan karavāno svabhāv rākhavo,
(1r) maithunasevanathī virakti na thavī,
(13) atyant ārambhamān indriyone lagāvī rākhavī,
(14) kāmabhogonī abhilāṣhāne sadaiv vadhāryā karavī,
(1p) shīl-sadāchārarahit svabhāv rākhavo,
(16) abhakṣhya bhakṣhaṇane grahaṇ karavāno ke karāvavāno bhāv rākhavo,
(17) ghaṇā kāḷ sudhī vair bāndhī rākhavun,
(18) mahākrūr svabhāv rākhavo,
(19) vichāryā vinā rovā-kūṭavāno svabhāv rākhavo.
(ra0) dev-guru-shāstromān mithyā doṣh lagāḍavā,
(ra1) kr̥iṣhṇaleshyānā pariṇām rākhavā,
(rar) raudradhyānamān maraṇ karavun.
ā vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇām narakāyunun kāraṇ thāy chhe. ।। 1p।।
kāraṇ chhe.
ātmāno kuṭil svabhāv te māyā chhe; tenāthī tiryañchayonino āsrav thāy chhe. tiryañchāyunā āsravanā kāraṇanun ā sūtramān je varṇan karyun chhe te saṅkṣhepamān chhe. te bhāvonun vistārathī varṇan nīche pramāṇe chhe-
(ra) bahu ārambh-parigrahamān kapaṭamay pariṇām karavā,
Page 424 of 655
PDF/HTML Page 479 of 710
single page version
a. 6 sūtra 16-17 ] [ 423
(4) pr̥ithvībhed samān krodhīpaṇun hovun,
(pa) shīlarahitapaṇun hovun,
(6) shabdathī-cheṣhṭāthī tīvra māyāchār karavo,
(7) paranā pariṇāmamān bhed upajāvavo.
(8) ati anartha pragaṭ karavo,
(9) gandh-ras-sparshanun viparītapaṇun karavun,
(10) jāti-kuḷ-shīlamān dūṣhaṇ lagāḍavun,
(11) visamvādamān prīti rākhavī,
(1r) paranā uttam guṇane chhūpāvavo.
(13) potāmān na hoy tevā guṇo kahevā,
(14) nīl-kāpot leshyārūp pariṇām karavā,
(1p) ārttadhyānamān maraṇ karavun,
- ā vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇāmo tiryañchāyunā āsravanān kāraṇo chhe. ।। 16।।
manuṣhyanā āyunā āsravanun kāraṇ chhe.
narakāyunā āsravanun kathan 1p mā sūtramān karavāmān āvyun chhe, te narakāyunā āsravathī je viparīt chhe te manuṣhyanā āyunā āsravanun kāraṇ chhe. ā sūtramān manuṣhyāyunā āsravanā kāraṇanun saṅkṣhep kathan chhe; tenun vistārathī varṇan nīche pramāṇe chhe-
(ra) svabhāvamān vinay hovo,
(3) prakr̥itimān bhadratā hovī,
(4) pariṇāmomān komaḷatā hovī ane māyāchārano bhāv na hovo,
Page 425 of 655
PDF/HTML Page 480 of 710
single page version
424 ] [ mokṣhashāstra
(pa) sārān ācharaṇomān sukh mānavun, (6) veḷunī rekhā samān krodhanun hovun. (7) visheṣh guṇī puruṣhonī sāthe vyavahārapriy hovun, (8) thoḍo ārambh, thoḍo parigrah rākhavo, (9) santoṣh rākhavāmān ruchi karavī, (10) prāṇīonā ghātathī virakta thayun, (11) māṭhān kāryothī nivr̥utti hovī, (1r) manamān je vāt hoy te anusār saraḷatāthī bolavun, (13) vyartha bakavād na karavo, (14) pariṇāmomān madhuratānun hovun, (1p) sarve loko pratye upakārabuddhi rākhavī, (16) pariṇāmomān vairāgyavr̥utti rākhavī, (17) koī pratye īrṣhābhāv na rākhavo, (18) dān devāno svabhāv rākhavo, (19) kāpot tathā pīt leshyā sahit hovun, (ra0) dharmadhyānamān maraṇ thavun, -ā vagere lakṣhaṇavāḷā pariṇāmo manuṣhyāyunā āsravanān kāraṇo chhe. prashnaḥ– mithyādarshanasahit jenī buddhi hoy tene manuṣhyāyuno āsrav kem kahyo? uttaraḥ– manuṣhya, tiryañchane samyaktvapariṇām thatān te kalpavāsīdevanun āyu bāndhe chhe, manuṣhyāyuno bandh teo karatā nathī, eṭalun batāvavā māṭe upar pramāṇe kahyun chhe. ।। 17।।
manuṣhyanā āyunā āsravanun kāraṇ chhe.