૧૨૬ સમયસાર નાટક
આત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ થતાં ભેદજ્ઞાન હેય છે (દોહરો)
भेदग्यान तबलौं भलौ, जबलौं मुकति न होइ।
परम जोति परगट जहां, तहां न विकलप कोइ।। ७।।
શબ્દાર્થઃ– તબલૌ= ત્યાં સુધી. ભલૌ=સારું. પરમ જોતિ=ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાન. પરગટ
(પ્રગટ)=પ્રકાશિત.
અર્થઃ– ભેદવિજ્ઞાન ત્યાં સુધી જ પ્રશંસનીય છે જ્યાં સુધી મોક્ષ અર્થાત્
શુદ્ધસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ ન થાય અને જ્યાં જ્ઞાનની ઉત્કૃષ્ટ જ્યોતિ પ્રકાશમાન છે ત્યાં
કોઈ પણ વિકલ્પ નથી. (ભેદવિજ્ઞાન તો રહેશે જ કેવી રીતે?) ૭.
ભેદજ્ઞાન પરંપરા મોક્ષનું કારણ છે. (ચોપાઈ)
भेदज्ञान संवर जिन्ह पायौ।
सो चेतन सिवरूप कहायौ।।
भेदग्यान जिन्हके घट नांही।
ते जड़ जीव बंधैं घट मांही।। ८।।
શબ્દાર્થઃ– ચેતન=આત્મા. સિવરૂપ=મોક્ષરૂપ. ઘટ=હૃદય.
અર્થઃ– જે જીવોએ ભેદવિજ્ઞાનરૂપ સંવર પ્રાપ્ત કર્યો છે તેઓ મોક્ષરૂપ જ
કહેવાય છે, અને જેના હૃદયમાં ભેદવિજ્ઞાન નથી તે મૂર્ખ જીવો શરીર આદિથી બંધાય
છે. ૮.
ભેદજ્ઞાનથી આત્મા ઉજ્જવળ થાય છે. (દોહરા)
भेदग्यान साबू भयौ, समरस निरमल नीर।
धोबी अंतर आतमा, धोवै निजगुन चीर।। ९।।
શબ્દાર્થઃ– સમરસ=સમતાભાવ. નીર=પાણી. અંતર આતમા=સમ્યગ્દ્રષ્ટિ.
ચીર=કપડાં.
_________________________________________________________________
भावयेद्भेदविज्ञानमिदमच्छिन्नधारया।
तावद्यावत्पराच्च्युत्वा ज्ञानं ज्ञाने प्रतिष्ठते।। ६।।
भेदविज्ञानतः सिद्धाः सिद्धा ये किल केचन।
अस्येवाभावतो बद्धा बद्धा ये किलकेचन।। ७।।