બંધ દ્વાર ૧૯૧
અજ્ઞાની જીવ બંધનથી છૂટી શકતો નથી. તેના ઉપર દ્રષ્ટાંત (સવૈયા એકત્રીસા)
लियैं द्रिढ़ पेच फिरै लोटन कबुतरसौ,
उलटौ अनादिकौ न कहूं सुलटतु है।
जाकौ फल दुःख चाहि सातासौं कहत सुख,
सहत–लपेटी असि–धारासी चटतुहै।।
ऐसैं मूढ़जन निज संपदा न लखै क्यौंही,
यौंहि मेरी मेरी निसिवासर रटतु है।
याही ममतासौं परमारथ विनसि जाइ,
कांजीकौ परस पाइ दूध ज्यौं फटतु है।। २८।।
શબ્દાર્થઃ– દ્રિઢ (દ્રઢ)=મજબૂત. સહત (શહદ) =મધ. અસિ =તલવાર.
નિસિવાસર = રાત-દિન. પરસ (સ્પર્શ)=અડવું તે.
અર્થઃ– જેમ આળોટતા કબૂતરની પાંખોમાં મજબૂત ગૂંચ પડી હોવાથી તે
ઉલટું-સુલટું (ઊંધુ-ચત્તું) થયા કરે છે, તેવી જ રીતે સંસારી જીવ અનાદિકાળથી
કર્મ-બંધનની ગૂંચમાં ઉલટો થઈ રહ્યો છે, કદી સન્માર્ગનું ગ્રહણ કરતો નથી અને
જેનું ફળ દુઃખ છે એવી વિષય-ભોગની થોડીક શાતાને સુખ માનીને મધ ચોપડેલી
તલવારની ધાર ચાટે છે. આવો અજ્ઞાની જીવ સદા પરવસ્તુઓને મારી મારી કહે છે
અને પોતાના જ્ઞાનાદિ વૈભવને જોતો નથી, પરદ્રવ્યના આ મમત્વભાવથી આત્મહિત
એવું નાશ પામે છે જેવું કાંજીના સ્પર્શથી દૂધ ફાટી જાય છે. ૨૮.
અજ્ઞાની જીવની અહંબુદ્ધિ પર દ્રષ્ટાંત. (સવૈયા એકત્રીસા)
रूपकी न झाँक हीयैं करमकौ डांक पियैं,
ग्यान दबि रह्यौ मिरगांक जैसैं घनमैं।
लोचनकी ढांकसौं न मानै सदगुरु हांक,
डोलै मूढ़ रांकसौ निसांकतिहूं पनमैं।।
टांक एक मांसकी डलीसी तामैं तीन फांक,
तीनकौसौ आंक लिखि राख्यौ काहू तनमैं।