૨૦૪ સમયસાર નાટક
આત્મવિલાસ જાણવાનો ઉપદેશ. (સવૈયા તેવીસા)
रे रुचिवंत पचारि कहै गुरु,
तू अपनौ पद बूझत नांही।
खोजु हियें निज चेतन लच्छन,
है निजमैं निज गूझत नांही।।
सुद्ध सुछंद सदा अति उज्जल,
मायाके फंद अरूझतनांही।
तेरौ सरूप न दुंदकी दोहीमैं,
तोहीमैं है तोहि सूझत नांही।। ४७।।
શબ્દાર્થઃ– રુચિવંત = ભવ્ય. પચારિ = બોલાવીને. બૂઝત = ઓળખતો.
હિયેં = હૃદયમાં. ગૂઝત નાહીં = ગુંચવાતો નથી. સુછંદ = સ્વતંત્ર. ઉજ્જલ =
નિર્મળ. અરૂઝત નાહીં = છૂટતું નથી. દુંદ (દ્વંદ્વ) = ભ્રમજાળ. દોહી =દુવિધા.
અર્થઃ– શ્રીગુરુ બોલાવીને કહે છે કે હે ભવ્ય! તું તારા સ્વરૂપને ઓળખતો
નથી, પોતાના ઘટમાં ચૈતન્યનું લક્ષણ ગોતો, તે પોતાનામાં જ છે, પોતાથી ગુંચવાતો
નથી, તમે શુદ્ધ, સ્વાધીન અને અત્યંત નિર્વિકાર છો, તમારી આત્મસત્તામાં માયાનો
પ્રવેશ નથી. તમારું સ્વરૂપ ભ્રમજાળ અને દુવિધાથી રહિત છે જે તમને સૂઝતું નથી.
૪૭.
આત્મસ્વરૂપની ઓળખાણ જ્ઞાનથી થાય છે. (સવૈયા તેવીસા)
केई उदास रहैं प्रभु कारन,
केई कहैं उठि जांहि कहींकै।
केई प्रनाम करैं गढ़ि मूरति,
केई पहार चढैं चढ़िछींकै।।
केई कहैं असमानकै ऊपरि,
केई कहै प्रभु हेठि जमींकै।