મોક્ષ દ્વાર ૨૨૯
શબ્દાર્થઃ– સમતા = રાગ-દ્વેષરહિત ભાવ. મમતા = પરદ્રવ્યોમાં અહંબુદ્ધિ.
રમતા રામ = પોતાના રૂપમાં આનંદ કરનાર આતમરામ. અપરાધી = દોષી. નિરદૈ
(નિર્દય) = દુષ્ટ. હિરદૈ (હૃદય) = મનમાં. આસ (આશા) = ઉમેદ. ભગતિ
(ભક્તિ) = સેવા, પૂજા. દાસ = સેવક.
અર્થઃ– જેના હૃદયમાં સમતા નથી, જે સદા શરીર આદિ પર-પદાર્થોમાં મગ્ન
રહે છે અને પોતાના આતમરામને જાણતો નથી તે જીવ અપરાધી છે. ૨પ. પોતાના
આત્મસ્વરૂપને નહીં જાણનાર અપરાધી જીવ મિથ્યાત્વી છે, પોતાના આત્માનો હિંસક
છે, હૃદયનો અંધ છે. તે શરીર આદિ પદાર્થોને આત્મા માને છે અને કર્મબંધને વધારે
છે. ૨૬. આત્મજ્ઞાન વિના તેનું તપાચરણ મિથ્યા છે, તેની મોક્ષસુખની આશા જૂઠી
છે, ઇશ્વરને જાણ્યા વિના ઇશ્વરની ભક્તિ અથવા દાસત્વ મિથ્યા છે. ૨૭.
મિથ્યાત્વની વિપરીત વૃત્તિ (સવૈયા એકત્રીસા)
माटी भूमि सैलकी सो संपदा बखानै निज,
कर्ममैं अमृत जानै ग्यानमैं जहर है।
अपनौ न रूप गहै औरहीसौं आपौ कहै,
साता तो समाधि जाकै असाता कहर है।।
कोपकौ कृपान लिए मान मद पान कियैं,
मायाकी मरोर हियैं लोभकी लहर है।
याही भांति चेतन अचेतनकी संगतिसौं,
सांचसौं विमुख भयौ झूठमैं बहरहै।। २८।।
શબ્દાર્થઃ– સૈલ (શૈલ) = પર્વત. જહર = વિષ. ઔરહીસૌં = પરદ્રવ્યથી.
કહર = આપત્તિ. કૃપાન = તલવાર. બહર હૈ = લાગી પડયો છે.
અર્થઃ– સોનું-ચાંદી જે પહાડોની માટી છે તેને પોતાની સંપત્તિ કહે છે,
શુભક્રિયાને અમૃત માને છે અને જ્ઞાનને ઝેર જાણે છે. પોતાના આત્મરૂપનું ગ્રહણ
કરતો નથી, શરીર આદિને આત્મા માને છે, શાતા-વેદનીયજનિત લૌકિક-સુખમાં
આનંદ માને છે અને અશાતાના ઉદયને આફત કહે છે, ક્રોધની તલવાર પકડી