૨૩૦ સમયસાર નાટક
રાખી છે, માનનો શરાબ પીને બેઠો છે, મનમાં માયાની વક્રતા છે અને લોભના
ચક્કરમાં પડેલો છે. આ રીતે અચેતનની સંગતિથી ચિદ્રૂપ આત્મા સત્યથી પરાઙ્મુખ
થઈને જૂઠમાં જ ગુંચવાઈ ગયો છે. ૨૮.
तीन काल अतीत अनागत वरतमान,
जगमैं अखंडित प्रवाहकौ डहर है।
तासौं कहै यह मेरौ दिन यह मेरी राति,
यह मेरी धरी यह मेरौही पहरहै।।
खेहकौ खजानौ जोरै तासौं कहै मेरो गेह,
जहां बसै तासौं कहै मेरौही सहर है।
याहि भांति चेतन अचेतनकी संगतिसौं,
सांचसौं विमुख भयौ झूठमैं बहरहै।। २९।।
અર્થઃ– અતીતકાલ = ભૂતકાળ. અનાગત = ભવિષ્ય. ખેહ = કચરો. ગેહ =
ઘર. સહર (શહર) = નગર.
અર્થઃ– સંસારમાં ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્યકાળનું ધારા-પ્રવાહ ચક્ર ચાલી
રહ્યું છે, તેને કહે છે કે મારો દિવસ, મારી રાત્રિ, મારી ઘડી, મારો પહોર છે.
કચરાનો ઢગલો ભેગો કરે છે અને કહે છે કે આ મારું મકાન છે, જે પૃથ્વીના
ભાગમાં રહે છે તેને પોતાનું નગર બતાવે છે. આ રીતે અચેતનની સંગતિથી ચિદ્રૂપ
આત્મા સત્યથી પરાઙ્મુખ થઈને જૂઠમાં મુંઝાઈ રહ્યો છે. ૨૯.
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવોનો સદ્દવિચાર (દોહરા)
जिन्हके मिथ्यामति नही, ग्यान कला घट मांहि।
परचै आतमरामसौं, ते अपराधी नांहि।। ३०।।
શબ્દાર્થઃ– મિથ્યામતિ = ખોટી બુદ્ધિ. પરચૈ (પરિચય) = ઓળખાણ.
અર્થઃ– જે જીવોની કુબુદ્ધિ નષ્ટ થઈ ગઈ છે, જેમના હૃદયમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ
છે અને જેમને આત્મસ્વરૂપની ઓળખાણ છે તે ભલા માણસ છે. ૩૦.