૩૦૪ સમયસાર નાટક
ते समकिती मोख मारग मुख,
करि प्रस्थान भवस्थिति भानहि।। १२४।।
શબ્દાર્થઃ– દેહબુદ્ધિ = શરીરને પોતાનું માનવું. પ્રમાનહિ = સત્ય માનવું.
હિય = હૃદય. પરમતત્ત = આત્મપદાર્થ. કનિકા = કિરણ. ભવસ્થિતિ = સંસારની
સ્થિતિ. ભાનહિ = નષ્ટ કરે છે.
અર્થઃ– જેમના હૃદયમાં શરીર ઉપર અહંબુદ્ધિ છે, તે મુનિનો વેશ ધારણ
કરીને બાહ્ય ચારિત્રને જ સત્ય માને છે. તે હૃદયના આંધળા બંધના કર્તા છે,
આત્મ-પદાર્થનો મર્મ જાણતા નથી, અને જે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવોના હૃદયમાં સમ્યગ્જ્ઞાનનું
કિરણ પ્રકાશિત થયું છે, તેઓ બાહ્યક્રિયા અને વેષને પોતાનું નિજસ્વરૂપ સમજતા
નથી, તેઓ મોક્ષમાર્ગની સન્મુખ ગમન કરીને ભવસ્થિતિને નષ્ટ કરે છે. ૧૨૪.
સમયસારનો સાર (સવૈયા એકત્રીસા)
आचारज कहैं जिन वचनकौ विसतार,
अगम अपार है कहैंगे हम कितनौ।
बहुत बोलिबेसौं न मकसूद चुप्प भली,
बोलिये सुवचन प्रयोजन है जितनौ।।
नानारूप जलपसौं नाना विकलप उठैं,
तातैं जेतौ कारज कथन भलौ तितनौ।
सुद्ध परमातमाकौ अनुभौ अभ्यास कीजै,
यहै मोख–पंथ परमारथ है इतनौ।। १२५।।
શબ્દાર્થઃ– વિસતાર (વિસ્તાર) = ફેલાવો. અગમ = અથાહ. મકસૂદ =
ઇષ્ટ. જલપ = બકવાદ. કારજ = કામ. પરમારથ (પરમાર્થ) = પરમ પદાર્થ.
_________________________________________________________________
अलमलमतिजल्पैर्दुर्विकल्पैरनल्पै–
रयमहि परमार्थश्चेत्यतां नित्यमेकः।
स्वरसविसरपूर्णज्ञानविस्फूर्तिमात्रा–
न्न खलु समयसारादुत्तरं किञ्चिदस्ति।। ५१।।