જીવદ્વાર ૩૧
જીવની દશા પર અગ્નિનું દ્રષ્ટાંત (સવૈયા એકત્રીસા)
जैसैं तृण काठ वांस आरने इत्यादि और,
ईंधन अनेक विधि पावकमैं दहिये।
आकृति विलोकित कहावै आग नानारूप,
दीसै एक दाहक सुभाव जब गहिये।।
तैसैं नव तत्वमें भयौ हैं बहु भेषी जीव,
सुद्धरूप मिश्रित असुद्ध रूप कहिये।
जाही छिन चेतना सकतिकौ विचार कीजै,
ताहीं छिन अलखअभेदरूप लहिये।। ८।।
શબ્દાર્થઃ– આરને=જંગલના. દાહક=બાળનાર. અલખ=અરૂપી.
અભેદ=ભેદવ્યવહારથી રહિત.
અર્થઃ– જેવી રીતે ઘાસ, લાકડા, વાંસ અથવા જંગલનાં અનેક ઈંધન આદિ
અગ્નિમાં બળે છે, તેમના આકાર ઉપર ધ્યાન દેવાથી અગ્નિ અનેકરૂપ દેખાય છે, પરંતુ
જો માત્ર દાહક સ્વભાવ ઉપર દ્રષ્ટિ મૂકવામાં આવે તો સર્વ અગ્નિ એકરૂપ જ છે;
તેવી જ રીતે જીવ (વ્યવહારનયથી) નવ તત્ત્વોમાં શુદ્ધ, અશુદ્ધ મિશ્ર આદિ અનેકરૂપ
થઈ રહ્યો છે; પરંતુ જ્યારે તેની ચૈતન્યશક્તિ પર વિચાર કરવામાં આવે છે ત્યારે તે
(શુદ્ધનયથી) અરૂપી અને અભેદરૂપ ગ્રહણ થાય છે. ૮.
જીવની દશા પર સોનાનું દ્રષ્ટાંત (સવૈયા એકત્રીસા)
जैसैं बनवारीमें कुधातके मिलाप हेम,
नानाभांति भयौ पै तथापि एक नाम है।
_________________________________________________________________
अतः शुद्धनयायत्तं प्रत्यग्ज्योतिश्चकास्ति तत्।
नवतत्त्वगतत्वेऽपि यदेकत्वं न मुंचति।। ७।।