इह वाग्गुप्तिस्वरूपमुक्त म् ।
अतिप्रवृद्धकामैः कामुकजनैः स्त्रीणां संयोगविप्रलंभजनितविविधवचनरचना कर्तव्या श्रोतव्या च सैव स्त्रीकथा । राज्ञां युद्धहेतूपन्यासो राजकथाप्रपंचः । चौराणां चौरप्रयोगकथनं चौरकथाविधानम् । अतिप्रवृद्धभोजनप्रीत्या विचित्रमंडकावलीखंडदधिखंडसिताशनपानप्रशंसा भक्त कथा । आसामपि कथानां परिहारो वाग्गुप्तिः । अलीकनिवृत्तिश्च वाग्गुप्तिः । अन्येषां अप्रशस्तवचसां निवृत्तिरेव वा वाग्गुप्तिः इति ।
तथा चोक्तं श्रीपूज्यपादस्वामिभिः —
anvayArtha — [पापहेतोः] pApanAn hetubhUt evAn [स्त्रीराजचौरभक्त कथादिवचनस्य] strIkathA, rAjakathA, chorakathA, bhaktakathA ityAdirUp vachanono [परिहारः] parihAr [वा] athavA [अलीकादिनिवृत्तिवचनं] asatyAdikanI nivRuttivALAn vachano [वाग्गुप्तिः] te vachan- gupti chhe.
TIkA — ahIn vachanaguptinun svarUp kahyun chhe.
jemane kAm ati vRuddhi pAmyo hoy evA kAmI jano vaDe karavAmAn AvatI ane sAmbhaLavAmAn AvatI evI je strIonI sanyogaviyogajanit vividh vachanarachanA ( – strIo sambandhI vAt) te ja strIkathA chhe; rAjAonun yuddhahetuk kathan (arthAt rAjAo vaDe karavAmAn AvatAn yuddhAdikanun kathan) te rAjakathAprapanch chhe; choronun choraprayogakathan te chorakathAvidhAn chhe (arthAt choro vaDe karavAmAn AvatA chorInA prayogonI vAt te chorakathA chhe); ati vRuddhi pAmelI bhojananI prIti vaDe mendAnI purI ne khAnD, dahIn-khAnD, sAkar ityAdi anek prakAranAn ashan-pAnanI prashansA te bhaktakathA (bhojanakathA) chhe. — A badhI kathAono parihAr te vachanagupti chhe. asatyanI nivRutti paN vachanagupti chhe. athavA (asatya uparAnt) bIjAn aprashasta vachanonI nivRutti te ja vachanagupti chhe.
evI rIte (AchAryavar) shrI pUjyapAdasvAmIe (samAdhitantramAn 17mA shlok dvArA) kahyun chhe ke —
130 ]