Niyamsar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 166-176.

Page 334 of 388
PDF/HTML Page 361 of 415
single page version

[നിശ്ചയനയേന ] നിശ്ചയനയസേ [ആത്മാ ] ആത്മാ [ആത്മപ്രകാശഃ ] സ്വപ്രകാശക ഹൈ; [തസ്മാത് ]
ഇസലിയേ [ദര്ശനമ് ] ദര്ശന സ്വപ്രകാശക ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, നിശ്ചയനയസേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

യഹാ നിശ്ചയനയസേ ശുദ്ധ ജ്ഞാനകാ ലക്ഷണ സ്വപ്രകാശകപനാ കഹാ ഹൈ; ഉസീപ്രകാര സര്വ

ആവരണസേ മുക്ത ശുദ്ധ ദര്ശന ഭീ സ്വപ്രകാശക ഹീ ഹൈ . ആത്മാ വാസ്തവമേം, ഉസനേ സര്വ

ഇന്ദ്രിയവ്യാപാരകോ ഛോഡാ ഹോനേസേ, സ്വപ്രകാശകസ്വരൂപ ലക്ഷണസേ ലക്ഷിത ഹൈ; ദര്ശന ഭീ, ഉസനേ
ബഹിര്വിഷയപനാ ഛോഡാ ഹോനേസേ, സ്വപ്രകാശകത്വപ്രധാന ഹീ ഹൈ . ഇസപ്രകാര സ്വരൂപപ്രത്യക്ഷ - ലക്ഷണസേ

ലക്ഷിത അഖണ്ഡ - സഹജ - ശുദ്ധജ്ഞാനദര്ശനമയ ഹോനേകേ കാരണ, നിശ്ചയസേ, ത്രിലോക - ത്രികാലവര്തീ

സ്ഥാവര - ജംഗമസ്വരൂപ സമസ്ത ദ്രവ്യഗുണപര്യായരൂപ വിഷയോം സമ്ബന്ധീ പ്രകാശ്യ - പ്രകാശകാദി

വികല്പോംസേ അതി ദൂര വര്തതാ ഹുആ, സ്വസ്വരൂപസംചേതന ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസേ പ്രകാശ ദ്വാരാ
സര്വഥാ അംതര്മുഖ ഹോനേകേ കാരണ, ആത്മാ നിരന്തര അഖണ്ഡ - അദ്വൈത - ചൈതന്യചമത്കാരമൂര്തി രഹതാ ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൬൫വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] നിശ്ചയസേ ആത്മാ സ്വപ്രകാശക ജ്ഞാന ഹൈ; ജിസനേ ബാഹ്യ ആലംബന നഷ്ട

നിശ്ചയനയേന സ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

നിശ്ചയനയേന സ്വപ്രകാശകത്വലക്ഷണം ശുദ്ധജ്ഞാനമിഹാഭിഹിതം തഥാ സകലാവരണപ്രമുക്ത ശുദ്ധ-

ദര്ശനമപി സ്വപ്രകാശകപരമേവ . ആത്മാ ഹി വിമുക്ത സകലേന്ദ്രിയവ്യാപാരത്വാത് സ്വപ്രകാശകത്വലക്ഷണ-

ലക്ഷിത ഇതി യാവത് . ദര്ശനമപി വിമുക്ത ബഹിര്വിഷയത്വാത് സ്വപ്രകാശകത്വപ്രധാനമേവ . ഇത്ഥം സ്വരൂപ-

പ്രത്യക്ഷലക്ഷണലക്ഷിതാക്ഷുണ്ണസഹജശുദ്ധജ്ഞാനദര്ശനമയത്വാത് നിശ്ചയേന ജഗത്ത്രയകാലത്രയവര്തിസ്ഥാവരജംഗ-

മാത്മകസമസ്തദ്രവ്യഗുണപര്യായവിഷയേഷു “ആകാശാപ്രകാശകാദിവികല്പവിദൂരസ്സന് സ്വസ്വരൂപേ “സംജ്ഞാ-

ലക്ഷണപ്രകാശതയാ നിരവശേഷേണാന്തര്മുഖത്വാദനവരതമ് അഖംഡാദ്വൈതചിച്ചമത്കാരമൂര്തിരാത്മാ തിഷ്ഠതീതി .

(മംദാക്രാംതാ)

ആത്മാ ജ്ഞാനം ഭവതി നിയതം സ്വപ്രകാശാത്മകം യാ

ദ്രഷ്ടിഃ സാക്ഷാത് പ്രഹതബഹിരാലംബനാ സാപി ചൈഷഃ .

ഏകാകാരസ്വരസവിസരാപൂര്ണപുണ്യഃ പുരാണഃ
സ്വസ്മിന്നിത്യം നിയതവസതിര്നിര്വികല്പേ മഹിമ്നി ..൨൮൧..

★ യഹാ കുഛ അശുദ്ധി ഹോ ഐസാ ലഗതാ ഹൈ .

Page 335 of 388
PDF/HTML Page 362 of 415
single page version

കിയാ ഹൈ ഐസാ (സ്വപ്രകാശക ) ജോ സാക്ഷാത് ദര്ശന ഉസ - രൂപ ഭീ ആത്മാ ഹൈ . ഏകാകാര

നിജരസകേ ഫൈ ലാവസേ പൂര്ണ ഹോനേകേ കാരണ ജോ പവിത്ര ഹൈ തഥാ ജോ പുരാണ (സനാതന ) ഹൈ ഐസാ
യഹ ആത്മാ സദാ അപനീ നിര്വികല്പ മഹിമാമേം നിശ്ചിതരൂപസേ വാസ കരതാ ഹൈ . ൨൮൧ .

ഗാഥാ : ൧൬൬ അന്വയാര്ഥ : — [കേവലീ ഭഗവാന് ] (നിശ്ചയസേ ) കേവലീ

ഭഗവാന [ആത്മസ്വരൂപം ] ആത്മസ്വരൂപകോ [പശ്യതി ] ദേഖതേ ഹൈം, [ന ലോകാലോകൌ ]
ലോകാലോകകോ നഹീം — [ഏവം ] ഐസാ [യദി ] യദി [കഃ അപി ഭണതി ] കോഈ കഹേ തോ [തസ്യ

ച കിം ദൂഷണം ഭവതി ] ഉസേ ക്യാ ദോഷ ഹൈ ? (അര്ഥാത് കുഛ ദോഷ നഹീം ഹൈ . )

ടീകാ : — യഹ, ശുദ്ധനിശ്ചയനയകീ വിവക്ഷാസേ പരദര്ശനകാ (പരകോ ദേഖനേകാ) ഖണ്ഡന

ഹൈ .

യദ്യപി വ്യവഹാരസേ ഏക സമയമേം തീന കാല സമ്ബന്ധീ പുദ്ഗലാദി ദ്രവ്യഗുണപര്യായോംകോ

ജാനനേമേം സമര്ഥ സകല - വിമല കേവലജ്ഞാനമയത്വാദി വിവിധ മഹിമാഓംകാ ധാരണ കരനേവാലാ ഹൈ,

തഥാപി വഹ ഭഗവാന, കേവലദര്ശനരൂപ തൃതീയ ലോചനവാലാ ഹോനേ പര ഭീ, പരമ നിരപേക്ഷപനേകേ
കാരണ നിഃശേഷരൂപസേ (സര്വഥാ ) അന്തര്മുഖ ഹോനേസേ കേവല സ്വരൂപപ്രത്യക്ഷമാത്ര വ്യാപാരമേം ലീന ഐസേ
നിരംജന നിജ സഹജദര്ശന ദ്വാരാ സച്ചിദാനന്ദമയ ആത്മാകോ നിശ്ചയസേ ദേഖതാ ഹൈ (പരന്തു

അപ്പസരൂവം പേച്ഛദി ലോയാലോയം ണ കേവലീ ഭഗവം .

ജഇ കോഇ ഭണഇ ഏവം തസ്സ യ കിം ദൂസണം ഹോഇ ..൧൬൬..

ആത്മസ്വരൂപം പശ്യതി ലോകാലോകൌ ന കേവലീ ഭഗവാന് .

യദി കോപി ഭണത്യേവം തസ്യ ച കിം ദൂഷണം ഭവതി ..൧൬൬..

ശുദ്ധനിശ്ചയനയവിവക്ഷയാ പരദര്ശനത്വനിരാസോയമ് .

വ്യവഹാരേണ പുദ്ഗലാദിത്രികാലവിഷയദ്രവ്യഗുണപര്യായൈകസമയപരിച്ഛിത്തിസമര്ഥസകലവിമല-

കേവലാവബോധമയത്വാദിവിവിധമഹിമാധാരോപി സ ഭഗവാന് കേവലദര്ശനതൃതീയലോചനോപി പരമനിര-
പേക്ഷതയാ നിഃശേഷതോന്തര്മുഖത്വാത് കേവലസ്വരൂപപ്രത്യക്ഷമാത്രവ്യാപാരനിരതനിരംജനനിജസഹജദര്ശനേന

സച്ചിദാനംദമയമാത്മാനം നിശ്ചയതഃ പശ്യതീതി ശുദ്ധനിശ്ചയനയവിവക്ഷയാ യഃ കോപി ശുദ്ധാന്തസ്തത്ത്വ-

പ്രഭു കേവലീ നിജരൂപ ദേഖേം ഔര ലോകാലോക നാ .

യദി കോഇ യോം കഹതാ അരേ ഉസമേം കഹോ ഹൈ ദോഷ ക്യാ ? ൧൬൬..

Page 336 of 388
PDF/HTML Page 363 of 415
single page version

ലോകാലോകകോ നഹീം ) — ഐസാ ജോ കോഈ ഭീ ശുദ്ധ അന്തഃതത്ത്വകാ വേദന കരനേവാലാ

(ജാനനേവാലാ, അനുഭവ കരനേവാലാ ) പരമ ജിനയോഗീശ്വര ശുദ്ധനിശ്ചയനയകീ വിവക്ഷാസേ കഹതാ
ഹൈ, ഉസേ വാസ്തവമേം ദൂഷണ നഹീം ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൬൬ വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] (❃നിശ്ചയസേ ) ആത്മാ സഹജ പരമാത്മാകോ ദേഖതാ ഹൈ — കി ജോ

പരമാത്മാ ഏക ഹൈ, വിശുദ്ധ ഹൈ, നിജ അന്തഃശുദ്ധികാ ആവാസ ഹോനേസേ (കേവലജ്ഞാനദര്ശനാദി )
മഹിമാകാ ധാരണ കരനേവാലാ ഹൈ, അത്യന്ത ധീര ഹൈ ഔര നിജ ആത്മാമേം അത്യന്ത അവിചല
ഹോനേസേ സര്വദാ അന്തര്മഗ്ന ഹൈ . സ്വഭാവസേ മഹാന ഐസേ ഉസ ആത്മാമേം ❃വ്യവഹാരപ്രപംച ഹൈ ഹീ നഹീം .

(അര്ഥാത് നിശ്ചയസേ ആത്മാമേം ലോകാലോകകോ ദേഖനേരൂപ വ്യവഹാരവിസ്താര ഹൈ ഹീ
നഹീം ) .൨൮൨.

വേദീ പരമജിനയോഗീശ്വരോ വക്തി തസ്യ ച ന ഖലു ദൂഷണം ഭവതീതി .

(മംദാക്രാംതാ)

പശ്യത്യാത്മാ സഹജപരമാത്മാനമേകം വിശുദ്ധം
സ്വാന്തഃശുദ്ധയാവസഥമഹിമാധാരമത്യന്തധീരമ് .

സ്വാത്മന്യുച്ചൈരവിചലതയാ സര്വദാന്തര്നിമഗ്നം
തസ്മിന്നൈവ പ്രകൃതിമഹതി വ്യാവഹാരപ്രപംചഃ ..൨൮൨..

❃യഹാ നിശ്ചയ-വ്യവഹാര സമ്ബന്ധീ ഐസാ സമഝനാ കി — ജിസമേം സ്വകീ ഹീ അപേക്ഷാ ഹോ വഹ നിശ്ചയകഥന ഹൈ ഔര

ജിസമേം പരകീ അപേക്ഷാ ആയേ വഹ വ്യവഹാരകഥന ഹൈ; ഇസലിയേ കേവലീ ഭഗവാന ലോകാലോകകോ — പരകോ ജാനതേ-

ദേഖതേ ഹൈം ഐസാ കഹനാ വഹ വ്യവഹാരകഥന ഹൈ ഔര കേവലീ ഭഗവാന സ്വാത്മാകോ ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം ഐസാ കഹനാ
വഹ നിശ്ചയകഥന ഹൈ . യഹാ വ്യവഹാരകഥനകാ വാച്യാര്ഥ ഐസാ നഹീം സമഝനാ കി ജിസപ്രകാര ഛദ്മസ്ഥ ജീവ

ലോകാലോകകോ ജാനതാ-ദേഖതാ ഹീ നഹീം ഹൈ ഉസീപ്രകാര കേവലീ ഭഗവാന ലോകാലോകകോ ജാനതേ-ദേഖതേ ഹീ നഹീം
ഹൈം . ഛദ്മസ്ഥ ജീവകേ സാഥ തുലനാകീ അപേക്ഷാസേ തോ കേവലീഭഗവാന ലോകാലോകകോ ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം വഹ ബരാബര

സത്യ ഹൈ — യഥാര്ഥ ഹൈ, ക്യോംകി വേ ത്രികാല സമ്ബന്ധീ സര്വ ദ്രവ്യഗുണപര്യായോംകോ യഥാസ്ഥിത ബരാബര പരിപൂര്ണരൂപസേ

വാസ്തവമേം ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം . ‘കേവലീ ഭഗവാന ലോകാലോകകോ ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം’ ഐസാ കഹതേ ഹുഏ പരകീ അപേക്ഷാ

ആതീ ഹൈ ഇതനാ ഹീ സൂചിത കരനേകേ ലിയേ, തഥാ കേവലീ ഭഗവാന ജിസപ്രകാര സ്വകോ തദ്രൂപ ഹോകര നിജസുഖകേ
സംവേദന സഹിത ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം ഉസീപ്രകാര ലോകാലോകകോ (പരകോ) തദ്രൂപ ഹോകര പരസുഖദുഃഖാദികേ സംവേദന
സഹിത നഹീം ജാനതേ-ദേഖതേ, പരന്തു പരസേ ബിലകുല ഭിന്ന രഹകര, പരകേ സുഖദുഃഖാദികാ സംവേദന കിയേ ബിനാ
ജാനതേ-ദേഖതേ ഹൈം ഇതനാ ഹീ സൂചിത കരനേകേ ലിയേ ഉസേ വ്യവഹാര കഹാ ഹൈ .

Page 337 of 388
PDF/HTML Page 364 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൬൭ അന്വയാര്ഥ : — [മൂര്തമ് അമൂര്തമ് ] മൂര്ത-അമൂര്ത [ചേതനമ് ഇതരത് ]

ചേതന – അചേതന [ദ്രവ്യം ] ദ്രവ്യോംകോ — [സ്വകം ച സര്വം ച ] സ്വകോ തഥാ സമസ്തകോ [പശ്യതഃ

തു ] ദേഖനേവാലേ (ജാനനേവാലേകാ ) [ജ്ഞാനമ് ] ജ്ഞാന [അതീന്ദ്രിയം ] അതീന്ദ്രിയ ഹൈ, [പ്രത്യക്ഷമ്
ഭവതി ] പ്രത്യക്ഷ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, കേവലജ്ഞാനകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ഛഹ ദ്രവ്യോംമേം പുദ്ഗലകോ മൂര്തപനാ ഹൈ, (ശേഷ ) പാ ചകോ അമൂര്തപനാ ഹൈ; ജീവകോ ഹീ

ചേതനപനാ ഹൈ, (ശേഷ ) പാ ചകോ അചേതനപനാ ഹൈ . ത്രികാല സമ്ബന്ധീ മൂര്ത - അമൂര്ത ചേതന - അചേതന

സ്വദ്രവ്യാദി അശേഷകോ (സ്വ തഥാ പര സമസ്ത ദ്രവ്യോംകോ ) നിരന്തര ദേഖനേവാലേ ഭഗവാന ശ്രീമദ്
അര്ഹത്പരമേശ്വരകാ ജോ ക്രമ, ഇന്ദ്രിയ ഔര ❃

വ്യവധാന രഹിത, അതീന്ദ്രിയ സകല-വിമല (സര്വഥാ

നിര്മല ) കേവലജ്ഞാന വഹ സകലപ്രത്യക്ഷ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ) ശ്രീ പ്രവചനസാരമേം (൫൪വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

മുത്തമമുത്തം ദവ്വം ചേയണമിയരം സഗം ച സവ്വം ച .

പേച്ഛംതസ്സ ദു ണാണം പച്ചക്ഖമണിംദിയം ഹോഇ ..൧൬൭..

മൂര്തമമൂര്തം ദ്രവ്യം ചേതനമിതരത് സ്വകം ച സര്വം ച .

പശ്യതസ്തു ജ്ഞാനം പ്രത്യക്ഷമതീന്ദ്രിയം ഭവതി ..൧൬൭..

കേവലബോധസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

ഷണ്ണാം ദ്രവ്യാണാം മധ്യേ മൂര്തത്വം പുദ്ഗലസ്യ പംചാനാമ് അമൂര്തത്വമ്; ചേതനത്വം ജീവസ്യൈവ

പംചാനാമചേതനത്വമ് . മൂര്താമൂര്തചേതനാചേതനസ്വദ്രവ്യാദികമശേഷം ത്രികാലവിഷയമ് അനവരതം പശ്യതോ

ഭഗവതഃ ശ്രീമദര്ഹത്പരമേശ്വരസ്യ ക്രമകരണവ്യവധാനാപോഢം ചാതീന്ദ്രിയം ച സകലവിമലകേവലജ്ഞാനം
സകലപ്രത്യക്ഷം ഭവതീതി .

തഥാ ചോക്തം പ്രവചനസാരേ —

❃ വ്യവധാനകേ അര്ഥകേ ലിയേ ൨൮വേം പൃഷ്ഠകീ ടിപ്പണീ ദേഖോ .

ജോ മൂര്ത ഔര അമൂര്ത ജഡ ചേതന സ്വപര സബ ദ്രവ്യ ഹൈം .

ദേഖേ ഉന്ഹേം ഉസകോ അതീന്ദ്രിയ ജ്ഞാന ഹൈ, പ്രത്യക്ഷ ഹൈ ..൧൬൭..

Page 338 of 388
PDF/HTML Page 365 of 415
single page version

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] ദേഖനേവാലേകാ ജോ ജ്ഞാന അമൂര്തകോ, മൂര്ത പദാര്ഥോംമേം ഭീ അതീന്ദ്രിയകോ,

ഔര പ്രച്ഛന്നകോ ഇന സബകോ — സ്വകോ തഥാ പരകോ — ദേഖതാ ഹൈ, വഹ ജ്ഞാന പ്രത്യക്ഷ ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൭വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] കേവലജ്ഞാന നാമകാ ജോ തീസരാ ഉത്കൃഷ്ട നേത്ര ഉസീസേ ജിനകീ പ്രസിദ്ധ

മഹിമാ ഹൈ, ജോ തീന ലോകകേ ഗുരു ഹൈം ഔര ശാശ്വത അനന്ത ജിനകാ ❃ധാമ ഹൈ — ഐസേ യഹ

തീര്ഥനാഥ ജിനേന്ദ്ര ലോകാലോകകോ അര്ഥാത് സ്വ-പര ഐസേ സമസ്ത ചേതന - അചേതന പദാര്ഥോംകോ സമ്യക്

പ്രകാരസേ (ബരാബര ) ജാനതേ ഹൈം .൨൮൩.

ഗാഥാ : ൧൬൮ അന്വയാര്ഥ : — [നാനാഗുണപര്യായേണ സംയുക്തമ് ] വിവിധ ഗുണോം ഔര

പര്യായോംസേ സംയുക്ത [പൂര്വോക്തസകലദ്രവ്യം ] പൂര്വോക്ത സമസ്ത ദ്രവ്യോംകോ [യഃ ] ജോ [സമ്യക് ]
സമ്യക് പ്രകാരസേ (ബരാബര ) [ന ച പശ്യതി ] നഹീം ദേഖതാ, [തസ്യ ] ഉസേ [പരോക്ഷദൃഷ്ടിഃ

‘‘ജം പേച്ഛദോ അമുത്തം മുത്തേസു അദിംദിയം ച പച്ഛണ്ണം .

സയലം സഗം ച ഇദരം തം ണാണം ഹവദി പച്ചക്ഖം ..’’

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

സമ്യഗ്വര്തീ ത്രിഭുവനഗുരുഃ ശാശ്വതാനന്തധാമാ
ലോകാലോകൌ സ്വപരമഖിലം ചേതനാചേതനം ച .

താര്തീയം യന്നയനമപരം കേവലജ്ഞാനസംജ്ഞം
തേനൈവായം വിദിതമഹിമാ തീര്ഥനാഥോ ജിനേന്ദ്രഃ ..൨൮൩..

പുവ്വുത്തസയലദവ്വം ണാണാഗുണപജ്ജഏണ സംജുത്തം .

ജോ ണ യ പേച്ഛഇ സമ്മം പരോക്ഖദിട്ഠീ ഹവേ തസ്സ ..൧൬൮..

പൂര്വോക്ത സകലദ്രവ്യം നാനാഗുണപര്യായേണ സംയുക്ത മ് .

യോ ന ച പശ്യതി സമ്യക് പരോക്ഷദ്രഷ്ടിര്ഭവേത്തസ്യ ..൧൬൮..

❃ ധാമ = (൧) ഭവ്യതാ; (൨) തേജ; (൩) ബല .

ജോ വിവിധ ഗുണ പര്യായസേ സംയുക്ത സാരീ സൃഷ്ടി ഹൈ .

ദേഖേ ന ജോ സമ്യക് പ്രകാര, പരോക്ഷ രേ വഹ ദൃഷ്ടി ഹൈ ..൧൬൮..

Page 339 of 388
PDF/HTML Page 366 of 415
single page version

ഭവേത് ] പരോക്ഷ ദര്ശന ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ , കേവലദര്ശനകേ അഭാവമേം (അര്ഥാത് പ്രത്യക്ഷ ദര്ശനകേ അഭാവമേം )

സര്വജ്ഞപനാ നഹീം ഹോതാ ഐസാ കഹാ ഹൈ .

സമസ്ത ഗുണോം ഔര പര്യായോംസേ സംയുക്ത പൂര്വസൂത്രോക്ത (൧൬൭വീം ഗാഥാമേം കഹേ ഹുഏ ) മൂര്താദി

ദ്രവ്യോംകോ ജോ നഹീം ദേഖതാ; — അര്ഥാത് മൂര്ത ദ്രവ്യകേ മൂര്ത ഗുണ ഹോതേ ഹൈം, അചേതനകേ അചേതന ഗുണ

ഹോതേ ഹൈം, അമൂര്തകേ അമൂര്ത ഗുണ ഹോതേ ഹൈം, ചേതനകേ ചേതന ഗുണ ഹോതേ ഹൈം; ഷട് (ഛഹ പ്രകാരകീ )
ഹാനിവൃദ്ധിരൂപ, സൂക്ഷ്മ, പരമാഗമകേ പ്രമാണസേ സ്വീകാര - കരനേയോഗ്യ അര്ഥപര്യായേം ഛഹ ദ്രവ്യോംകോ

സാധാരണ ഹൈം, നരനാരകാദി വ്യംജനപര്യായേം പാംച പ്രകാരകീ ❃സംസാരപ്രപംചവാലേ ജീവോംകോ ഹോതീ ഹൈം,

പുദ്ഗലോംകോ സ്ഥൂല - സ്ഥൂല ആദി സ്കന്ധപര്യായേം ഹോതീ ഹൈം ഔര ധര്മാദി ചാര ദ്രവ്യോംകോ ശുദ്ധ പര്യായേം

ഹോതീ ഹൈം; ഇന ഗുണപര്യായോംസേ സംയുക്ത ഐസേ ഉസ ദ്രവ്യസമൂഹകോ ജോ വാസ്തവമേം നഹീം ദേഖതാ; — ഉസേ

(ഭലേ വഹ സര്വജ്ഞതാകേ അഭിമാനസേ ദഗ്ധ ഹോ തഥാപി ) സംസാരിയോംകീ ഭാ തി പരോക്ഷ ദൃഷ്ടി ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൬൮ വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] സര്വജ്ഞതാകേ അഭിമാനവാലാ ജോ ജീവ ശീഘ്ര ഏക ഹീ കാലമേം തീന

അത്ര കേവലദ്രഷ്ടേരഭാവാത് സകലജ്ഞത്വം ന സമസ്തീത്യുക്ത മ് .

പൂര്വസൂത്രോപാത്തമൂര്താദിദ്രവ്യം സമസ്തഗുണപര്യായാത്മകം, മൂര്തസ്യ മൂര്തഗുണാഃ, അചേതനസ്യാചേതന-

ഗുണാഃ, അമൂര്തസ്യാമൂര്തഗുണാഃ, ചേതനസ്യ ചേതനഗുണാഃ, ഷഡ്ഢാനിവൃദ്ധിരൂപാഃ സൂക്ഷ്മാഃ പരമാഗമപ്രാമാ-
ണ്യാദഭ്യുപഗമ്യാഃ അര്ഥപര്യായാഃ ഷണ്ണാം ദ്രവ്യാണാം സാധാരണാഃ, നരനാരകാദിവ്യംജനപര്യായാ ജീവാനാം
പംചസംസാരപ്രപംചാനാം, പുദ്ഗലാനാം സ്ഥൂലസ്ഥൂലാദിസ്കന്ധപര്യായാഃ, ചതുര്ണാം ധര്മാദീനാം ശുദ്ധപര്യായാശ്ചേതി,
ഏഭിഃ സംയുക്തം തദ്ദ്രവ്യജാലം യഃ ഖലു ന പശ്യതി, തസ്യ സംസാരിണാമിവ പരോക്ഷദ്രഷ്ടിരിതി .

(വസംതതിലകാ)

യോ നൈവ പശ്യതി ജഗത്ത്രയമേകദൈവ
കാലത്രയം ച തരസാ സകലജ്ഞമാനീ .

പ്രത്യക്ഷദ്രഷ്ടിരതുലാ ന ഹി തസ്യ നിത്യം

സര്വജ്ഞതാ കഥമിഹാസ്യ ജഡാത്മനഃ സ്യാത് ..൨൮൪..

❃ സംസാരപ്രപംച = സംസാരവിസ്താര . (സംസാരവിസ്താര ദ്രവ്യ, ക്ഷേത്ര, കാല, ഭവ ഔര ഭാവ — ഐസേ പാ ച പരാവര്തനരൂപ

ഹൈ .)

Page 340 of 388
PDF/HTML Page 367 of 415
single page version

ജഗതകോ തഥാ തീന കാലകോ നഹീം ദേഖതാ, ഉസേ സദാ (അര്ഥാത് കദാപി ) അതുല പ്രത്യക്ഷ ദര്ശന
നഹീം ഹൈ; ഉസ ജഡ ആത്മാകോ സര്വജ്ഞതാ കിസപ്രകാര ഹോഗീ ? .൨൮൪.

ഗാഥാ : ൧൬൯ അന്വയാര്ഥ : — [കേവലീ ഭഗവാന് ] (വ്യവഹാരസേ ) കേവലീ

ഭഗവാന [ലോകാലോകൌ ] ലോകാലോകകോ [ജാനാതി ] ജാനതേ ഹൈം, [ന ഏവ ആത്മാനമ് ]
ആത്മാകോ നഹീം — [ഏവം ] ഐസാ [യദി ] യദി [കഃ അപി ഭണതി ] കോഈ കഹേ തോ [തസ്യ ച

കിം ദൂഷണം ഭവതി ] ഉസേ ക്യാ ദോഷ ഹൈ ? (അര്ഥാത് കോഈ ദോഷ നഹീം ഹൈ . )

ടീകാ : — യഹ, വ്യവഹാരനയകീ പ്രഗടതാസേ കഥന ഹൈ .

‘പരാശ്രിതോ വ്യവഹാരഃ (വ്യവഹാരനയ പരാശ്രിത ഹൈ )’ ഐസേ (ശാസ്ത്രകേ) അഭിപ്രായകേ

കാരണ, വ്യവഹാരസേ വ്യവഹാരനയകീ പ്രധാനതാ ദ്വാരാ (അര്ഥാത് വ്യവഹാരസേ വ്യവഹാരനയകോ പ്രധാന
കരകേ), ‘സകല-വിമല കേവലജ്ഞാന ജിനകാ തീസരാ ലോചന ഹൈ ഔര അപുനര്ഭവരൂപീ സുന്ദര
കാമിനീകേ ജോ ജീവിതേശ ഹൈം ( – മുക്തിസുന്ദരീകേ ജോ പ്രാണനാഥ ഹൈം ) ഐസേ ഭഗവാന ഛഹ ദ്രവ്യോംസേ

വ്യാപ്ത തീന ലോകകോ ഔര ശുദ്ധ - ആകാശമാത്ര അലോകകോ ജാനതേ ഹൈം, നിരുപരാഗ (നിര്വികാര )

ശുദ്ധ ആത്മസ്വരൂപകോ നഹീം ഹീ ജാനതേ’ — ഐസാ യദി വ്യവഹാരനയകീ വിവക്ഷാസേ കോഈ ജിനനാഥകേ

ലോയാലോയം ജാണഇ അപ്പാണം ണേവ കേവലീ ഭഗവം .

ജഇ കോഇ ഭണഇ ഏവം തസ്സ യ കിം ദൂസണം ഹോഇ ..൧൬൯..

ലോകാലോകൌ ജാനാത്യാത്മാനം നൈവ കേവലീ ഭഗവാന് .

യദി കോപി ഭണതി ഏവം തസ്യ ച കിം ദൂഷണം ഭവതി ..൧൬൯..

വ്യവഹാരനയപ്രാദുര്ഭാവകഥനമിദമ് .

സകലവിമലകേവലജ്ഞാനത്രിതയലോചനോ ഭഗവാന് അപുനര്ഭവകമനീയകാമിനീജീവിതേശഃ

ഷഡ്ദ്രവ്യസംകീര്ണലോകത്രയം ശുദ്ധാകാശമാത്രാലോകം ച ജാനാതി, പരാശ്രിതോ വ്യവഹാര ഇതി മാനാത്

വ്യവഹാരേണ വ്യവഹാരപ്രധാനത്വാത്, നിരുപരാഗശുദ്ധാത്മസ്വരൂപം നൈവ ജാനാതി, യദി വ്യവഹാരനയവിവക്ഷയാ

ഭഗവാന കേവലി ലോക ഔര അലോക ജാനേ, ആത്മ നാ .

— യദി കോഈ യോം കഹതാ അരേ ഉസമേം കഹോ ഹൈ ദോഷ ക്യാ ? ൧൬൯..

Page 341 of 388
PDF/HTML Page 368 of 415
single page version

തത്ത്വവിചാരമേം നിപുണ ജീവ ( – ജിനദേവനേ കഹേ ഹുഏ തത്ത്വകേ വിചാരമേം പ്രവീണ ജീവ ) കദാചിത്

കഹേ, തോ ഉസേ വാസ്തവമേം ദൂഷണ നഹീം ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യവര ) ശ്രീ സമന്തഭദ്രസ്വാമീനേ (ബൃഹത്സ്വയംഭൂസ്തോത്രമേം ഭീ മുനിസുവ്രത

ഭഗവാനകീ സ്തുതി കരതേ ഹുഏ ൧൧൪വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഹേ ജിനേന്ദ്ര ! തൂ വക്താഓംമേം ശ്രേഷ്ഠ ഹൈ; ‘ചരാചര (ജങ്ഗമ തഥാ

സ്ഥാവര ) ജഗത പ്രതിക്ഷണ (പ്രത്യേക സമയമേം ) ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യലക്ഷണവാലാ ഹൈ’ ഐസാ യഹ തേരാ
വചന (തേരീ ) സര്വജ്ഞതാകാ ചിഹ്ന ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൯വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] തീര്ഥനാഥ വാസ്തവമേം സമസ്ത ലോകകോ ജാനതേ ഹൈം ഔര വേ ഏക,

അനഘ (നിര്ദോഷ ), നിജസൌഖ്യനിഷ്ഠ (നിജ സുഖമേം ലീന ) സ്വാത്മാകോ നഹീം ജാനതേ — ഐസാ കോഈ

മുനിവര വ്യവഹാരമാര്ഗസേ കഹേ തോ ഉസേ ദോഷ നഹീം ഹൈ .൨൮൫.

കോപി ജിനനാഥതത്ത്വവിചാരലബ്ധഃ (ദക്ഷഃ) കദാചിദേവം വക്തി ചേത്, തസ്യ ന ഖലു ദൂഷണമിതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീസമന്തഭദ്രസ്വാമിഭിഃ —

(അപരവക്ത്ര)

‘‘സ്ഥിതിജനനനിരോധലക്ഷണം
ചരമചരം ച ജഗത്പ്രതിക്ഷണമ് .

ഇതി ജിന സകലജ്ഞലാംഛനം
വചനമിദം വദതാംവരസ്യ തേ ..’’

തഥാ ഹി —

(വസംതതിലകാ)

ജാനാതി ലോകമഖിലം ഖലു തീര്ഥനാഥഃ
സ്വാത്മാനമേകമനഘം നിജസൌഖ്യനിഷ്ഠമ് .

നോ വേത്തി സോയമിതി തം വ്യവഹാരമാര്ഗാദ്
വക്തീതി കോപി മുനിപോ ന ച തസ്യ ദോഷഃ ..൨൮൫..

Page 342 of 388
PDF/HTML Page 369 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൭൦ അന്വയാര്ഥ : — [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന [ജീവസ്വരൂപം ] ജീവകാ സ്വരൂപ ഹൈ,

[തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [ആത്മാ ] ആത്മാ [ആത്മകം ] ആത്മാകോ [ജാനാതി ] ജാനതാ ഹൈ;
[ആത്മാനം ന അപി ജാനാതി ] യദി ജ്ഞാന ആത്മാകോ ന ജാനേ തോ [ആത്മനഃ ] ആത്മാസേ
[വ്യതിരിക്തമ് ] വ്യതിരിക്ത (പൃഥക് ) [ഭവതി ] സിദ്ധ ഹോ !

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം ) ‘ജീവ ജ്ഞാനസ്വരൂപ ഹൈ’ ഐസാ വിതര്കസേ (ദലീലസേ )

കഹാ ഹൈ .

പ്രഥമ തോ, ജ്ഞാന വാസ്തവമേം ജീവകാ സ്വരൂപ ഹൈ; ഉസ ഹേതുസേ, ജോ അഖണ്ഡ അദ്വൈത സ്വഭാവമേം

ലീന ഹൈ, ജോ ൧നിരതിശയ പരമ ഭാവനാ സഹിത ഹൈ, ജോ മുക്തിസുന്ദരീകാ നാഥ ഹൈ ഔര ബാഹ്യമേം ജിസനേ

൨കൌതൂഹല വ്യാവൃത്ത കിയാ ഹൈ (അര്ഥാത് ബാഹ്യ പദാര്ഥോം സമ്ബന്ധീ കുതൂഹലകാ ജിസനേ അഭാവ കിയാ

ഹൈ ) ഐസേ നിജ പരമാത്മാകോ കോഈ ആത്മാ — ഭവ്യ ജീവ — ജാനതാ ഹൈ . — ഐസാ യഹ വാസ്തവമേം

സ്വഭാവവാദ ഹൈ . ഇസസേ വിപരീത വിതര്ക ( – വിചാര ) വഹ വാസ്തവമേം വിഭാവവാദ ഹൈ, പ്രാഥമിക

ശിഷ്യകാ അഭിപ്രായ ഹൈ .

ണാണം ജീവസരൂവം തമ്ഹാ ജാണേഇ അപ്പഗം അപ്പാ .

അപ്പാണം ണ വി ജാണദി അപ്പാദോ ഹോദി വിദിരിത്തം ..൧൭൦..

ജ്ഞാനം ജീവസ്വരൂപം തസ്മാജ്ജാനാത്യാത്മകം ആത്മാ .

ആത്മാനം നാപി ജാനാത്യാത്മനോ ഭവതി വ്യതിരിക്ത മ് ..൧൭൦..

അത്ര ജ്ഞാനസ്വരൂപോ ജീവ ഇതി വിതര്കേണോക്ത : .

ഇഹ ഹി ജ്ഞാനം താവജ്ജീവസ്വരൂപം ഭവതി, തതോ ഹേതോരഖംഡാദ്വൈതസ്വഭാവനിരതം

നിരതിശയപരമഭാവനാസനാഥം മുക്തി സുംദരീനാഥം ബഹിര്വ്യാവൃത്തകൌതൂഹലം നിജപരമാത്മാനം ജാനാതി
കശ്ചിദാത്മാ ഭവ്യജീവ ഇതി അയം ഖലു സ്വഭാവവാദഃ . അസ്യ വിപരീതോ വിതര്കഃ സ ഖലു വിഭാവവാദഃ

പ്രാഥമികശിഷ്യാഭിപ്രായഃ . കഥമിതി ചേത്, പൂര്വോക്ത സ്വരൂപമാത്മാനം ഖലു ന ജാനാത്യാത്മാ, സ്വരൂപാവ-

൧-നിരതിശയ = കോഈ ദൂസരാ ജിസസേ ബഢകര നഹീം ഹൈ ഐസീ; അനുത്തമ; ശ്രേഷ്ഠ; അദ്വിതീയ .

൨ കൌതൂഹല = ഉത്സുകതാ; ആശ്ചര്യ; കൌതുക .

ഹൈ ജ്ഞാന ജീവസ്വരൂപ, ഇസസേ ജീവ ജാനേ ജീവകോ .

നിജകോ ന ജാനേ ജ്ഞാന തോ വഹ ആതമാസേ ഭിന്ന ഹോ ..൧൭൦..

Page 343 of 388
PDF/HTML Page 370 of 415
single page version

വഹ (വിപരീത വിതര്ക — പ്രാഥമിക ശിഷ്യകാ അഭിപ്രായ ) കിസപ്രകാര ഹൈ ? (വഹ

ഇസപ്രകാര ഹൈ : — ) ‘പൂര്വോക്തസ്വരൂപ (ജ്ഞാനസ്വരൂപ ) ആത്മാകോ ആത്മാ വാസ്തവമേം ജാനതാ നഹീം

ഹൈ, സ്വരൂപമേം അവസ്ഥിത രഹതാ ഹൈ ( – ആത്മാമേം മാത്ര സ്ഥിത രഹതാ ഹൈ ) . ജിസപ്രകാര

ഉഷ്ണതാസ്വരൂപ അഗ്നികേ സ്വരൂപകോ (അര്ഥാത് അഗ്നികോ ) ക്യാ അഗ്നി ജാനതീ ഹൈ ? (നഹീം ഹീ
ജാനതീ . ) ഉസീപ്രകാര ജ്ഞാനജ്ഞേയ സമ്ബന്ധീ വികല്പകേ അഭാവസേ യഹ ആത്മാ ആത്മാമേം (മാത്ര )

സ്ഥിത രഹതാ ഹൈ ( – ആത്മാകോ ജാനതാ നഹീം ഹൈ ) .’

(ഉപരോക്ത വിതര്കകാ ഉത്തര : — ) ‘ഹേ പ്രാഥമിക ശിഷ്യ ! അഗ്നികീ ഭാ തി ക്യാ യഹ

ആത്മാ അചേതന ഹൈ (കി ജിസസേ വഹ അപനേകോ ന ജാനേ ) ? അധിക ക്യാ കഹാ ജായേ ?
(സംക്ഷേപമേം, ) യദി ഉസ ആത്മാകോ ജ്ഞാന ന ജാനേ തോ വഹ ജ്ഞാന, ദേവദത്ത രഹിത കുല്ഹാഡീകീ ഭാ തി,

❃

അര്ഥക്രിയാകാരീ സിദ്ധ നഹീം ഹോഗാ, ഔര ഇസലിയേ വഹ ആത്മാസേ ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ ! വഹ തോ

(അര്ഥാത് ജ്ഞാന ഔര ആത്മാകീ സര്വഥാ ഭിന്നതാ തോ ) വാസ്തവമേം സ്വഭാവവാദിയോംകോ സംമത നഹീം
ഹൈ . (ഇസലിയേ നിര്ണയ കര കി ജ്ഞാന ആത്മാകോ ജാനതാ ഹൈ . )’

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യവര ) ശ്രീ ഗുണഭദ്രസ്വാമീനേ (ആത്മാനുശാസനമേം ൧൭൪വേം ശ്ലോക

ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ആത്മാ ജ്ഞാനസ്വഭാവ ഹൈ; സ്വഭാവകീ പ്രാപ്തി വഹ അച്യുതി

സ്ഥിതഃ സംതിഷ്ഠതി . യഥോഷ്ണസ്വരൂപസ്യാഗ്നേഃ സ്വരൂപമഗ്നിഃ കിം ജാനാതി, തഥൈവ ജ്ഞാനജ്ഞേയവികല്പാ-

ഭാവാത് സോയമാത്മാത്മനി തിഷ്ഠതി . ഹംഹോ പ്രാഥമികശിഷ്യ അഗ്നിവദയമാത്മാ കിമചേതനഃ . കിം

ബഹുനാ . തമാത്മാനം ജ്ഞാനം ന ജാനാതി ചേദ് ദേവദത്തരഹിതപരശുവത് ഇദം ഹി നാര്ഥക്രിയാകാരി, അത ഏവ

ആത്മനഃ സകാശാദ് വ്യതിരിക്തം ഭവതി . തന്ന ഖലു സമ്മതം സ്വഭാവവാദിനാമിതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീഗുണഭദ്രസ്വാമിഭിഃ —

(അനുഷ്ടുഭ്)

‘‘ജ്ഞാനസ്വഭാവഃ സ്യാദാത്മാ സ്വഭാവാവാപ്തിരച്യുതിഃ .

തസ്മാദച്യുതിമാകാംക്ഷന് ഭാവയേജ്ജ്ഞാനഭാവനാമ് ..’’

❃ അര്ഥക്രിയാകാരീ = പ്രയോജനഭൂത ക്രിയാ കരനേവാലാ . (ജിസപ്രകാര ദേവദത്തകേ ബിനാ അകേലീ കുല്ഹാഡീ

അര്ഥക്രിയാ — കാടനേകീ ക്രിയാ — നഹീം കരതീ, ഉസീപ്രകാര യദി ജ്ഞാന ആത്മാകോ ന ജാനതാ ഹോ തോ ജ്ഞാനനേ ഭീ

അര്ഥക്രിയാ — ജാനനേകീ ക്രിയാ — നഹീം കീ; ഇസലിയേ ജിസപ്രകാര അര്ഥക്രിയാശൂന്യ കുല്ഹാഡീ ദേവദത്തസേ ഭിന്ന ഹൈ

ഉസീപ്രകാര അര്ഥക്രിയാശൂന്യ ജ്ഞാന ആത്മാസേ ഭിന്ന ഹോനാ ചാഹിയേ ! പരന്തു വഹ തോ സ്പഷ്ടരൂപസേ വിരുദ്ധ ഹൈ . ഇസലിയേ

ജ്ഞാന ആത്മാകോ ജാനതാ ഹീ ഹൈ .

Page 344 of 388
PDF/HTML Page 371 of 415
single page version

(അവിനാശീ ദശാ ) ഹൈ; ഇസലിയേ അച്യുതികോ (അവിനാശീപനേകോ, ശാശ്വത ദശാകോ )
ചാഹനേവാലേ ജീവകോ ജ്ഞാനകീ ഭാവനാ ഭാനാ ചാഹിയേ .’’

ഔര (ഇസ ൧൭൦വീം ഗാഥാകീ ടീകാകേ കലശരൂപസേ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജ്ഞാന തോ ബരാബര ശുദ്ധജീവകാ സ്വരൂപ ഹൈ; ഇസലിയേ (ഹമാരാ ) നിജ

ആത്മാ അഭീ (സാധക ദശാമേം ) ഏക (അപനേ ) ആത്മാകോ നിയമസേ (നിശ്ചയസേ ) ജാനതാ ഹൈ .

ഔര, യദി വഹ ജ്ഞാന പ്രഗട ഹുഈ സഹജ ദശാ ദ്വാരാ സീധാ (പ്രത്യക്ഷരൂപസേ ) ആത്മാകോ ന ജാനേ
തോ വഹ ജ്ഞാന അവിചല ആത്മസ്വരൂപസേ അവശ്യ ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ ! ൨൮൬ .

ഔര ഇസീപ്രകാര (അന്യത്ര ഗാഥാ ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] ജ്ഞാന ജീവസേ അഭിന്ന ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ആത്മാകോ ജാനതാ ഹൈ; യദി

ജ്ഞാന ആത്മാകോ ന ജാനേ തോ വഹ ജീവസേ ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ !’’

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

ജ്ഞാനം താവദ്ഭവതി സുതരാം ശുദ്ധജീവസ്വരൂപം
സ്വാത്മാത്മാനം നിയതമധുനാ തേന ജാനാതി ചൈകമ് .

തച്ച ജ്ഞാനം സ്ഫു ടിതസഹജാവസ്ഥയാത്മാനമാരാത്

നോ ജാനാതി സ്ഫു ടമവിചലാദ്ഭിന്നമാത്മസ്വരൂപാത് ..൨൮൬..

തഥാ ചോക്ത മ് —

‘‘ണാണം അവ്വിദിരിത്തം ജീവാദോ തേണ അപ്പഗം മുണഇ .

ജദി അപ്പഗം ണ ജാണഇ ഭിണ്ണം തം ഹോദി ജീവാദോ ..’’

അപ്പാണം വിണു ണാണം ണാണം വിണു അപ്പഗോ ണ സംദേഹോ .

തമ്ഹാ സപരപയാസം ണാണം തഹ ദംസണം ഹോദി ..൧൭൧..

സംദേഹ നഹിം, ഹൈ ജ്ഞാന ആത്മാ, ആതമാ ഹൈ ജ്ഞാന രേ .

അതഏവ നിജപരകേ പ്രകാശക ജ്ഞാന - ദര്ശന മാന രേ ..൧൭൧..

Page 345 of 388
PDF/HTML Page 372 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൭൧ അന്വയാര്ഥ : — [ആത്മാനം ജ്ഞാനം വിദ്ധി ] ആത്മാകോ ജ്ഞാന ജാന,

ഔര [ജ്ഞാനമ് ആത്മകഃ വിദ്ധി ] ജ്ഞാന ആത്മാ ഹൈ ഐസാ ജാന; — [ന സംദേഹഃ ] ഇസമേം സംദേഹ

നഹീം ഹൈ . [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന [തഥാ ] തഥാ [ദര്ശനം ] ദര്ശന

[സ്വപരപ്രകാശം ] സ്വപരപ്രകാശക [ഭവതി ] ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, ഗുണ - ഗുണീമേം ഭേദകാ അഭാവ ഹോനേരൂപ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ഹേ ശിഷ്യ ! സര്വ പരദ്രവ്യസേ പരാങ്മുഖ ആത്മാകോ തൂ നിജ സ്വരൂപകോ ജാനനേമേം സമര്ഥ

സഹജജ്ഞാനസ്വരൂപ ജാന, തഥാ ജ്ഞാന ആത്മാ ഹൈ ഐസാ ജാന . ഇസലിയേ തത്ത്വ ( – സ്വരൂപ ) ഐസാ

ഹൈ കി ജ്ഞാന തഥാ ദര്ശന ദോനോം സ്വപരപ്രകാശക ഹൈം . ഇസമേം സന്ദേഹ നഹീം ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൭൧വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ആത്മാകോ ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ ജാന ഔര ജ്ഞാനദര്ശനകോ ആത്മാ ജാന; സ്വ

ഔര പര ഐസേ തത്ത്വകോ (സമസ്ത പദാര്ഥോംകോ ) ആത്മാ സ്പഷ്ടരൂപസേ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ .൨൮൭.

ആത്മാനം വിദ്ധി ജ്ഞാനം ജ്ഞാനം വിദ്ധയാത്മകോ ന സംദേഹഃ .

തസ്മാത്സ്വപരപ്രകാശം ജ്ഞാനം തഥാ ദര്ശനം ഭവതി ..൧൭൧..

ഗുണഗുണിനോഃ ഭേദാഭാവസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

സകലപരദ്രവ്യപരാങ്മുഖമാത്മാനം സ്വസ്വരൂപപരിച്ഛിത്തിസമര്ഥസഹജജ്ഞാനസ്വരൂപമിതി ഹേ ശിഷ്യ

ത്വം വിദ്ധി ജാനീഹി തഥാ വിജ്ഞാനമാത്മേതി ജാനീഹി . തത്ത്വം സ്വപരപ്രകാശം ജ്ഞാനദര്ശനദ്വിതയമിത്യത്ര

സംദേഹോ നാസ്തി .

(അനുഷ്ടുഭ്)

ആത്മാനം ജ്ഞാനദ്രഗ്രൂപം വിദ്ധി ദ്രഗ്ജ്ഞാനമാത്മകം .

സ്വം പരം ചേതി യത്തത്ത്വമാത്മാ ദ്യോതയതി സ്ഫു ടമ് ..൨൮൭..

ജാണംതോ പസ്സംതോ ഈഹാപുവ്വം ണ ഹോഇ കേവലിണോ .

കേവലിണാണീ തമ്ഹാ തേണ ദു സോബംധഗോ ഭണിദോ ..൧൭൨..

ജാനേം തഥാ ദേഖേം തദപി ഇച്ഛാ വിനാ ഭഗവാന ഹൈ .

അതഏവ ‘കേവലജ്ഞാനീ’ വേ അതഏവ ഹീ ‘നിര്ബന്ധ’ ഹൈ ..൧൭൨..

Page 346 of 388
PDF/HTML Page 373 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൭൨ അന്വയാര്ഥ : — [ജാനന് പശ്യന് ] ജാനതേ ഔര ദേഖതേ ഹുഏ ഭീ,

[കേവലിനഃ ] കേവലീകോ [ഈഹാപൂര്വം ] ഇച്ഛാപൂര്വക (വര്തന ) [ന ഭവതി ] നഹീം ഹോതാ;
[തസ്മാത് ] ഇസലിയേ ഉന്ഹേം [കേവലജ്ഞാനീ ] ‘കേവലജ്ഞാനീ’ കഹാ ഹൈ; [തേന തു ] ഔര ഇസലിയേ
[സഃ അബന്ധകഃ ഭണിതഃ ] അബന്ധക കഹാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ , സര്വജ്ഞ വീതരാഗകോ വാംഛാകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ ഐസാ കഹാ ഹൈ .

ഭഗവാന അര്ഹംത പരമേഷ്ഠീ സാദി - അനന്ത അമൂര്ത അതീന്ദ്രിയസ്വഭാവവാലേ ശുദ്ധ-

സദ്ഭൂതവ്യവഹാരസേ കേവലജ്ഞാനാദി ശുദ്ധ ഗുണോംകേ ആധാരഭൂത ഹോനേകേ കാരണ വിശ്വകോ നിരന്തര ജാനതേ
ഹുഏ ഭീ ഔര ദേഖതേ ഹുഏ ഭീ, ഉന പരമ ഭട്ടാരക കേവലീകോ മനപ്രവൃത്തികാ (മനകീ പ്രവൃത്തികാ,
ഭാവമനപരിണതികാ ) അഭാവ ഹോനേസേ ഇച്ഛാപൂര്വക വര്തന നഹീം ഹോതാ; ഇസലിയേ വേ ഭഗവാന
‘കേവലജ്ഞാനീ’ രൂപസേ പ്രസിദ്ധ ഹൈം; ഔര ഉസ കാരണസേ വേ ഭഗവാന അബന്ധക ഹൈം

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ) ശ്രീ പ്രവചനസാരമേം (൫൨വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] (കേവലജ്ഞാനീ ) ആത്മാ പദാര്ഥോംകോ ജാനതാ ഹുആ ഭീ ഉന - രൂപ

പരിണമിത നഹീം ഹോതാ, ഉന്ഹേം ഗ്രഹണ നഹീം കരതാ ഔര ഉന പദാര്ഥോംരൂപമേം ഉത്പന്ന നഹീം ഹോതാ ഇസലിയേ
ഉസേ അബന്ധക കഹാ ഹൈ .’’

ജാനന് പശ്യന്നീഹാപൂര്വം ന ഭവതി കേവലിനഃ .

കേവലജ്ഞാനീ തസ്മാത് തേന തു സോബന്ധകോ ഭണിതഃ ..൧൭൨..

സര്വജ്ഞവീതരാഗസ്യ വാംഛാഭാവത്വമത്രോക്ത മ് .

ഭഗവാനര്ഹത്പരമേഷ്ഠീ സാദ്യനിധനാമൂര്താതീന്ദ്രിയസ്വഭാവശുദ്ധസദ്ഭൂതവ്യവഹാരേണ കേവലജ്ഞാനാദി-

ശുദ്ധഗുണാനാമാധാരഭൂതത്വാത് വിശ്വമശ്രാന്തം ജാനന്നപി പശ്യന്നപി വാ മനഃപ്രവൃത്തേരഭാവാദീഹാപൂര്വകം

വര്തനം ന ഭവതി തസ്യ കേവലിനഃ പരമഭട്ടാരകസ്യ, തസ്മാത് സ ഭഗവാന് കേവലജ്ഞാനീതി പ്രസിദ്ധഃ,

പുനസ്തേന കാരണേന സ ഭഗവാന് അബന്ധക ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീപ്രവചനസാരേ —

‘‘ണ വി പരിണമദി ണ ഗേണ്ഹദി ഉപ്പജ്ജദി ണേവ തേസു അട്ഠേസു .

ജാണണ്ണവി തേ ആദാ അബംധഗോ തേണ പണ്ണത്തോ ..’’

Page 347 of 388
PDF/HTML Page 374 of 415
single page version

അബ (ഇസ ൧൭൨വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] സഹജമഹിമാവംത ദേവാധിദേവ ജിനേശ ലോകരൂപീ ഭവനകേ ഭീതര

സ്ഥിത സര്വ പദാര്ഥോംകോ ജാനതേ ഹുഏ ഭീ, തഥാ ദേഖതേ ഹുഏ ഭീ, മോഹകേ അഭാവകേ കാരണ സമസ്ത
പരകോ ( – കിസീ ഭീ പരപദാര്ഥകോ ) നിത്യ ( – കദാപി ) ഗ്രഹണ നഹീം ഹീ കരതേ; (പരന്തു )

ജിന്ഹോംനേ ജ്ഞാനജ്യോതി ദ്വാരാ മലരൂപ ക്ലേശകാ നാശ കിയാ ഹൈ ഐസേ വേ ജിനേശ സര്വ ലോകകേ ഏക
സാക്ഷീ ( – കേവല ജ്ഞാതാദൃഷ്ടാ ) ഹൈം .൨൮൮.

ഗാഥാ : ൧൭൩-൧൭൪ അന്വയാര്ഥ : — [പരിണാമപൂര്വവചനം ] പരിണാമപൂര്വക (മന-

പരിണാമ പൂര്വക ) വചന [ജീവസ്യ ച ] ജീവകോ [ബംധകാരണം ] ബന്ധകാ കാരണ [ഭവതി ]

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

ജാനന് സര്വം ഭുവനഭവനാഭ്യന്തരസ്ഥം പദാര്ഥം
പശ്യന് തദ്വത് സഹജമഹിമാ ദേവദേവോ ജിനേശഃ .

മോഹാഭാവാദപരമഖിലം നൈവ ഗൃഹ്ണാതി നിത്യം
ജ്ഞാനജ്യോതിര്ഹതമലകലിഃ സര്വലോകൈകസാക്ഷീ ..൨൮൮..

പരിണാമപുവ്വവയണം ജീവസ്സ യ ബംധകാരണം ഹോഇ .

പരിണാമരഹിയവയണം തമ്ഹാ ണാണിസ്സ ണ ഹി ബംധോ ..൧൭൩..

ഈഹാപുവ്വം വയണം ജീവസ്സ യ ബംധകാരണം ഹോഇ .

ഈഹാരഹിയം വയണം തമ്ഹാ ണാണിസ്സ ണ ഹി ബംധോ ..൧൭൪..

പരിണാമപൂര്വവചനം ജീവസ്യ ച ബംധകാരണം ഭവതി .

പരിണാമരഹിതവചനം തസ്മാജ്ജ്ഞാനിനോ ന ഹി ബംധഃ ..൧൭൩..

രേ ബന്ധ കാരണ ജീവകോ പരിണാമപൂര്വക വചന ഹൈം .

ഹൈ ബന്ധ ജ്ഞാനീകോ നഹീം പരിണാമ വിരഹിത വചന ഹൈ ..൧൭൩..

ഹൈ ബന്ധ കാരണ ജീവകോ ഇച്ഛാ സഹിത വാണീ അരേ .

ഇച്ഛാ രഹിത വാണീ അതഃ ഹീ ബന്ധ നഹിം ജ്ഞാനീ കരേ ..൧൭൪..

Page 348 of 388
PDF/HTML Page 375 of 415
single page version

ഹൈ; [പരിണാമരഹിതവചനം ] (ജ്ഞാനീകോ ) പരിണാമരഹിത വചന ഹോതാ ഹൈ [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ
[ജ്ഞാനിനഃ ] ജ്ഞാനീകോ (കേവലജ്ഞാനീകോ ) [ഹി ] വാസ്തവമേം [ബംധഃ ന ] ബംധ നഹീം ഹൈ .

[ഈഹാപൂര്വം ] ഇച്ഛാപൂര്വക [വചനം ] വചന [ജീവസ്യ ച ] ജീവകോ [ബംധകാരണം ]

ബന്ധകാ കാരണ [ഭവതി ] ഹൈ; [ഈഹാരഹിതം വചനം ] (ജ്ഞാനീകോ ) ഇച്ഛാരഹിത വചന ഹോതാ ഹൈ
[തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [ജ്ഞാനിനഃ ] ജ്ഞാനീകോ (കേവലജ്ഞാനീകോ ) [ഹി ] വാസ്തവമേം [ബംധഃ ന ]
ബംധ നഹീം ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ വാസ്തവമേം ജ്ഞാനീകോ (കേവലജ്ഞാനീകോ ) ബന്ധകേ അഭാവകാ സ്വരൂപ

കഹാ ഹൈ .

സമ്യഗ്ജ്ഞാനീ (കേവലജ്ഞാനീ ) ജീവ കഹീം കഭീ സ്വബുദ്ധിപൂര്വക അര്ഥാത് സ്വമന-

പരിണാമപൂര്വക വചന നഹീം ബോലതാ . ക്യോം ? ‘‘അമനസ്കാഃ കേവലിനഃ (കേവലീ മനരഹിത ഹൈം )’’

ഐസാ (ശാസ്ത്രകാ) വചന ഹോനേസേ . ഇസ കാരണസേ (ഐസാ സമഝനാ കി) — ജീവകോ

മനപരിണതിപൂര്വക വചന ബന്ധകാ കാരണ ഹൈ ഐസാ അര്ഥ ഹൈ ഔര മനപരിണതിപൂര്വക വചന തോ
കേവലീകോ ഹോതാ നഹീം ഹൈ; (തഥാ) ഇച്ഛാപൂര്വക വചന ഹീ ❃

സാഭിലാഷസ്വരൂപ ജീവകോ ബന്ധകാ

കാരണ ഹൈ ഔര കേവലീകേ മുഖാരവിന്ദസേ നികലതീ ഹുഈ, സമസ്ത ജനോംകേ ഹൃദയകോ ആഹ്ലാദകേ
കാരണഭൂത ദിവ്യധ്വനി തോ അനിച്ഛാത്മക (ഇച്ഛാരഹിത) ഹോതീ ഹൈ; ഇസലിയേ സമ്യഗ്ജ്ഞാനീകോ
(കേവലജ്ഞാനീകോ) ബന്ധകാ അഭാവ ഹൈ .

[അബ ഇന ൧൭൩ - ൧൭൪വീം ഗാഥാഓംകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ

തീന ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

ഈഹാപൂര്വം വചനം ജീവസ്യ ച ബംധകാരണം ഭവതി .

ഈഹാരഹിതം വചനം തസ്മാജ്ജ്ഞാനിനോ ന ഹി ബംധഃ ..൧൭൪..

ഇഹ ഹി ജ്ഞാനിനോ ബംധാഭാവസ്വരൂപമുക്ത മ് .

സമ്യഗ്ജ്ഞാനീ ജീവഃ ക്വചിത് കദാചിദപി സ്വബുദ്ധിപൂര്വകം വചനം ന വക്തി സ്വമനഃപരിണാമ-

പൂര്വകമിതി യാവത് . കുതഃ ? ‘‘അമനസ്കാഃ കേവലിനഃ’’ ഇതി വചനാത് . അതഃ കാരണാജ്ജീവസ്യ

മനഃപരിണതിപൂര്വകം വചനം ബംധകാരണമിത്യര്ഥഃ, മനഃപരിണാമപൂര്വകം വചനം കേവലിനോ ന ഭവതി;
ഈഹാപൂര്വം വചനമേവ സാഭിലാഷാത്മകജീവസ്യ ബംധകാരണം ഭവതി, കേവലിമുഖാരവിന്ദവിനിര്ഗതോ
ദിവ്യധ്വനിരനീഹാത്മകഃ സമസ്തജനഹൃദയാഹ്ലാദകാരണമ്; തതഃ സമ്യഗ്ജ്ഞാനിനോ ബംധാഭാവ ഇതി .

❃ സാഭിലാഷസ്വരൂപ = ജിസകാ സ്വരൂപ സാഭിലാഷ (ഇച്ഛായുക്ത) ഹോ ഐസേ .

Page 349 of 388
PDF/HTML Page 376 of 415
single page version

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഇനമേം (കേവലീ ഭഗവാനമേം ) ഇച്ഛാപൂര്വക വചനരചനാകാ സ്വരൂപ

നഹീം ഹീ ഹൈ; ഇസലിയേ വേ പ്രഗട - മഹിമാവംത ഹൈം ഔര സമസ്ത ലോകകേ ഏക (അനന്യ) നാഥ ഹൈം .

ഉന്ഹേം ദ്രവ്യഭാവസ്വരൂപ ഐസാ യഹ ബന്ധ കിസപ്രകാര ഹോഗാ ? (ക്യോംകി) മോഹകേ അഭാവകേ കാരണ
ഉന്ഹേം വാസ്തവമേം സമസ്ത രാഗദ്വേഷാദി സമൂഹ തോ ഹൈ നഹീം .൨൮൯.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] തീന ലോകകേ ജോ ഗുരു ഹൈം, ചാര കര്മോംകാ ജിന്ഹോംനേ നാശ കിയാ ഹൈ ഔര

സമസ്ത ലോക തഥാ ഉസമേം സ്ഥിത പദാര്ഥസമൂഹ ജിനകേ സദ്ജ്ഞാനമേം സ്ഥിത ഹൈം, വേ (ജിന ഭഗവാന)
ഏക ഹീ ദേവ ഹൈം . ഉന നികട (സാക്ഷാത്) ജിന ഭഗവാനമേം ന തോ ബന്ധ ഹൈ ന മോക്ഷ, തഥാ ഉനമേം ന

തോ കോഈ ൧മൂര്ഛാ ഹൈ ന കോഈ ൨ചേതനാ (ക്യോംകി ദ്രവ്യസാമാന്യകാ പൂര്ണ ആശ്രയ ഹൈ ) .൨൯൦.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഇന ജിന ഭഗവാനമേം വാസ്തവമേം ധര്മ ഔര കര്മകാ പ്രപംച നഹീം ഹൈ

(അര്ഥാത് സാധകദശാമേം ജോ ശുദ്ധി ഔര അശുദ്ധികേ ഭേദപ്രഭേദ വര്തതേ ഹൈം വേ ജിന ഭഗവാനമേം നഹീം

(മംദാക്രാംതാ)

ഈഹാപൂര്വം വചനരചനാരൂപമത്രാസ്തി നൈവ
തസ്മാദേഷഃ പ്രകടമഹിമാ വിശ്വലോകൈകഭര്താ .

അസ്മിന് ബംധഃ കഥമിവ ഭവേദ്ദ്രവ്യഭാവാത്മകോയം

മോഹാഭാവാന്ന ഖലു നിഖിലം രാഗരോഷാദിജാലമ് ..൨൮൯..

(മംദാക്രാംതാ)

ഏകോ ദേവസ്ത്രിഭുവനഗുരുര്നഷ്ടകര്മാഷ്ടകാര്ധഃ
സദ്ബോധസ്ഥം ഭുവനമഖിലം തദ്ഗതം വസ്തുജാലമ് .

ആരാതീയേ ഭഗവതി ജിനേ നൈവ ബംധോ ന മോക്ഷഃ
തസ്മിന് കാചിന്ന ഭവതി പുനര്മൂര്ച്ഛനാ ചേതനാ ച ..൨൯൦..

(മംദാക്രാംതാ)

ന ഹ്യേതസ്മിന് ഭഗവതി ജിനേ ധര്മകര്മപ്രപംചോ
രാഗാഭാവാദതുലമഹിമാ രാജതേ വീതരാഗഃ .

ഏഷഃ ശ്രീമാന് സ്വസുഖനിരതഃ സിദ്ധിസീമന്തിനീശോ
ജ്ഞാനജ്യോതിശ്ഛുരിതഭുവനാഭോഗഭാഗഃ സമന്താത് ..൨൯൧..

൧ — മൂര്ച്ഛാ = അഭാനപനാ; ബേഹോശീ; അജ്ഞാനദശാ .

൨ — ചേതനാ = സഭാനപനാ; ഹോശ; ജ്ഞാനദശാ .

Page 350 of 388
PDF/HTML Page 377 of 415
single page version

ഹൈം ); രാഗകേ അഭാവകേ കാരണ അതുല - മഹിമാവന്ത ഐസേ വേ (ഭഗവാന) വീതരാഗരൂപസേ വിരാജതേ

ഹൈം . വേ ശ്രീമാന് (ശോഭാവന്ത ഭഗവാന) നിജസുഖമേം ലീന ഹൈം, മുക്തിരൂപീ രമണീകേ നാഥ ഹൈം ഔര

ജ്ഞാനജ്യോതി ദ്വാരാ ഉന്ഹോംനേ ലോകകേ വിസ്താരകോ സര്വതഃ ഛാ ദിയാ ഹൈ . ൨൯൧ .

ഗാഥാ : ൧൭൫ അന്വയാര്ഥ : — [കേവലിനഃ ] കേവലീകോ [സ്ഥാനനിഷണ്ണവിഹാരാഃ ]

ഖഡേ രഹനാ, ബൈഠനാ ഔര വിഹാര [ഈഹാപൂര്വം ] ഇച്ഛാപൂര്വക [ന ഭവന്തി ] നഹീം ഹോതേ, [തസ്മാത് ]
ഇസലിയേ [ബംധ ന ഭവതി ] ഉന്ഹേം ബന്ധ നഹീം ഹൈ; [മോഹനീയസ്യ ] മോഹനീയവശ ജീവകോ
[സാക്ഷാര്ഥമ് ] ഇന്ദ്രിയവിഷയസഹിതരൂപസേ ബന്ധ ഹോതാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, കേവലീ ഭട്ടാരകകോ മനരഹിതപനേകാ പ്രകാശന ഹൈ (അര്ഥാത് യഹാ

കേവലീഭഗവാനകാ മനരഹിതപനാ ദര്ശായാ ഹൈ ) .

അര്ഹംതയോഗ്യ പരമ ലക്ഷ്മീസേ വിരാജമാന, പരമവീതരാഗ സര്വജ്ഞ കേവലീഭഗവാനകോ

ഇച്ഛാപൂര്വക കോഈ ഭീ വര്തന നഹീം ഹോതാ; ഇസലിയേ വേ ഭഗവാന (കുഛ) ചാഹതേ നഹീം ഹൈം, ക്യോംകി
മനപ്രവൃത്തികാ അഭാവ ഹൈ; അഥവാ, വേ ഇച്ഛാപൂര്വക ഖഡേ നഹീം രഹതേ, ബൈഠതേ നഹീം ഹൈം അഥവാ
ശ്രീവിഹാരാദിക നഹീം കരതേ, ക്യോംകി ‘അമനസ്കാഃ കേവലിനഃ (കേവലീ മനരഹിത ഹൈം )’ ഐസാ
ശാസ്ത്രകാ വചന ഹൈ . ഇസലിയേ ഉന തീര്ഥംകര - പരമദേവകോ ദ്രവ്യഭാവസ്വരൂപ ചതുര്വിധ ബംധ

ഠാണണിസേജ്ജവിഹാരാ ഈഹാപുവ്വം ണ ഹോഇ കേവലിണോ .

തമ്ഹാ ണ ഹോഇ ബംധോ സാക്ഖട്ഠം മോഹണീയസ്സ ..൧൭൫..

സ്ഥാനനിഷണ്ണവിഹാരാ ഈഹാപൂര്വം ന ഭവന്തി കേവലിനഃ .

തസ്മാന്ന ഭവതി ബംധഃ സാക്ഷാര്ഥം മോഹനീയസ്യ ..൧൭൫..

കേവലിഭട്ടാരകസ്യാമനസ്കത്വപ്രദ്യോതനമേതത് .

ഭഗവതഃ പരമാര്ഹന്ത്യലക്ഷ്മീവിരാജമാനസ്യ കേവലിനഃ പരമവീതരാഗസര്വജ്ഞസ്യ ഈഹാപൂര്വകം ന

കിമപി വര്തനമ്; അതഃ സ ഭഗവാന് ന ചേഹതേ മനഃപ്രവൃത്തേരഭാവാത്; അമനസ്കാഃ കേവലിനഃ

ഇതി വചനാദ്വാ ന തിഷ്ഠതി നോപവിശതി ന ചേഹാപൂര്വം ശ്രീവിഹാരാദികം കരോതി . തതസ്തസ്യ

അഭിലാഷയുക്ത വിഹാര, ആസന, സ്ഥാന ജിനവരകോ നഹീം .

നിര്ബന്ധ ഇസസേ, ബന്ധ കരതാ മോഹ - വശ സാക്ഷാര്ഥ ഹീ ..൧൭൫..

Page 351 of 388
PDF/HTML Page 378 of 415
single page version

(പ്രകൃതിബംധ, പ്രദേശബംധ, സ്ഥിതിബംധ ഔര അനുഭാഗബംധ ) നഹീം ഹോതാ .

ഔര, വഹ ബംധ (൧) കിസ കാരണസേ ഹോതാ ഹൈ തഥാ (൨) കിസേ ഹോതാ ഹൈ ? (൧) ബന്ധ

മോഹനീയകര്മകേ വിലാസസേ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ . (൨) ‘അക്ഷാര്ഥ’ അര്ഥാത് ഇന്ദ്രിയാര്ഥ (ഇന്ദ്രിയ –

വിഷയ); അക്ഷാര്ഥ സഹിത ഹോ വഹ ‘സാക്ഷാര്ഥ’; മോഹനീയകേ വശ ഹുഏ, സാക്ഷാര്ഥപ്രയോജന
( – ഇന്ദ്രിയവിഷയരൂപ പ്രയോജനവാലേ) സംസാരിയോംകോ ഹീ ബംധ ഹോതാ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത) ശ്രീ പ്രവചനസാരമേം (൪൪വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] ഉന അര്ഹംതഭഗവംതോംകോ ഉസ കാല ഖഡേ രഹനാ, ബൈഠനാ, വിഹാര ഔര

ധര്മോപദേശ സ്ത്രിയോംകേ മായാചാരകീ ഭാ തി, സ്വാഭാവിക ഹീ — പ്രയത്ന ബിനാ ഹീ — ഹോതേ ഹൈം .’’

[അബ ഇസ ൧൭൫വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ദേവേന്ദ്രോംകേ ആസന കമ്പായമാന ഹോനേകേ കാരണഭൂത മഹാ കേവല-

ജ്ഞാനകാ ഉദയ ഹോനേ പര, ജോ മുക്തിലക്ഷ്മീരൂപീ സ്ത്രീകേ മുഖകമലകേ സൂര്യ ഹൈം ഔര സദ്ധര്മകേ

തീര്ഥകരപരമദേവസ്യ ദ്രവ്യഭാവാത്മകചതുര്വിധബംധോ ന ഭവതി . സ ച ബംധഃ പുനഃ കിമര്ഥം ജാതഃ

കസ്യ സംബംധശ്ച ? മോഹനീയകര്മവിലാസവിജൃംഭിതഃ, അക്ഷാര്ഥമിന്ദ്രിയാര്ഥം തേന സഹ യഃ വര്തത ഇതി
സാക്ഷാര്ഥം മോഹനീയസ്യ വശഗതാനാം സാക്ഷാര്ഥപ്രയോജനാനാം സംസാരിണാമേവ ബംധ ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീപ്രവചനസാരേ —

‘‘ഠാണണിസേജ്ജവിഹാരാ ധമ്മുവദേസോ യ ണിയദയോ തേസിം .

അരഹംതാണം കാലേ മായാചാരോ വ്വ ഇത്ഥീണം ..’’

(ശാര്ദൂലവിക്രീഡിത)

ദേവേന്ദ്രാസനകംപകാരണമഹത്കൈവല്യബോധോദയേ
മുക്തി ശ്രീലലനാമുഖാമ്ബുജരവേഃ സദ്ധര്മരക്ഷാമണേഃ .

സര്വം വര്തനമസ്തി ചേന്ന ച മനഃ സര്വം പുരാണസ്യ തത്

സോയം നന്വപരിപ്രമേയമഹിമാ പാപാടവീപാവകഃ ..൨൯൨..

Page 352 of 388
PDF/HTML Page 379 of 415
single page version

൧രക്ഷാമണി ഹൈം ഐസേ പുരാണ പുരുഷകോ സര്വ വര്തന ഭലേ ഹോ തഥാപി മന സര്വഥാ നഹീം ഹോതാ; ഇസലിയേ

വേ (കേവലജ്ഞാനീ പുരാണപുരുഷ) വാസ്തവമേം അഗമ്യ മഹിമാവന്ത ഹൈം ഔര പാപരൂപീ വനകോ
ജലാനേവാലീ അഗ്നി സമാന ഹൈം .൨൯൨.

ഗാഥാ : ൧൭൬ അന്വയാര്ഥ : — [പുനഃ ] ഫി ര (കേവലീകോ) [ആയുഷഃ ക്ഷയേണ ]

ആയുകേ ക്ഷയസേ [ശേഷപ്രകൃതീനാമ് ] ശേഷ പ്രകൃതിയോംകാ [നിര്നാശഃ ] സമ്പൂര്ണ നാശ [ഭവതി ]
ഹോതാ ഹൈ; [പശ്ചാത് ] ഫി ര വേ [ശീഘ്രം ] ശീഘ്ര [സമയമാത്രേണ ] സമയമാത്രമേം [ലോകാഗ്രം ]
ലോകാഗ്രമേം [പ്രാപ്നോതി ] പഹു ചതേ ഹൈം .

ടീകാ : — യഹ, ശുദ്ധ ജീവകോ സ്വഭാവഗതികീ പ്രാപ്തി ഹോനേകേ ഉപായകാ കഥന ഹൈ .

സ്വഭാവഗതിക്രിയാരൂപസേ പരിണത, ഛഹ ൨അപക്രമസേ രഹിത, സിദ്ധക്ഷേത്രസമ്മുഖ ഭഗവാനകോ

പരമ ശുക്ലധ്യാന ദ്വാരാ — കി ജോ (ശുക്ലധ്യാന) ധ്യാന - ധ്യേയ - ധ്യാതാ സമ്ബന്ധീ, ഉസകീ

ഫലപ്രാപ്തി സമ്ബന്ധീ തഥാ ഉസകേ പ്രയോജന സമ്ബന്ധീ വികല്പോംസേ രഹിത ഹൈ ഔര നിജ സ്വരൂപമേം

ആഉസ്സ ഖയേണ പുണോ ണിണ്ണാസോ ഹോഇ സേസപയഡീണം .

പച്ഛാ പാവഇ സിഗ്ഘം ലോയഗ്ഗം സമയമേത്തേണ ..൧൭൬..

ആയുഷഃ ക്ഷയേണ പുനഃ നിര്നാശോ ഭവതി ശേഷപ്രകൃതീനാമ് .

പശ്ചാത്പ്രാപ്നോതി ശീഘ്രം ലോകാഗ്രം സമയമാത്രേണ ..൧൭൬..

ശുദ്ധജീവസ്യ സ്വഭാവഗതിപ്രാപ്ത്യുപായോപന്യാസോയമ് .

സ്വഭാവഗതിക്രിയാപരിണതസ്യ ഷടകാപക്രമവിഹീനസ്യ ഭഗവതഃ സിദ്ധക്ഷേത്രാഭിമുഖസ്യ

ധ്യാനധ്യേയധ്യാതൃതത്ഫലപ്രാപ്തിപ്രയോജനവികല്പശൂന്യേന സ്വസ്വരൂപാവിചലസ്ഥിതിരൂപേണ പരമശുക്ലധ്യാനേന
ആയുഃകര്മക്ഷയേ ജാതേ വേദനീയനാമഗോത്രാഭിധാനശേഷപ്രകൃതീനാം നിര്നാശോ ഭവതി . ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന

൧ രക്ഷാമണി = ആപത്തിയോംസേ അഥവാ പിശാച ആദിസേ അപനേകോ ബചാനേകേ ലിയേ പഹിനാ ജാനേവാലാ മണി .

(കേവലീഭഗവാന സദ്ധര്മകീ രക്ഷാകേ ലിയേ — അസദ്ധര്മസേ ബചനേകേ ലിയേ — രക്ഷാമണി ഹൈം .)

൨ സംസാരീ ജീവകോ അന്യ ഭവമേം ജാതേ സമയ ‘ഛഹ – ദിശാഓംമേം ഗമന’ ഹോതാ ഹൈ; ഉസേ ‘‘ഛഹ അപക്രമ’’ കഹാ

ജാതാ ഹൈ .

ഹോ ആയുക്ഷയസേ ശേഷ സബ ഹീ കര്മപ്രകൃതി വിനാശ രേ .

സത്വര സമയമേം പഹു ചതേ അര്ഹന്തപ്രഭു ലോകാഗ്ര രേ ..൧൭൬..

Page 353 of 388
PDF/HTML Page 380 of 415
single page version

അവിചല സ്ഥിതിരൂപ ഹൈ ഉസകേ ദ്വാരാ — ആയുകര്മകാ ക്ഷയ ഹോനേ പര, വേദനീയ, നാമ ഔര ഗോത്ര

നാമകീ ശേഷ പ്രകൃതിയോംകാ സമ്പൂര്ണ നാശ ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് ഭഗവാനകോ ശുക്ലധ്യാന ദ്വാരാ
ആയുകര്മകാ ക്ഷയ ഹോനേ പര ശേഷ തീന കര്മോംകാ ഭീ ക്ഷയ ഹോതാ ഹൈ ഔര സിദ്ധക്ഷേത്രകീ ഓര
സ്വഭാവഗതിക്രിയാ ഹോതീ ഹൈ ) . ശുദ്ധനിശ്ചയനയസേ സഹജമഹിമാവാലേ നിജ സ്വരൂപമേം ലീന ഹോനേ പര

ഭീ വ്യവഹാരസേ വേ ഭഗവാന അര്ധ ക്ഷണമേം (സമയമാത്രമേം ) ലോകാഗ്രമേം പഹു ചതേ ഹൈം .

[അബ ഇസ ൧൭൬വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ തീന ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജോ ഛഹ അപക്രമ സഹിത ഹൈം ഐസേ ഭവവാലേ ജീവോംകേ

( – സംസാരിയോംകേ ) ലക്ഷണസേ സിദ്ധോംകാ ലക്ഷണ ഭിന്ന ഹൈ, ഇസലിയേ വേ സിദ്ധ ഊ ര്ധ്വഗാമീ ഹൈം ഔര

സദാ ശിവ (നിരന്തര സുഖീ) ഹൈം .൨൯൩.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ബന്ധകാ ഛേദന ഹോനേസേ ജിനകീ അതുല മഹിമാ ഹൈ ഐസേ (അശരീരീ

ഔര ലോകാഗ്രസ്ഥിത) സിദ്ധഭഗവാന അബ ദേവോം ഔര വിദ്യാധരോംകേ പ്രത്യക്ഷ സ്തവനകാ വിഷയ നഹീം
ഹീ ഹൈം ഐസാ പ്രസിദ്ധ ഹൈ . വേ ദേവാധിദേവ വ്യവഹാരസേ ലോകകേ അഗ്രമേം സുസ്ഥിത ഹൈം ഔര നിശ്ചയസേ

നിജ ആത്മാമേം ജ്യോംകേ ത്യോം അത്യന്ത അവിചലരൂപസേ രഹതേ ഹൈം .൨൯൪.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] (ദ്രവ്യ, ക്ഷേത്ര, കാല, ഭവ ഔര ഭാവ — ഐസേ പാ ച പരാവര്തനരൂപ)

സ്വസ്വരൂപേ സഹജമഹിമ്നി ലീനോപി വ്യവഹാരേണ സ ഭഗവാന് ക്ഷണാര്ധേന ലോകാഗ്രം പ്രാപ്നോതീതി .

(അനുഷ്ടുഭ്)

ഷടകാപക്രമയുക്താനാം ഭവിനാം ലക്ഷണാത് പൃഥക് .

സിദ്ധാനാം ലക്ഷണം യസ്മാദൂര്ധ്വഗാസ്തേ സദാ ശിവാഃ ..൨൯൩..

(മംദാക്രാംതാ)

ബന്ധച്ഛേദാദതുലമഹിമാ ദേവവിദ്യാധരാണാം
പ്രത്യക്ഷോദ്യ സ്തവനവിഷയോ നൈവ സിദ്ധഃ പ്രസിദ്ധഃ .

ലോകസ്യാഗ്രേ വ്യവഹരണതഃ സംസ്ഥിതോ ദേവദേവഃ
സ്വാത്മന്യുച്ചൈരവിചലതയാ നിശ്ചയേനൈവമാസ്തേ ..൨൯൪..

(അനുഷ്ടുഭ്)

പംചസംസാരനിര്മുക്താന് പംചസംസാരമുക്ത യേ .

പംചസിദ്ധാനഹം വംദേ പംചമോക്ഷഫലപ്രദാന് ..൨൯൫..

< Previous Page Next Page >