Niyamsar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 158-165 ; Adhikar-12 : Shuddhopayog Adhikar.

Page 314 of 388
PDF/HTML Page 341 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൫൭ അന്വയാര്ഥ : — [ഏകഃ ] ജൈസേ കോഈ ഏക (ദരിദ്ര മനുഷ്യ ) [നിധിമ് ]

നിധികോ [ലബ്ധ്വാ ] പാകര [സുജനത്വേന ] അപനേ വതനമേം (ഗുപ്തരൂപസേ ) രഹകര [തസ്യ ഫലമ് ]
ഉസകേ ഫലകോ [അനുഭവതി ] ഭോഗതാ ഹൈ, [തഥാ ] ഉസീപ്രകാര [ജ്ഞാനീ ] ജ്ഞാനീ [പരതതിമ് ] പര
ജനോംകേ സമൂഹകോ [ത്യക്ത്വാ ] ഛോഡകര [ജ്ഞാനനിധിമ് ] ജ്ഞാനനിധികോ [ഭുംക്തേ ] ഭോഗതാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ ദൃഷ്ടാന്ത ദ്വാരാ സഹജതത്ത്വകീ ആരാധനാകീ വിധി കഹീ ഹൈ .

കോഈ ഏക ദരിദ്ര മനുഷ്യ ക്വചിത് കദാചിത് പുണ്യോദയസേ നിധികോ പാകര, ഉസ നിധികേ

ഫലകോ സൌജന്യ അര്ഥാത് ജന്മഭൂമി ഐസാ ജോ ഗുപ്ത സ്ഥാന ഉസമേം രഹകര അതി ഗുപ്തരൂപസേ ഭോഗതാ
ഹൈ; ഐസാ ദൃഷ്ടാന്തപക്ഷ ഹൈ . ൧ദാര്ഷ്ടാംതപക്ഷസേ ഭീ (ഐസാ ഹൈ കി ) — സഹജപരമതത്ത്വജ്ഞാനീ ജീവ ക്വചിത്

ആസന്നഭവ്യകേ (ആസന്നഭവ്യതാരൂപ ) ഗുണകാ ഉദയ ഹോനേസേ സഹജവൈരാഗ്യസമ്പത്തി ഹോനേപര, പരമ
ഗുരുകേ ചരണകമലയുഗലകീ നിരതിശയ (ഉത്തമ ) ഭക്തി ദ്വാരാ മുക്തിസുന്ദരീകേ മുഖകേ ൨മകരന്ദ

സമാന സഹജജ്ഞാനനിധികോ പാകര, ൩സ്വരൂപവികല ഐസേ പര ജനോംകേ സമൂഹകോ ധ്യാനമേം വിഘ്നകാ

കാരണ സമഝകര ഛോഡതാ ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൫൭വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ദോ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

ലബ്ധ്വാ നിധിമേകസ്തസ്യ ഫലമനുഭവതി സുജനത്വേന .

തഥാ ജ്ഞാനീ ജ്ഞാനനിധിം ഭുംക്തേ ത്യക്ത്വാ പരതതിമ് ..൧൫൭..

അത്ര ദ്രഷ്ടാന്തമുഖേന സഹജതത്ത്വാരാധനാവിധിരുക്ത : .

കശ്ചിദേകോ ദരിദ്രഃ ക്വചിത് കദാചിത് സുകൃതോദയേന നിധിം ലബ്ധ്വാ തസ്യ നിധേഃ ഫലം

ഹി സൌജന്യം ജന്മഭൂമിരിതി രഹസ്യേ സ്ഥാനേ സ്ഥിത്വാ അതിഗൂഢവൃത്ത്യാനുഭവതി ഇതി ദ്രഷ്ടാന്തപക്ഷഃ .

ദാര്ഷ്ടാന്തപക്ഷേപി സഹജപരമതത്ത്വജ്ഞാനീ ജീവഃ ക്വചിദാസന്നഭവ്യസ്യ ഗുണോദയേ സതി
സഹജവൈരാഗ്യസമ്പത്തൌ സത്യാം പരമഗുരുചരണനലിനയുഗലനിരതിശയഭക്ത്യാ മുക്തി സുന്ദരീമുഖ-
മകരന്ദായമാനം സഹജജ്ഞാനനിധിം പരിപ്രാപ്യ പരേഷാം ജനാനാം സ്വരൂപവികലാനാം തതിം സമൂഹം
ധ്യാനപ്രത്യൂഹകാരണമിതി ത്യജതി .

൧ — ദാര്ഷ്ടാംത = വഹ ബാത ജോ ദൃഷ്ടാന്ത ദ്വാരാ സമഝാനാ ഹോ; ഉപമേയ .

൨ — മകരന്ദ = പുഷ്പ-രസ; പുഷ്പ-പരാഗ .

൩ — സ്വരൂപവികല = സ്വരൂപപ്രാപ്തി രഹിത; അജ്ഞാനീ .

Page 315 of 388
PDF/HTML Page 342 of 415
single page version

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഇസ ലോകമേം കോഈ ഏക ലൌകിക ജന പുണ്യകേ കാരണ ധനകേ

സമൂഹകോ പാകര, സംഗകോ ഛോഡകര ഗുപ്ത ഹോകര രഹതാ ഹൈ; ഉസകീ ഭാ തി ജ്ഞാനീ (പരകേ സംഗകോ
ഛോഡകര ഗുപ്തരൂപസേ രഹകര ) ജ്ഞാനകീ രക്ഷാ കരതാ ഹൈ .൨൬൮.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജന്മമരണരൂപ രോഗകേ ഹേതുഭൂത സമസ്ത സംഗകോ ഛോഡകര,

ഹൃദയകമലമേം ൧ബുദ്ധിപൂര്വക പൂര്ണവൈരാഗ്യഭാവ കരകേ, സഹജ പരമാനന്ദ ദ്വാരാ ജോ അവ്യഗ്ര

(അനാകുല ) ഹൈ ഐസേ നിജ രൂപമേം (അപനീ ) ൨ശക്തിസേ സ്ഥിത രഹകര, മോഹ ക്ഷീണ ഹോനേ പര,

ഹമ ലോകകോ സദാ തൃണവത് ദേഖതേ ഹൈം .൨൬൯.

ഗാഥാ : ൧൫൮ അന്വയാര്ഥ : — [സര്വേ ] സര്വ [പുരാണപുരുഷാഃ ] പുരാണ പുരുഷ

(ശാലിനീ)

അസ്മിന് ലോകേ ലൌകികഃ കശ്ചിദേകഃ
ലബ്ധ്വാ പുണ്യാത്കാംചനാനാം സമൂഹമ് .

ഗൂഢോ ഭൂത്വാ വര്തതേ ത്യക്ത സംഗോ
ജ്ഞാനീ തദ്വത് ജ്ഞാനരക്ഷാം കരോതി ..൨൬൮..

(മംദാക്രാംതാ)

ത്യക്ത്വാ സംഗം ജനനമരണാതംകഹേതും സമസ്തം
കൃത്വാ ബുദ്ധയാ ഹൃദയകമലേ പൂര്ണവൈരാഗ്യഭാവമ് .

സ്ഥിത്വാ ശക്ത്യാ സഹജപരമാനംദനിര്വ്യഗ്രരൂപേ
ക്ഷീണേ മോഹേ തൃണമിവ സദാ ലോകമാലോകയാമഃ ..൨൬൯..

സവ്വേ പുരാണപുരിസാ ഏവം ആവാസയം ച കാഊണ .

അപമത്തപഹുദിഠാണം പഡിവജ്ജ യ കേവലീ ജാദാ ..൧൫൮..

സര്വേ പുരാണപുരുഷാ ഏവമാവശ്യകം ച കൃത്വാ .

അപ്രമത്തപ്രഭൃതിസ്ഥാനം പ്രതിപദ്യ ച കേവലിനോ ജാതാഃ ..൧൫൮..

൧ — ബുദ്ധിപൂര്വക = സമഝപൂര്വക; വിവേകപൂര്വക; വിചാരപൂര്വക .

൨ — ശക്തി = സാമര്ഥ്യ; ബല; വീര്യ; പുരുഷാര്ഥ .

യോം സര്വ പൌരാണിക പുരുഷ ആവശ്യകോംകീ വിധി ധരീ .

പാകര അരേ അപ്രമത്ത സ്ഥാന ഹുഏ നിയത പ്രഭു കേവലീ ..൧൫൮..

Page 316 of 388
PDF/HTML Page 343 of 415
single page version

[ഏവമ് ] ഇസപ്രകാര [ആവശ്യകം ച ] ആവശ്യക [കൃത്വാ ] കരകേ, [അപ്രമത്തപ്രഭൃതിസ്ഥാനം ]
അപ്രമത്താദി സ്ഥാനകോ [പ്രതിപദ്യ ച ] പ്രാപ്ത കരകേ [കേവലിനഃ ജാതാഃ ] കേവലീ ഹുഏ .

ടീകാ : — യഹ, പരമാവശ്യക അധികാരകേ ഉപസംഹാരകാ കഥന ഹൈ .

സ്വാത്മാശ്രിത നിശ്ചയധര്മധ്യാന ഔര നിശ്ചയശുക്ലധ്യാനസ്വരൂപ ഐസാ ജോ ബാഹ്യ -

ആവശ്യകാദി ക്രിയാസേ പ്രതിപക്ഷ ശുദ്ധനിശ്ചയ - പരമാവശ്യക — സാക്ഷാത് അപുനര്ഭവരൂപീ

(മുക്തിരൂപീ ) സ്ത്രീകേ അനംഗ (അശരീരീ ) സുഖകാ കാരണ — ഉസേ കരകേ, സര്വ പുരാണ പുരുഷ —

കി ജിനമേംസേ തീര്ഥംകര – പരമദേവ ആദി സ്വയംബുദ്ധ ഹുഏ ഔര കുഛ ബോധിതബുദ്ധ ഹുഏ വേ — അപ്രമത്തസേ

ലേകര സയോഗീഭട്ടാരക തകകേ ഗുണസ്ഥാനോംകീ പംക്തിമേം ആരൂഢ ഹോതേ ഹുഏ, പരമാവശ്യകരൂപ
ആത്മാരാധനാകേ പ്രസാദസേ കേവലീ — സകലപ്രത്യക്ഷജ്ഞാനധാരീ — ഹുഏ .

[അബ ഇസ നിശ്ചയ - പരമാവശ്യക അധികാരകീ അന്തിമ ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ

ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ദോ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] പഹലേ ജോ സര്വ പുരാണ പുരുഷ — യോഗീ — നിജ ആത്മാകീ

ആരാധനാസേ സമസ്ത കര്മരൂപീ രാക്ഷസോംകേ സമൂഹകാ നാശ കരകേ ❃വിഷ്ണു ഔര ജയവന്ത ഹുഏ

(അര്ഥാത് സര്വവ്യാപീ ജ്ഞാനവാലേ ജിന ഹുഏ ), ഉന്ഹേം ജോ മുക്തികീ സ്പൃഹാവാലാ നിഃസ്പൃഹ ജീവ അനന്യ

പരമാവശ്യകാധികാരോപസംഹാരോപന്യാസോയമ് .

സ്വാത്മാശ്രയനിശ്ചയധര്മശുക്ലധ്യാനസ്വരൂപം ബാഹ്യാവശ്യകാദിക്രിയാപ്രതിപക്ഷശുദ്ധനിശ്ചയപരമാ-

വശ്യകം സാക്ഷാദപുനര്ഭവവാരാംഗനാനങ്ഗസുഖകാരണം കൃത്വാ സര്വേ പുരാണപുരുഷാസ്തീര്ഥകരപരമദേവാദയഃ
സ്വയംബുദ്ധാഃ കേചിദ് ബോധിതബുദ്ധാശ്ചാപ്രമത്താദിസയോഗിഭട്ടാരകഗുണസ്ഥാനപംക്തി മധ്യാരൂഢാഃ സന്തഃ
കേവലിനഃ സകലപ്രത്യക്ഷജ്ഞാനധരാഃ പരമാവശ്യകാത്മാരാധനാപ്രസാദാത് ജാതാശ്ചേതി .

(ശാര്ദൂലവിക്രീഡിത)

സ്വാത്മാരാധനയാ പുരാണപുരുഷാഃ സര്വേ പുരാ യോഗിനഃ
പ്രധ്വസ്താഖിലകര്മരാക്ഷസഗണാ യേ വിഷ്ണവോ ജിഷ്ണവഃ .

താന്നിത്യം പ്രണമത്യനന്യമനസാ മുക്തി സ്പൃഹോ നിസ്പൃഹഃ
സ സ്യാത് സര്വജനാര്ചിതാംഘ്രികമലഃ പാപാടവീപാവകഃ ..൨൭൦..

❃ വിഷ്ണു = വ്യാപക . (കേവലീ ഭഗവാനകാ ജ്ഞാന സര്വകോ ജാനതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഉസ അപേക്ഷാസേ ഉന്ഹേം സര്വവ്യാപക

കഹാ ജാതാ ഹൈ) .

Page 317 of 388
PDF/HTML Page 344 of 415
single page version

മനസേ നിത്യ പ്രണാമ കരതാ ഹൈ, വഹ ജീവ പാപരൂപീ അടവീകോ ജലാനേമേം അഗ്നി സമാന ഹൈ ഔര
ഉസകേ ചരണകമലകോ സര്വ ജന പൂജതേ ഹൈം .൨൭൦.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഹേയരൂപ ഐസാ ജോ കനക ഔര കാമിനീ സമ്ബന്ധീ മോഹ ഉസേ

ഛോഡകര, ഹേ ചിത്ത ! നിര്മല സുഖകേ ഹേതു പരമ ഗുരു ദ്വാരാ ധര്മകോ പ്രാപ്ത കരകേ തൂ അവ്യഗ്രരൂപ
(ശാംതസ്വരൂപീ ) പരമാത്മാമേം — കി ജോ (പരമാത്മാ ) നിത്യ ആനന്ദവാലാ ഹൈ, നിരുപമ ഗുണോംസേ

അലംകൃത ഹൈ തഥാ ദിവ്യ ജ്ഞാനവാലാ ഹൈ ഉസമേം — ശീഘ്ര പ്രവേശ കര . ൨൭൧ .

ഇസപ്രകാര, സുകവിജനരൂപീ കമലോംകേ ലിയേ ജോ സൂര്യ സമാന ഹൈം ഔര പാ ച ഇംദ്രിയോംകേ

ഫൈ ലാവ രഹിത ദേഹമാത്ര ജിന്ഹേം പരിഗ്രഹ ഥാ ഐസേ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ദ്വാരാ രചിത നിയമസാരകീ
താത്പര്യവൃത്തി നാമക ടീകാമേം (അര്ഥാത് ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ശ്രീ നിയമസാര
പരമാഗമകീ നിര്ഗ്രന്ഥ മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവവിരചിത താത്പര്യവൃത്തി നാമകീ ടീകാമേം )

നിശ്ചയ-പരമാവശ്യക അധികാര നാമകാ ഗ്യാരഹവാ ശ്രുതസ്കന്ധ സമാപ്ത ഹുആ .

(മംദാക്രാംതാ)

മുക്ത്വാ മോഹം കനകരമണീഗോചരം ഹേയരൂപം
നിത്യാനന്ദം നിരുപമഗുണാലംകൃതം ദിവ്യബോധമ് .

ചേതഃ ശീഘ്രം പ്രവിശ പരമാത്മാനമവ്യഗ്രരൂപം
ലബ്ധ്വാ ധര്മം പരമഗുരുതഃ ശര്മണേ നിര്മലായ ..൨൭൧..

ഇതി സുകവിജനപയോജമിത്രപംചേന്ദ്രിയപ്രസരവര്ജിതഗാത്രമാത്രപരിഗ്രഹശ്രീപദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ-

വിരചിതായാം നിയമസാരവ്യാഖ്യായാം താത്പര്യവൃത്തൌ നിശ്ചയപരമാവശ്യകാധികാര ഏകാദശമഃ
ശ്രുതസ്കന്ധഃ ..

Page 318 of 388
PDF/HTML Page 345 of 415
single page version

അബ സമസ്ത കര്മകേ പ്രലയകേ ഹേതുഭൂത ശുദ്ധോപയോഗകാ അധികാര കഹാ ജാതാ ഹൈ .

ഗാഥാ : ൧൫൯ അന്വയാര്ഥ : — [വ്യവഹാരനയേന ] വ്യവഹാരനയസേ [കേവലീ

ഭഗവാന് ] കേവലീ ഭഗവാന [സര്വം ] സബ [ജാനാതി പശ്യതി ] ജാനതേ ഹൈം ഔര ദേഖതേ ഹൈം;
[നിയമേന ] നിശ്ചയസേ [കേവലജ്ഞാനീ ] കേവലജ്ഞാനീ [ആത്മാനമ് ] ആത്മാകോ (സ്വയംകോ )
[ജാനാതി പശ്യതി ] ജാനതാ ഹൈ ഔര ദേഖതാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ , ജ്ഞാനീകോ സ്വ-പര സ്വരൂപകാ പ്രകാശകപനാ കഥംചിത് കഹാ ഹൈ .

‘പരാശ്രിതോ വ്യവഹാരഃ (വ്യവഹാര പരാശ്രിത ഹൈ )’ ഐസാ (ശാസ്ത്രകാ ) വചന ഹോനേസേ,

— ൧൨ —

ശുദ്ധോപയോഗ അധികാര

അഥ സകലകര്മപ്രലയഹേതുഭൂതശുദ്ധോപയോഗാധികാര ഉച്യതേ .

ജാണദി പസ്സദി സവ്വം വവഹാരണഏണ കേവലീ ഭഗവം .

കേവലണാണീ ജാണദി പസ്സദി ണിയമേണ അപ്പാണം ..൧൫൯..

ജാനാതി പശ്യതി സര്വം വ്യവഹാരനയേന കേവലീ ഭഗവാന് .

കേവലജ്ഞാനീ ജാനാതി പശ്യതി നിയമേന ആത്മാനമ് ..൧൫൯..

അത്ര ജ്ഞാനിനഃ സ്വപരസ്വരൂപപ്രകാശകത്വം കഥംചിദുക്ത മ് .

ആത്മഗുണഘാതകഘാതികര്മപ്രധ്വംസനേനാസാദിതസകലവിമലകേവലജ്ഞാനകേവലദര്ശനാഭ്യാം വ്യവഹാര-

വ്യവഹാരസേ പ്രഭു കേവലീ സബ ജാനതേ അരു ദേഖതേ .

നിശ്ചയനയാത്മക-ദ്വാരസേ നിജ ആത്മകോ പ്രഭു പേഖതേ ..൧൫൯..

Page 319 of 388
PDF/HTML Page 346 of 415
single page version

വ്യവഹാരനയസേ വേ ഭഗവാന പരമേശ്വര പരമഭട്ടാരക ആത്മഗുണോംകാ ഘാത കരനേവാലേ
ഘാതികര്മോംകേ നാശ ദ്വാരാ പ്രാപ്ത സകല-വിമല കേവലജ്ഞാന ഔര കേവലദര്ശന ദ്വാരാ
ത്രിലോകവര്തീ തഥാ ത്രികാലവര്തീ സചരാചര ദ്രവ്യഗുണപര്യായോംകോ ഏക സമയമേം ജാനതേ ഹൈം ഔര
ദേഖതേ ഹൈം . ശുദ്ധനിശ്ചയസേ പരമേശ്വര മഹാദേവാധിദേവ സര്വജ്ഞവീതരാഗകോ, പരദ്രവ്യകേ ഗ്രാഹകത്വ,

ദര്ശകത്വ, ജ്ഞായകത്വ ആദികേ വിവിധ വികല്പോംകീ സേനാകീ ഉത്പത്തി മൂലധ്യാനമേം അഭാവരൂപ
ഹോനേസേ (? ), വേ ഭഗവാന ത്രികാല - നിരുപാധി, നിരവധി (അമര്യാദിത ), നിത്യശുദ്ധ ഐസേ

സഹജജ്ഞാന ഔര സഹജദര്ശന ദ്വാരാ നിജ കാരണപരമാത്മാകോ, സ്വയം കാര്യപരമാത്മാ ഹോനേ പര
ഭീ, ജാനതേ ഹൈം ഔര ദേഖതേ ഹൈം . കിസപ്രകാര ? ഇസ ജ്ഞാനകാ ധര്മ തോ, ദീപകകീ ഭാ തി,

സ്വപരപ്രകാശകപനാ ഹൈ . ഘടാദികീ പ്രമിതിസേ പ്രകാശ – ദീപക (കഥംചിത് ) ഭിന്ന ഹോനേ പര

ഭീ സ്വയം പ്രകാശസ്വരൂപ ഹോനേസേ സ്വ ഔര പരകോ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ; ആത്മാ ഭീ
ജ്യോതിസ്വരൂപ ഹോനേസേ വ്യവഹാരസേ ത്രിലോക ഔര ത്രികാലരൂപ പരകോ തഥാ സ്വയം പ്രകാശസ്വരൂപ
ആത്മാകോ (സ്വയംകോ ) പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ .

൯൬ പാഖണ്ഡിയോം പര വിജയ പ്രാപ്ത കരനേസേ ജിന്ഹോംനേ വിശാല കീര്തി പ്രാപ്ത കീ ഹൈ ഐസേ

മഹാസേനപംഡിതദേവനേ ഭീ (ശ്ലോക ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

നയേന ജഗത്ത്രയകാലത്രയവര്തിസചരാചരദ്രവ്യഗുണപര്യായാന് ഏകസ്മിന് സമയേ ജാനാതി പശ്യതി
ച സ ഭഗവാന് പരമേശ്വരഃ പരമഭട്ടാരകഃ, പരാശ്രിതോ വ്യവഹാരഃ ഇതി വചനാത് .

ശുദ്ധനിശ്ചയതഃ പരമേശ്വരസ്യ മഹാദേവാധിദേവസ്യ സര്വജ്ഞവീതരാഗസ്യ പരദ്രവ്യഗ്രാഹകത്വദര്ശകത്വ-
ജ്ഞായകത്വാദിവിവിധവികല്പവാഹിനീസമുദ്ഭൂതമൂലധ്യാനാഷാദഃ“ (?) സ ഭഗവാന് ത്രികാല-

നിരുപാധിനിരവധിനിത്യശുദ്ധസഹജജ്ഞാനസഹജദര്ശനാഭ്യാം നിജകാരണപരമാത്മാനം സ്വയം കാര്യ-
പരമാത്മാപി ജാനാതി പശ്യതി ച . കിം കൃത്വാ ? ജ്ഞാനസ്യ ധര്മോയം താവത് സ്വപരപ്രകാശകത്വം

പ്രദീപവത് . ഘടാദിപ്രമിതേഃ പ്രകാശോ ദീപസ്താവദ്ഭിന്നോപി സ്വയം പ്രകാശസ്വരൂപത്വാത് സ്വം പരം

ച പ്രകാശയതി; ആത്മാപി വ്യവഹാരേണ ജഗത്ത്രയം കാലത്രയം ച പരം ജ്യോതിഃസ്വരൂപത്വാത്

സ്വയംപ്രകാശാത്മകമാത്മാനം ച പ്രകാശയതി .

ഉക്തം ച ഷണ്ണവതിപാഷംഡിവിജയോപാര്ജിതവിശാലകീര്തിഭിര്മഹാസേനപണ്ഡിതദേവൈഃ —

★ യഹാ സംസ്കൃത ടീകാമേം അശുദ്ധി മാലൂമ ഹോതീ ഹൈ, ഇസലിയേ സംസ്കൃത ടീകാമേം തഥാ ഉസകേ അനുവാദമേം ശംകാകോ

സൂചിത കരനേകേ ലിയേ പ്രശ്നവാചക ചിഹ്ന ദിയാ ഹൈ .

Page 320 of 388
PDF/HTML Page 347 of 415
single page version

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] വസ്തുകാ യഥാര്ഥ നിര്ണയ സോ സമ്യഗ്ജ്ഞാന ഹൈ . വഹ സമ്യഗ്ജ്ഞാന,

ദീപകകീ ഭാ തി, സ്വകേ ഔര (പര ) പദാര്ഥോംകേ നിര്ണയാത്മക ഹൈ തഥാ പ്രമിതിസേ (ജ്ഞപ്തിസേ )
കഥംചിത് ഭിന്ന ഹൈ .’’

അബ ‘സ്വാശ്രിതോ നിശ്ചയ: (നിശ്ചയ സ്വാശ്രിത ഹൈ )’ ഐസാ (ശാസ്ത്രകാ ) വചന ഹോനേസേ,

(ജ്ഞാനകോ ) സതത ❃നിരുപരാഗ നിരംജന സ്വഭാവമേം ലീനതാകേ കാരണ നിശ്ചയപക്ഷസേ ഭീ

സ്വപരപ്രകാശകപനാ ഹൈ ഹീ . (വഹ ഇസപ്രകാര : ) സഹജജ്ഞാന ആത്മാസേ സംജ്ഞാ, ലക്ഷണ ഔര

പ്രയോജനകീ അപേക്ഷാസേ ഭിന്ന നാമ തഥാ ഭിന്ന ലക്ഷണസേ (തഥാ ഭിന്ന പ്രയോജനസേ ) ജാനാ ജാതാ ഹൈ
തഥാപി വസ്തുവൃത്തിസേ (അഖണ്ഡ വസ്തുകീ അപേക്ഷാസേ ) ഭിന്ന നഹീം ഹൈ; ഇസ കാരണസേ യഹ
(സഹജജ്ഞാന ) ആത്മഗത (ആത്മാമേം സ്ഥിത ) ദര്ശന, സുഖ, ചാരിത്ര ആദികോ ജാനതാ ഹൈ ഔര
സ്വാത്മാകോ — കാരണപരമാത്മാകേ സ്വരൂപകോ — ഭീ ജാനതാ ഹൈ .

(സഹജജ്ഞാന സ്വാത്മാകോ തോ സ്വാശ്രിത നിശ്ചയനയസേ ജാനതാ ഹീ ഹൈ ഔര ഇസപ്രകാര

സ്വാത്മാകോ ജാനനേ പര ഉസകേ സമസ്ത ഗുണ ഭീ ജ്ഞാത ഹോ ഹീ ജാതേ ഹൈം . അബ സഹജജ്ഞാനനേ ജോ യഹ

ജാനാ ഉസമേം ഭേദ - അപേക്ഷാസേ ദേഖേം തോ സഹജജ്ഞാനകേ ലിയേ ജ്ഞാന ഹീ സ്വ ഹൈ ഔര ഉസകേ അതിരിക്ത

അന്യ സബ — ദര്ശന, സുഖ ആദി — പര ഹൈ; ഇസലിയേ ഇസ അപേക്ഷാസേ ഐസാ സിദ്ധ ഹുആ കി

നിശ്ചയപക്ഷസേ ഭീ ജ്ഞാന സ്വകോ തഥാ പരകോ ജാനതാ ഹൈ . )

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ സമയസാരകീ ആത്മഖ്യാതി

നാമക ടീകാമേം ൧൯൨വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

(അനുഷ്ടുഭ്)

‘‘യഥാവദ്വസ്തുനിര്ണീതിഃ സമ്യഗ്ജ്ഞാനം പ്രദീപവത് .

തത്സ്വാര്ഥവ്യവസായാത്മ കഥംചിത് പ്രമിതേഃ പൃഥക് ..’’

അഥ നിശ്ചയപക്ഷേപി സ്വപരപ്രകാശകത്വമസ്ത്യേവേതി സതതനിരുപരാഗനിരംജനസ്വഭാവ-

നിരതത്വാത്, സ്വാശ്രിതോ നിശ്ചയഃ ഇതി വചനാത് . സഹജജ്ഞാനം താവത് ആത്മനഃ സകാശാത്

സംജ്ഞാലക്ഷണപ്രയോജനേന ഭിന്നാഭിധാനലക്ഷണലക്ഷിതമപി ഭിന്നം ഭവതി ന വസ്തുവൃത്ത്യാ ചേതി,
അതഃകാരണാത് ഏതദാത്മഗതദര്ശനസുഖചാരിത്രാദികം ജാനാതി സ്വാത്മാനം കാരണപരമാത്മസ്വരൂപമപി

ജാനാതീതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചംദ്രസൂരിഭിഃ —

❃ നിരുപരാഗ = ഉപരാഗ രഹിത; നിര്വികാര .

Page 321 of 388
PDF/HTML Page 348 of 415
single page version

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] കര്മബന്ധകേ ഛേദനസേ അതുല അക്ഷയ (അവിനാശീ ) മോക്ഷകാ

അനുഭവ കരതാ ഹുആ, നിത്യ ഉദ്യോതവാലീ (ജിസകാ പ്രകാശ നിത്യ ഹൈ ഐസീ ) സഹജ അവസ്ഥാ
ജിസകീ വികസിത ഹോ ഗഈ ഹൈ ഐസാ, ഏകാന്തശുദ്ധ ( – കര്മകാ മൈല ന രഹനേസേ ജോ അത്യന്ത ശുദ്ധ

ഹുആ ഹൈ ഐസാ ), തഥാ ഏകാകാര (ഏക ജ്ഞാനമാത്ര ആകാരരുപ പരിണമിത ) നിജരസകീ
അതിശയതാസേ ജോ അത്യന്ത ഗമ്ഭീര ഔര ധീര ഹൈ ഐസാ യഹ പൂര്ണ ജ്ഞാന ജഗമഗാ ഉഠാ ( – സര്വഥാ

ശുദ്ധ ആത്മദ്രവ്യ ജാജ്വല്യമാന പ്രഗട ഹുആ ), അപനീ അചല മഹിമാമേം ലീന ഹുആ .’’

ഔര (ഇസ ൧൫൯വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ

പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] വ്യവഹാരനയസേ യഹ കേവലജ്ഞാനമൂര്തി ആത്മാ നിരന്തര വിശ്വകോ

വാസ്തവമേം ജാനതാ ഹൈ ഔര മുക്തിലക്ഷ്മീരൂപീ കാമിനീകേ കോമല മുഖകമല പര കാമപീഡാകോ
തഥാ സൌഭാഗ്യചിഹ്നവാലീ ശോഭാകോ ഫൈ ലാതാ ഹൈ . നിശ്ചയസേ തോ, ജിന്ഹോംനേ മല ഔര ക്ലേശകോ നഷ്ട

കിയാ ഹൈ ഐസേ വേ ദേവാധിദേവ ജിനേശ നിജ സ്വരൂപകോ അത്യന്ത ജാനതേ ഹൈം .൨൭൨.

(മംദാക്രാംതാ)

‘‘ബന്ധച്ഛേദാത്കലയദതുലം മോക്ഷമക്ഷയ്യമേത-
ന്നിത്യോദ്യോതസ്ഫു ടിതസഹജാവസ്ഥമേകാന്തശുദ്ധമ് .

ഏകാകാരസ്വരസഭരതോത്യന്തഗംഭീരധീരം
പൂര്ണം ജ്ഞാനം ജ്വലിതമചലേ സ്വസ്യ ലീനം മഹിമ്നി ..’’

തഥാ ഹി —

(സ്രഗ്ധരാ)

ആത്മാ ജാനാതി വിശ്വം ഹ്യനവരതമയം കേവലജ്ഞാനമൂര്തിഃ
മുക്തി ശ്രീകാമിനീകോമലമുഖകമലേ കാമപീഡാം തനോതി .

ശോഭാം സൌഭാഗ്യചിഹ്നാം വ്യവഹരണനയാദ്ദേവദേവോ ജിനേശഃ
തേനോച്ചൈര്നിശ്ചയേന പ്രഹതമലകലിഃ സ്വസ്വരൂപം സ വേത്തി ..൨൭൨..

ജുഗവം വട്ടഇ ണാണം കേവലണാണിസ്സ ദംസണം ച തഹാ .

ദിണയരപയാസതാവം ജഹ വട്ടഇ തഹ മുണേയവ്വം ..൧൬൦..

ജ്യോം താപ ഔര പ്രകാശ രവികേ ഏക സ ഗ ഹീ വര്തതേ .

ത്യോം കേവലീകോ ജ്ഞാനദര്ശന ഏക സാഥ പ്രവര്തതേ ..൧൬൦..

Page 322 of 388
PDF/HTML Page 349 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൬൦ അന്വയാര്ഥ : — [കേവലജ്ഞാനിനഃ ] കേവലജ്ഞാനീകോ [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന

[തഥാ ച ] തഥാ [ദര്ശനം ] ദര്ശന [യുഗപദ് ] യുഗപദ് [വര്തതേ ] വര്തതേ ഹൈം . [ദിനകര-

പ്രകാശതാപൌ ] സൂര്യകേ പ്രകാശ ഔര താപ [യഥാ ] ജിസപ്രകാര [വര്തേതേ ] (യുഗപദ് ) വര്തതേ ഹൈം
[തഥാ ജ്ഞാതവ്യമ് ] ഉസീ പ്രകാര ജാനനാ .

ടീകാ : — യഹാ വാസ്തവമേം കേവലജ്ഞാന ഔര കേവലദര്ശനകാ യുഗപദ് വര്തനാ ദൃഷ്ടാന്ത ദ്വാരാ

കഹാ ഹൈ .

യഹാ ദൃഷ്ടാന്തപക്ഷസേ കിസീ സമയ ബാദലോംകീ ബാധാ ന ഹോ തബ ആകാശകേ മധ്യമേം സ്ഥിത

സൂര്യകേ പ്രകാശ ഔര താപ ജിസപ്രകാര യുഗപദ് വര്തതേ ഹൈം, ഉസീപ്രകാര ഭഗവാന പരമേശ്വര
തീര്ഥാധിനാഥകോ ത്രിലോകവര്തീ ഔര ത്രികാലവര്തീ, സ്ഥാവര - ജങ്ഗമ ദ്രവ്യഗുണപര്യായാത്മക ജ്ഞേയോംമേം

സകല - വിമല (സര്വഥാ നിര്മല ) കേവലജ്ഞാന ഔര കേവലദര്ശന യുഗപദ് വര്തതേ ഹൈം . ഔര

(വിശേഷ ഇതനാ സമഝനാ കി ), സംസാരിയോംകോ ദര്ശനപൂര്വക ഹീ ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് പ്രഥമ ദര്ശന
ഔര ഫി ര ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ, യുഗപദ് നഹീം ഹോതേ) .

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ) ശ്രീ പ്രവചനസാരമേം (൬൧വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

[ഗാഥാര്ഥ : — ] ജ്ഞാന പദാര്ഥോംകേ പാരകോ പ്രാപ്ത ഹൈ ഔര ദര്ശന ലോകാലോകമേം വിസ്തൃത ഹൈ;

സര്വ അനിഷ്ട നഷ്ട ഹുആ ഹൈ ഔര ജോ ഇഷ്ട ഹൈ വഹ സബ പ്രാപ്ത ഹുആ ഹൈ .’’

യുഗപദ് വര്തതേ ജ്ഞാനം കേവലജ്ഞാനിനോ ദര്ശനം ച തഥാ .

ദിനകരപ്രകാശതാപൌ യഥാ വര്തേതേ തഥാ ജ്ഞാതവ്യമ് ..൧൬൦..

ഇഹ ഹി കേവലജ്ഞാനകേവലദര്ശനയോര്യുഗപദ്വര്തനം ദ്രഷ്ടാന്തമുഖേനോക്ത മ് .

അത്ര ദ്രഷ്ടാന്തപക്ഷേ ക്വചിത്കാലേ ബലാഹകപ്രക്ഷോഭാഭാവേ വിദ്യമാനേ നഭസ്സ്ഥലസ്യ മധ്യഗതസ്യ

സഹസ്രകിരണസ്യ പ്രകാശതാപൌ യഥാ യുഗപദ് വര്തേതേ, തഥൈവ ച ഭഗവതഃ പരമേശ്വരസ്യ തീര്ഥാധിനാഥസ്യ
ജഗത്ത്രയകാലത്രയവര്തിഷു സ്ഥാവരജംഗമദ്രവ്യഗുണപര്യായാത്മകേഷു ജ്ഞേയേഷു സകലവിമലകേവലജ്ഞാന-
കേവലദര്ശനേ ച യുഗപദ് വര്തേതേ . കിം ച സംസാരിണാം ദര്ശനപൂര്വമേവ ജ്ഞാനം ഭവതി ഇതി .

തഥാ ചോക്തം പ്രവചനസാരേ —

‘‘ണാണം അത്ഥംതഗയം ലോയാലോഏസു വിത്ഥഡാ ദിട്ഠീ .

ണട്ഠമണിട്ഠം സവ്വം ഇട്ഠം പുണ ജം തു തം ലദ്ധം ..’’

Page 323 of 388
PDF/HTML Page 350 of 415
single page version

ഔര ദൂസരാ ഭീ (ശ്രീ നേമിചന്ദ്രസിദ്ധാന്തിദേവവിരചിത ബൃഹദ്ദ്രവ്യസംഗ്രഹമേം ൪൪വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] ഛദ്മസ്ഥോംകോ ദര്ശനപൂര്വക ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് പഹലേ ദര്ശന

ഔര ഫി ര ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ ), ക്യോംകി ഉനകോ ദോനോം ഉപയോഗ യുഗപദ് നഹീം ഹോതേ;
കേവലീനാഥകോ വേ ദോനോം യുഗപദ് ഹോതേ ഹൈം .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൦വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ചാര

ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജോ ധര്മതീര്ഥകേ അധിനാഥ (നായക ) ഹൈം, ജോ അസദൃശ ഹൈം

(അര്ഥാത് ജിനകേ സമാന അന്യ കോഈ നഹീം ഹൈ ) ഔര ജോ സകല ലോകകേ ഏക നാഥ ഹൈം
ഐസേ ഇന സര്വജ്ഞ ഭഗവാനമേം നിരന്തര സര്വതഃ ജ്ഞാന ഔര ദര്ശന യുഗപദ് വര്തതേ ഹൈം . ജിസനേ

സമസ്ത തിമിരസമൂഹകാ നാശ കിയാ ഹൈ ഐസേ ഇസ തേജരാശിരൂപ സൂര്യമേം ജിസപ്രകാര യഹ ഉഷ്ണതാ
ഔര പ്രകാശ (യുഗപദ് ) വര്തതേ ഹൈം ഔര ജഗതകേ ജീവോംകോ നേത്ര പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം (അര്ഥാത്
സൂര്യകേ നിമിത്തസേ ജീവോംകേ നേത്ര ദേഖനേ ലഗതേ ഹൈം ), ഉസീപ്രകാര ജ്ഞാന ഔര ദര്ശന (യുഗപദ് )
ഹോതേ ഹൈം (അര്ഥാത് ഉസീപ്രകാര സര്വജ്ഞ ഭഗവാനകോ ജ്ഞാന ഔര ദര്ശന ഏകസാഥ ഹോതേ ഹൈം ഔര
സര്വജ്ഞ ഭഗവാനകേ നിമിത്തസേ ജഗതകേ ജീവോംകോ ജ്ഞാന പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ ) .൨൭൩.

അന്യച്ച —

‘‘ദംസണപുവ്വം ണാണം ഛദമത്ഥാണം ണ ദോണ്ണി ഉവഓഗ്ഗാ .

ജുഗവം ജഹ്മാ കേവലിണാഹേ ജുഗവം തു തേ ദോവി ..’’

തഥാ ഹി —

(സ്രഗ്ധരാ)

വര്തേതേ ജ്ഞാനദ്രഷ്ടീ ഭഗവതി സതതം ധര്മതീര്ഥാധിനാഥേ

സര്വജ്ഞേസ്മിന് സമംതാത് യുഗപദസദ്രശേ വിശ്വലോകൈകനാഥേ .

ഏതാവുഷ്ണപ്രകാശൌ പുനരപി ജഗതാം ലോചനം ജായതേസ്മിന്
തേജോരാശൌ ദിനേശേ ഹതനിഖിലതമസ്തോമകേ തേ തഥൈവമ് ..൨൭൩..

Page 324 of 388
PDF/HTML Page 351 of 415
single page version

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] (ഹേ ജിനനാഥ ! ) സദ്ജ്ഞാനരൂപീ നൌകാമേം ആരോഹണ കരകേ

ഭവസാഗരകോ ലാ ഘകര, തൂ ശീഘ്രതാസേ ശാശ്വതപുരീമേം പഹു ച ഗയാ . അബ മൈം ജിനനാഥകേ ഉസ മാര്ഗസേ

( – ജിസ മാര്ഗസേ ജിനനാഥ ഗയേ ഉസീ മാര്ഗസേ ) ഉസീ ശാശ്വതപുരീമേം ജാതാ ഹൂ ; (ക്യോംകി ) ഇസ

ലോകമേം ഉത്തമ പുരുഷോംകോ (ഉസ മാര്ഗകേ അതിരിക്ത ) അന്യ ക്യാ ശരണ ഹൈ ? ൨൭൪.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] കേവലജ്ഞാനഭാനു ( – കേവലജ്ഞാനരൂപീ പ്രകാശകോ ധാരണ കരനേവാലേ

സൂര്യ ) ഐസേ വേ ഏക ജിനദേവ ഹീ ജയവന്ത ഹൈം . വേ ജിനദേവ സമരസമയ അനംഗ ( – അശരീരീ,

അതീന്ദ്രിയ ) സൌഖ്യകീ ദേനേവാലീ ഐസീ ഉസ മുക്തികേ മുഖകമല പര വാസ്തവമേം കിസീ
അവര്ണനീയ കാന്തികോ ഫൈ ലാതേ ഹൈം; (ക്യോംകി ) കൌന (അപനീ ) സ്നേഹപാത്ര പ്രിയാകോ നിരന്തര
സുഖോത്പത്തികാ കാരണ നഹീം ഹോതാ ? ൨൭൫.

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഉന ജിനേന്ദ്രദേവനേ മുക്തികാമിനീകേ മുഖകമലകേ പ്രതി

ഭ്രമരലീലാകോ ധാരണ കിയാ (അര്ഥാത് വേ ഉസമേം ഭ്രമരകീ ഭാ തി ലീന ഹുഏ ) ഔര വാസ്തവമേം
അദ്വിതീയ അനംഗ (ആത്മിക ) സുഖകോ പ്രാപ്ത കിയാ .൨൭൬.

(വസംതതിലകാ)

സദ്ബോധപോതമധിരുഹ്യ ഭവാമ്ബുരാശി-
മുല്ലംഘ്യ ശാശ്വതപുരീ സഹസാ ത്വയാപ്താ .

താമേവ തേന ജിനനാഥപഥാധുനാഹം
യാമ്യന്യദസ്തി ശരണം കിമിഹോത്തമാനാമ് ..൨൭൪..

(മംദാക്രാംതാ)

ഏകോ ദേവഃ സ ജയതി ജിനഃ കേവലജ്ഞാനഭാനുഃ
കാമം കാന്തിം വദനകമലേ സംതനോത്യേവ കാംചിത് .

മുക്തേ സ്തസ്യാഃ സമരസമയാനംഗസൌഖ്യപ്രദായാഃ
കോ നാലം ശം ദിശതുമനിശം പ്രേമഭൂമേഃ പ്രിയായാഃ ..൨൭൫..

(അനുഷ്ടുഭ്)

ജിനേന്ദ്രോ മുക്തി കാമിന്യാഃ മുഖപദ്മേ ജഗാമ സഃ .

അലിലീലാം പുനഃ കാമമനങ്ഗസുഖമദ്വയമ് ..൨൭൬..

Page 325 of 388
PDF/HTML Page 352 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൬൧ അന്വയാര്ഥ : — [ജ്ഞാനം പരപ്രകാശം ] ജ്ഞാന പരപ്രകാശക ഹീ ഹൈ

[ച ] ഔര [ദൃഷ്ടിഃ ആത്മപ്രകാശികാ ഏവ ] ദര്ശന സ്വപ്രകാശക ഹീ ഹൈ [ആത്മാ
സ്വപരപ്രകാശഃ ഭവതി ] തഥാ ആത്മാ സ്വപരപ്രകാശക ഹൈ [ഇതി ഹി യദി ഖലു മന്യസേ ]
ഐസാ യദി വാസ്തവമേം തൂ മാനതാ ഹോ തോ ഉസമേം വിരോധ ആതാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, ആത്മാകേ സ്വപരപ്രകാശകപനേ സമ്ബന്ധീ വിരോധകഥന ഹൈ .

പ്രഥമ തോ, ആത്മാകോ സ്വപരപ്രകാശകപനാ കിസപ്രകാര ഹൈ ? (ഉസ പര വിചാര കിയാ

ജാതാ ഹൈ . ) ‘ആത്മാ ജ്ഞാനദര്ശനാദി വിശേഷ ഗുണോംസേ സമൃദ്ധ ഹൈ; ഉസകാ ജ്ഞാന ശുദ്ധ ആത്മാകോ

പ്രകാശിത കരനേമേം അസമര്ഥ ഹോനേസേ പരപ്രകാശക ഹീ ഹൈ; ഇസപ്രകാര നിരംകുശ ദര്ശന ഭീ കേവല
അഭ്യന്തരമേം ആത്മാകോ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ (അര്ഥാത് സ്വപ്രകാശക ഹീ ഹൈ ) . ഇസ വിധിസേ ആത്മാ

സ്വപരപ്രകാശക ഹൈ .’ — ഇസപ്രകാര ഹേ ജഡമതി പ്രാഥമിക ശിഷ്യ ! യദി തൂ ദര്ശനശുദ്ധികേ

അഭാവകേ കാരണ മാനതാ ഹോ, തോ വാസ്തവമേം തുഝസേ അന്യ കോഈ പുരുഷ ജഡ (മൂര്ഖ ) നഹീം ഹൈ .

ഇസലിയേ അവിരുദ്ധ ഐസീ സ്യാദ്വാദവിദ്യാരൂപീ ദേവീ സജ്ജനോം ദ്വാരാ സമ്യക് പ്രകാരസേ

ണാണം പരപ്പയാസം ദിട്ഠീ അപ്പപ്പയാസയാ ചേവ .

അപ്പാ സപരപയാസോ ഹോദി ത്തി ഹി മണ്ണസേ ജദി ഹി ..൧൬൧..

ജ്ഞാനം പരപ്രകാശം ദ്രഷ്ടിരാത്മപ്രകാശികാ ചൈവ .

ആത്മാ സ്വപരപ്രകാശോ ഭവതീതി ഹി മന്യസേ യദി ഖലു ..൧൬൧..

ആത്മനഃ സ്വപരപ്രകാശകത്വവിരോധോപന്യാസോയമ് .

ഇഹ ഹി താവദാത്മനഃ സ്വപരപ്രകാശകത്വം കഥമിതി ചേത് . ജ്ഞാനദര്ശനാദിവിശേഷഗുണസമൃദ്ധോ

ഹ്യാത്മാ, തസ്യ ജ്ഞാനം ശുദ്ധാത്മപ്രകാശകാസമര്ഥത്വാത് പരപ്രകാശകമേവ, യദ്യേവം ദ്രഷ്ടിര്നിരംകുശാ കേവല-

മഭ്യന്തരേ ഹ്യാത്മാനം പ്രകാശയതി ചേത് അനേന വിധിനാ സ്വപരപ്രകാശകോ ഹ്യാത്മേതി ഹംഹോ ജഡമതേ

പ്രാഥമികശിഷ്യ, ദര്ശനശുദ്ധേരഭാവാത് ഏവം മന്യസേ, ന ഖലു ജഡസ്ത്വത്തസ്സകാശാദപരഃ കശ്ചിജ്ജനഃ .

അഥ ഹ്യവിരുദ്ധാ സ്യാദ്വാദവിദ്യാദേവതാ സമഭ്യര്ചനീയാ സദ്ഭിരനവരതമ് . തത്രൈകാന്തതോ ജ്ഞാനസ്യ

ദര്ശന പ്രകാശക ആത്മകാ, പരകാ പ്രകാശക ജ്ഞാന ഹൈ .

നിജ പര പ്രകാശക ആത്മാ, — രേ യഹ വിരുദ്ധ വിധാന ഹൈ ..൧൬൧..

Page 326 of 388
PDF/HTML Page 353 of 415
single page version

നിരന്തര ആരാധനാ കരനേ യോഗ്യ ഹൈ . വഹാ (സ്യാദ്വാദമതമേം ), ഏകാന്തസേ ജ്ഞാനകോ

പരപ്രകാശകപനാ ഹീ നഹീം ഹൈ; സ്യാദ്വാദമതമേം ദര്ശന ഭീ കേവല ശുദ്ധാത്മാകോ ഹീ നഹീം ദേഖതാ
(അര്ഥാത് മാത്ര സ്വപ്രകാശക ഹീ നഹീം ഹൈ ) . ആത്മാ ദര്ശന, ജ്ഞാന ആദി അനേക ധര്മോംകാ

ആധാര ഹൈ . (വഹാ ) വ്യവഹാരപക്ഷസേ ഭീ ജ്ഞാന കേവല പരപ്രകാശക ഹോ തോ, സദാ

ബാഹ്യസ്ഥിതപനേകേ കാരണ, (ജ്ഞാനകോ ) ആത്മാകേ സാഥ സമ്ബന്ധ നഹീം രഹേഗാ ഔര
(ഇസലിയേ ) ൧ആത്മപ്രതിപത്തികേ അഭാവകേ കാരണ സര്വഗതപനാ (ഭീ ) നഹീം ബനേഗാ . ഇസ

കാരണസേ, യഹ ജ്ഞാന ഹോഗാ ഹീ നഹീം (അര്ഥാത് ജ്ഞാനകാ അസ്തിത്വ ഹീ നഹീം ഹോഗാ ),
മൃഗതൃഷ്ണാകേ ജലകീ ഭാ തി ആഭാസമാത്ര ഹീ ഹോഗാ . ഇസീപ്രകാര ദര്ശനപക്ഷമേം ഭീ, ദര്ശന

കേവല ൨അഭ്യന്തരപ്രതിപത്തികാ ഹീ കാരണ നഹീം ഹൈ, (സര്വപ്രകാശനകാ കാരണ ഹൈ );

(ക്യോംകി ) ചക്ഷു സദൈവ സര്വകോ ദേഖതാ ഹൈ, അപനേ അഭ്യന്തരമേം സ്ഥിത കനീനികാകോ നഹീം
ദേഖതാ (ഇസലിയേ ചക്ഷുകീ ബാതസേ ഐസാ സമഝമേം ആതാ ഹൈ കി ദര്ശന അഭ്യന്തരകോ ദേഖേ
ഔര ബാഹ്യസ്ഥിത പദാര്ഥോംകോ ന ദേഖേ ഐസാ കോഈ നിയമ ഘടിത നഹീം ഹോതാ ) . ഇസസേ, ജ്ഞാന

ഔര ദര്ശനകോ (ദോനോംകോ ) സ്വപരപ്രകാശകപനാ അവിരുദ്ധ ഹീ ഹൈ . ഇസലിയേ (ഇസപ്രകാര )

ജ്ഞാനദര്ശനലക്ഷണവാലാ ആത്മാ സ്വപരപ്രകാശക ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ പ്രവചനസാരകീ ടീകാമേം

ചൌഥേ ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

പരപ്രകാശകത്വം ന സമസ്തി; ന കേവലം സ്യാന്മതേ ദര്ശനമപി ശുദ്ധാത്മാനം പശ്യതി . ദര്ശനജ്ഞാന-

പ്രഭൃത്യനേകധര്മാണാമാധാരോ ഹ്യാത്മാ . വ്യവഹാരപക്ഷേപി കേവലം പരപ്രകാശകസ്യ ജ്ഞാനസ്യ ന

ചാത്മസമ്ബന്ധഃ സദാ ബഹിരവസ്ഥിതത്വാത്, ആത്മപ്രതിപത്തേരഭാവാത് ന സര്വഗതത്വമ്;

അതഃകാരണാദിദം ജ്ഞാനം ന ഭവതി, മൃഗതൃഷ്ണാജലവത് പ്രതിഭാസമാത്രമേവ . ദര്ശനപക്ഷേപി തഥാ ന

കേവലമഭ്യന്തരപ്രതിപത്തികാരണം ദര്ശനം ഭവതി . സദൈവ സര്വം പശ്യതി ഹി ചക്ഷുഃ സ്വസ്യാഭ്യന്തരസ്ഥിതാം

കനീനികാം ന പശ്യത്യേവ . അതഃ സ്വപരപ്രകാശകത്വം ജ്ഞാനദര്ശനയോരവിരുദ്ധമേവ . തതഃ

സ്വപരപ്രകാശകോ ഹ്യാത്മാ ജ്ഞാനദര്ശനലക്ഷണ ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചന്ദ്രസൂരിഭിഃ —

൧ – ആത്മപ്രതിപത്തി = ആത്മാകാ ജ്ഞാന; സ്വകോ ജാനനാ സോ .

൨ – അഭ്യന്തരപ്രതിപത്തി = അന്തരംഗകാ പ്രകാശന; സ്വകോ പ്രകാശനാ സോ .

Page 327 of 388
PDF/HTML Page 354 of 415
single page version

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജിസനേ കര്മോംകോ ഛേദ ഡാലാ ഹൈ ഐസാ യഹ ആത്മാ ഭൂത, വര്തമാന

ഔര ഭാവി സമസ്ത വിശ്വകോ (അര്ഥാത് തീനോം കാലകീ പര്യായോം സഹിത സമസ്ത പദാര്ഥോംകോ) യുഗപദ്
ജാനതാ ഹോനേ പര ഭീ മോഹകേ അഭാവകേ കാരണ പരരൂപസേ പരിണമിത നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ അബ,
ജിസകേ സമസ്ത ജ്ഞേയാകാരോംകോ അത്യന്ത വികസിത ജ്ഞപ്തികേ വിസ്താര ദ്വാരാ സ്വയം പീ ഗയാ ഹൈ ഐസേ തീനോം
ലോകകേ പദാര്ഥോംകോ പൃഥക് ഔര അപൃഥക് പ്രകാശിത കരതാ ഹുആ വഹ ജ്ഞാനമൂര്തി മുക്ത ഹീ രഹതാ ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൧വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജ്ഞാന ഏക സഹജപരമാത്മാകോ ജാനകര ലോകാലോകകോ അര്ഥാത്

ലോകാലോകസമ്ബന്ധീ (സമസ്ത) ജ്ഞേയസമൂഹകോ പ്രഗട കരതാ ഹൈ ( – ജാനതാ ഹൈ ) . നിത്യ-ശുദ്ധ ഐസാ

ക്ഷായിക ദര്ശന (ഭീ) സാക്ഷാത് സ്വപരവിഷയക ഹൈ (അര്ഥാത് വഹ ഭീ സ്വപരകോ സാക്ഷാത് പ്രകാശിത
കരതാ ഹൈ ) . ഉന ദോനോം (ജ്ഞാന തഥാ ദര്ശന) ദ്വാരാ ആത്മദേവ സ്വപരസമ്ബന്ധീ ജ്ഞേയരാശികോ ജാനതാ

ഹൈ (അര്ഥാത് ആത്മദേവ സ്വപര സമസ്ത പ്രകാശ്യ പദാര്ഥോംകോ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ ) .൨൭൭.

(സ്രഗ്ധരാ)

‘‘ജാനന്നപ്യേഷ വിശ്വം യുഗപദപി ഭവദ്ഭാവിഭൂതം സമസ്തം
മോഹാഭാവാദ്യദാത്മാ പരിണമതി പരം നൈവ നിര്ലൂനകര്മാ .

തേനാസ്തേ മുക്ത ഏവ പ്രസഭവികസിതജ്ഞപ്തിവിസ്താരപീത-
ജ്ഞേയാകാരാം ത്രിലോകീം പൃഥഗപൃഥഗഥ ദ്യോതയന് ജ്ഞാനമൂര്തിഃ ..’’

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

ജ്ഞാനം താവത് സഹജപരമാത്മാനമേകം വിദിത്വാ

ലോകാലോകൌ പ്രകടയതി വാ തദ്ഗതം ജ്ഞേയജാലമ് .

ദ്രഷ്ടിഃ സാക്ഷാത് സ്വപരവിഷയാ ക്ഷായികീ നിത്യശുദ്ധാ

താഭ്യാം ദേവഃ സ്വപരവിഷയം ബോധതി ജ്ഞേയരാശിമ് ..൨൭൭..

ണാണം പരപ്പയാസം തഇയാ ണാണേണ ദംസണം ഭിണ്ണം .

ണ ഹവദി പരദവ്വഗയം ദംസണമിദി വണ്ണിദം തമ്ഹാ ..൧൬൨..

പര ഹീ പ്രകാശേ ജ്ഞാന തോ ഹോ ജ്ഞാനസേ ദൃഗ് ഭിന്ന രേ .

‘പരദ്രവ്യഗത നഹിം ദര്ശ !’ വര്ണിത പൂര്വ തവ മംതവ്യ രേ ..൧൬൨..

Page 328 of 388
PDF/HTML Page 355 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൬൨ അന്വയാര്ഥ : — [ജ്ഞാനം പരപ്രകാശം ] യദി ജ്ഞാന (കേവല)

പരപ്രകാശക ഹോ [തദാ ] തോ [ജ്ഞാനേന ] ജ്ഞാനസേ [ദര്ശനം ] ദര്ശന [ഭിന്നമ് ] ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ,
[ദര്ശനമ് പരദ്രവ്യഗതം ന ഭവതി ഇതി വര്ണിതം തസ്മാത് ] ക്യോംകി ദര്ശന പരദ്രവ്യഗത (പരപ്രകാശക)
നഹീം ഹൈ ഐസാ (പൂര്വ സൂത്രമേം തേരാ മന്തവ്യ) വര്ണന കിയാ ഗയാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, പൂര്വ സൂത്രമേം (൧൬൧വീം ഗാഥാമേം ) കഹേ ഹുഏ പൂര്വപക്ഷകേ സിദ്ധാന്ത

സമ്ബന്ധീ കഥന ഹൈ .

യദി ജ്ഞാന കേവല പരപ്രകാശക ഹോ തോ ഇസ പരപ്രകാശനപ്രധാന (പരപ്രകാശക) ജ്ഞാനസേ

ദര്ശന ഭിന്ന ഹീ സിദ്ധ ഹോഗാ; (ക്യോംകി) സഹ്യാചല ഔര വിംധ്യാചലകീ ഭാ തി അഥവാ ഗങ്ഗാ
ഔര ശ്രീപര്വതകീ ഭാ തി, പരപ്രകാശക ജ്ഞാനകോ ഔര ആത്മപ്രകാശക ദര്ശനകോ സമ്ബന്ധ
കിസപ്രകാര ഹോഗാ ? ജോ ആത്മനിഷ്ഠ ( – ആത്മാമേം സ്ഥിത) ഹൈ വഹ തോ ദര്ശന ഹീ ഹൈ . ഔര

ഉസ ജ്ഞാനകോ തോ, നിരാധാരപനേകേ കാരണ (അര്ഥാത് ആത്മാരൂപീ ആധാര ന രഹനേസേ),
ശൂന്യതാകീ ആപത്തി ഹീ ആയേഗീ; അഥവാ തോ ജഹാ ജഹാ ജ്ഞാന പഹു ചേഗാ (അര്ഥാത് ജിസ ജിസ

ദ്രവ്യകോ ജ്ഞാന പഹു ചേഗാ) വേ വേ സര്വ ദ്രവ്യ ചേതനതാകോ പ്രാപ്ത ഹോംഗേ, ഇസലിയേ തീന ലോകമേം

കോഈ അചേതന പദാര്ഥ സിദ്ധ നഹീം ഹോഗാ യഹ മഹാന ദോഷ പ്രാപ്ത ഹോഗാ . ഇസീലിയേ (ഉപരോക്ത

ദോഷകേ ഭയസേ), ഹേ ശിഷ്യ ! ജ്ഞാന കേവല പരപ്രകാശക നഹീം ഹൈ ഐസാ യദി തൂ കഹേ, തോ
ദര്ശന ഭീ കേവല ആത്മഗത (സ്വപ്രകാശക) നഹീം ഹൈ ഐസാ ഭീ (ഉസമേം സാഥ ഹീ) കഹാ
ജാ ചുകാ ഹൈ . ഇസലിയേ വാസ്തവമേം സിദ്ധാന്തകേ ഹാര്ദരൂപ ഐസാ യഹീ സമാധാന ഹൈ കി ജ്ഞാന

ജ്ഞാനം പരപ്രകാശം തദാ ജ്ഞാനേന ദര്ശനം ഭിന്നമ് .

ന ഭവതി പരദ്രവ്യഗതം ദര്ശനമിതി വര്ണിതം തസ്മാത് ..൧൬൨..

പൂര്വസൂത്രോപാത്തപൂര്വപക്ഷസ്യ സിദ്ധാന്തോക്തി രിയമ് .

കേവലം പരപ്രകാശകം യദി ചേത് ജ്ഞാനം തദാ പരപ്രകാശകപ്രധാനേനാനേന ജ്ഞാനേന ദര്ശനം

ഭിന്നമേവ . പരപ്രകാശകസ്യ ജ്ഞാനസ്യ ചാത്മപ്രകാശകസ്യ ദര്ശനസ്യ ച കഥം സമ്ബന്ധ ഇതി

ചേത് സഹ്യവിംധ്യയോരിവ അഥവാ ഭാഗീരഥീശ്രീപര്വതവത് . ആത്മനിഷ്ഠം യത് തദ് ദര്ശനമസ്ത്യേവ,

നിരാധാരത്വാത് തസ്യ ജ്ഞാനസ്യ ശൂന്യതാപത്തിരേവ, അഥവാ യത്ര തത്ര ഗതം ജ്ഞാനം തത്തദ്ദ്രവ്യം

സര്വം ചേതനത്വമാപദ്യതേ, അതസ്ത്രിഭുവനേ ന കശ്ചിദചേതനഃ പദാര്ഥഃ ഇതി മഹതോ
ദൂഷണസ്യാവതാരഃ . തദേവ ജ്ഞാനം കേവലം ന പരപ്രകാശകമ് ഇത്യുച്യതേ ഹേ ശിഷ്യ തര്ഹി ദര്ശനമപി

ന കേവലമാത്മഗതമിത്യഭിഹിതമ് . തതഃ ഖല്വിദമേവ സമാധാനം സിദ്ധാന്തഹൃദയം ജ്ഞാന-

Page 329 of 388
PDF/HTML Page 356 of 415
single page version

ഔര ദര്ശനകോ കഥംചിത് സ്വപരപ്രകാശകപനാ ഹൈ ഹീ .

ഇസീപ്രകാര ശ്രീ മഹാസേനപംഡിതദേവനേ (ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ആത്മാ ജ്ഞാനസേ (സര്വഥാ) ഭിന്ന നഹീം ഹൈ, (സര്വഥാ) അഭിന്ന

നഹീം ഹൈ, കഥംചിത് ഭിന്നാഭിന്ന ഹൈ; ❃പൂര്വാപരഭൂത ജോ ജ്ഞാന സോ യഹ ആത്മാ ഹൈ ഐസാ

കഹാ ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൨വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ആത്മാ (സര്വഥാ) ജ്ഞാന നഹീം ഹൈ, ഉസീപ്രകാര (സര്വഥാ) ദര്ശന

ഭീ നഹീം ഹീ ഹൈ; വഹ ഉഭയയുക്ത (ജ്ഞാനദര്ശനയുക്ത) ആത്മാ സ്വപര വിഷയകോ അവശ്യ ജാനതാ
ഹൈ ഔര ദേഖതാ ഹൈ . അഘസമൂഹകേ (പാപസമൂഹകേ) നാശക ആത്മാമേം ഔര ജ്ഞാനദര്ശനമേം സംജ്ഞാ -

ഭേദസേ ഭേദ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് സംജ്ഞാ, സംഖ്യാ, ലക്ഷണ ഔര പ്രയോജനകീ അപേക്ഷാസേ
ഉനമേം ഉപരോക്താനുസാര ഭേദ ഹൈ ), പരമാര്ഥസേ അഗ്നി ഔര ഉഷ്ണതാകീ ഭാ തി ഉനമേം ( – ആത്മാമേം

ഔര ജ്ഞാനദര്ശനമേം ) വാസ്തവമേം ഭേദ നഹീം ഹൈ ( – അഭേദതാ ഹൈ ) .൨൭൮.

ദര്ശനയോഃ കഥംചിത് സ്വപരപ്രകാശത്വമസ്ത്യേവേതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമഹാസേനപംഡിതദേവൈഃ —

‘‘ജ്ഞാനാദ്ഭിന്നോ ന നാഭിന്നോ ഭിന്നാഭിന്നഃ കഥംചന .

ജ്ഞാനം പൂര്വാപരീഭൂതം സോയമാത്മേതി കീര്തിതഃ ..’’

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

ആത്മാ ജ്ഞാനം ഭവതി ന ഹി വാ ദര്ശനം ചൈവ തദ്വത്

താഭ്യാം യുക്ത : സ്വപരവിഷയം വേത്തി പശ്യത്യവശ്യമ് .

സംജ്ഞാഭേദാദഘകുലഹരേ ചാത്മനി ജ്ഞാനദ്രഷ്ടയോഃ

ഭേദോ ജാതോ ന ഖലു പരമാര്ഥേന വഹ്നയുഷ്ണവത്സഃ ..൨൭൮..

❃ പൂര്വാപര = പൂര്വ ഔര അപര; പഹലേകാ ഔര ബാദകാ .

Page 330 of 388
PDF/HTML Page 357 of 415
single page version

ഗാഥാ : ൧൬൩ അന്വയാര്ഥ : — [ആത്മാ പരപ്രകാശഃ ] യദി ആത്മാ (കേവല)

പരപ്രകാശക ഹോ [തദാ ] തോ [ആത്മനാ ] ആത്മാസേ [ദര്ശനം ] ദര്ശന [ഭിന്നമ് ] ഭിന്ന സിദ്ധ
ഹോഗാ, [ദര്ശനം പരദ്രവ്യഗതം ന ഭവതി ഇതി വര്ണിതം തസ്മാത് ] ക്യോംകി ദര്ശന പരദ്രവ്യഗത
(പരപ്രകാശക) നഹീം ഹൈ ഐസാ (പഹലേ തേരാ മംതവ്യ) വര്ണന കിയാ ഗയാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, ഏകാന്തസേ ആത്മാകോ പരപ്രകാശകപനാ ഹോനേകീ ബാതകാ ഖണ്ഡന ഹൈ .

ജിസപ്രകാര പഹലേ (൧൬൨വീം ഗാഥാമേം) ഏകാന്തസേ ജ്ഞാനകോ പരപ്രകാശകപനാ ഖണ്ഡിത

കിയാ ഗയാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര അബ യദി ‘ആത്മാ കേവല പരപ്രകാശക ഹൈ’ ഐസാ മാനാ ജായേ തോ
വഹ ബാത ഭീ ഉസീപ്രകാര ഖണ്ഡന പ്രാപ്ത കരതീ ഹൈ, ക്യോംകി ×ഭാവ ഔര ഭാവവാന ഏക അസ്തിത്വസേ
രചിത ഹോതേ ഹൈം . പഹലേ (൧൬൨വീം ഗാഥാമേം ) ഐസാ ബതലായാ ഥാ കി യദി ജ്ഞാന (കേവല)

പരപ്രകാശക ഹോ തോ ജ്ഞാനസേ ദര്ശന ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ ! യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം ) ഐസാ സമഝനാ കി
യദി ആത്മാ (കേവല) പരപ്രകാശക ഹോ തോ ആത്മാസേ ഹീ ദര്ശന ഭിന്ന സിദ്ധ ഹോഗാ ! ഔര യദി

അപ്പാ പരപ്പയാസോ തഇയാ അപ്പേണ ദംസണം ഭിണ്ണം .

ണ ഹവദി പരദവ്വഗയം ദംസണമിദി വണ്ണിദം തമ്ഹാ ..൧൬൩..

ആത്മാ പരപ്രകാശസ്തദാത്മനാ ദര്ശനം ഭിന്നമ് .

ന ഭവതി പരദ്രവ്യഗതം ദര്ശനമിതി വര്ണിതം തസ്മാത് ..൧൬൩..

ഏകാന്തേനാത്മനഃ പരപ്രകാശകത്വനിരാസോയമ് .

യഥൈകാന്തേന ജ്ഞാനസ്യ പരപ്രകാശകത്വം പുരാ നിരാകൃതമ്, ഇദാനീമാത്മാ കേവലം

പരപ്രകാശശ്ചേത് തത്തഥൈവ പ്രത്യാദിഷ്ടം, ഭാവഭാവവതോരേകാസ്തിത്വനിര്വൃത്തത്വാത് . പുരാ കില ജ്ഞാനസ്യ

പരപ്രകാശകത്വേ സതി തദ്ദര്ശനസ്യ ഭിന്നത്വം ജ്ഞാതമ് . അത്രാത്മനഃ പരപ്രകാശകത്വേ സതി

തേനൈവ ദര്ശനം ഭിന്നമിത്യവസേയമ് . അപി ചാത്മാ ന പരദ്രവ്യഗത ഇതി ചേത്

തദ്ദര്ശനമപ്യഭിന്നമിത്യവസേയമ് . തതഃ ഖല്വാത്മാ സ്വപരപ്രകാശക ഇതി യാവത് . യഥാ

× ജ്ഞാന ഭാവ ഹൈ ഔര ആത്മാ ഭാവവാന ഹൈ .

പര ഹീ പ്രകാശേ ജീവ തോ ഹോ ആത്മസേ ദൃഗ് ഭിന്ന രേ .

പരദ്രവ്യഗത നഹിം ദര്ശ — വര്ണിത പൂര്വ തവ മംതവ്യ രേ ..൧൬൩..

Page 331 of 388
PDF/HTML Page 358 of 415
single page version

‘ആത്മാ പരദ്രവ്യഗത നഹീം ഹൈ (അര്ഥാത് ആത്മാ കേവല പരപ്രകാശക നഹീം ഹൈ, സ്വപ്രകാശക ഭീ
ഹൈ )’ ഐസാ (അബ) മാനാ ജായേ തോ ആത്മാസേ ദര്ശനകീ (സമ്യക് പ്രകാരസേ ) അഭിന്നതാ സിദ്ധ
ഹോഗീ ഐസാ സമഝനാ . ഇസലിയേ വാസ്തവമേം ആത്മാ സ്വപരപ്രകാശക ഹൈ . ജിസപ്രകാര (൧൬൨വീം

ഗാഥാമേം ) ജ്ഞാനകാ കഥംചിത് സ്വപരപ്രകാശകപനാ സിദ്ധ ഹുആ ഉസീപ്രകാര ആത്മാകാ ഭീ സമഝനാ,
ക്യോംകി അഗ്നി ഔര ഉഷ്ണതാകീ ഭാ തി ധര്മീ ഔര ധര്മകാ ഏക സ്വരൂപ ഹോതാ ഹൈ .

[അബ ഇസ ൧൬൩വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജ്ഞാനദര്ശനധര്മോംസേ യുക്ത ഹോനേകേ കാരണ ആത്മാ വാസ്തവമേം ധര്മീ ഹൈ .

സകല ഇന്ദ്രിയസമൂഹരൂപീ ഹിമകോ (നഷ്ട കരനേകേ ലിയേ ) സൂര്യ സമാന ഐസാ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ജീവ
ഉസീമേം (ജ്ഞാനദര്ശനധര്മയുക്ത ആത്മാമേം ഹീ ) സദാ അവിചല സ്ഥിതി പ്രാപ്ത കരകേ മുക്തികോ പ്രാപ്ത
ഹോതാ ഹൈ — കി ജോ മുക്തി പ്രഗട ഹുഈ സഹജ ദശാരൂപസേ സുസ്ഥിത ഹൈ . ൨൭൯ .

ഗാഥാ : ൧൬൪ അന്വയാര്ഥ : — [വ്യവഹാരനയേന ] വ്യവഹാരനയസേ [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന

കഥംചിത്സ്വപരപ്രകാശകത്വം ജ്ഞാനസ്യ സാധിതമ് അസ്യാപി തഥാ, ധര്മധര്മിണോരേകസ്വരൂപത്വാത്

പാവകോഷ്ണവദിതി .

(മംദാക്രാംതാ)

ആത്മാ ധര്മീ ഭവതി സുതരാം ജ്ഞാനദ്രഗ്ധര്മയുക്ത :

തസ്മിന്നേവ സ്ഥിതിമവിചലാം താം പരിപ്രാപ്യ നിത്യമ് .

സമ്യഗ്ദ്രഷ്ടിര്നിഖിലകരണഗ്രാമനീഹാരഭാസ്വാന്

മുക്തിം യാതി സ്ഫു ടിതസഹജാവസ്ഥയാ സംസ്ഥിതാം താമ് ..൨൭൯..

ണാണം പരപ്പയാസം വവഹാരണയേണ ദംസണം തമ്ഹാ .

അപ്പാ പരപ്പയാസോ വവഹാരണയേണ ദംസണം തമ്ഹാ ..൧൬൪..

ജ്ഞാനം പരപ്രകാശം വ്യവഹാരനയേന ദര്ശനം തസ്മാത് .

ആത്മാ പരപ്രകാശോ വ്യവഹാരനയേന ദര്ശനം തസ്മാത് ..൧൬൪..

വ്യവഹാരസേ ഹൈ ജ്ഞാന പരഗത, ദര്ശ ഭീ അതഏവ ഹൈ .

വ്യവഹാരസേ ഹൈ ജീവ പരഗത, ദര്ശ ഭീ അതഏവ ഹൈ ..൧൬൪..

Page 332 of 388
PDF/HTML Page 359 of 415
single page version

[പരപ്രകാശം ] പരപ്രകാശക ഹൈ; [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [ദര്ശനമ് ] ദര്ശന പരപ്രകാശക ഹൈ .

[വ്യവഹാരനയേന ] വ്യവഹാരനയസേ [ആത്മാ ] ആത്മാ [പരപ്രകാശഃ ] പരപ്രകാശക ഹൈ; [തസ്മാത് ]
ഇസലിയേ [ദര്ശനമ് ] ദര്ശന പരപ്രകാശക ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, വ്യവഹാരനയകീ സഫലതാ ദര്ശാനേവാലാ കഥന ഹൈ .

സമസ്ത (ജ്ഞാനാവരണീയ ) കര്മകാ ക്ഷയ ഹോനേസേ പ്രാപ്ത ഹോനേവാലാ സകല-വിമല കേവലജ്ഞാന

പുദ്ഗലാദി മൂര്ത - അമൂര്ത - ചേതന - അചേതന പരദ്രവ്യഗുണപര്യായസമൂഹകാ പ്രകാശക കിസപ്രകാര ഹൈ —

ഐസാ യഹാ പ്രശ്ന ഹോ, തോ ഉസകാ ഉത്തര യഹ ഹൈ കി – ‘പരാശ്രിതോ വ്യവഹാര: (വ്യവഹാര പരാശ്രിത ഹൈ )’

ഐസാ (ശാസ്ത്രകാ ) വചന ഹോനേസേ വ്യവഹാരനയകേ ബലസേ ഐസാ ഹൈ (അര്ഥാത് പരപ്രകാശക ഹൈ );
ഇസലിയേ ദര്ശന ഭീ വൈസാ ഹീ ( – വ്യവഹാരനയകേ ബലസേ പരപ്രകാശക) ഹൈ . ഔര തീന ലോകകേ

❃

പ്രക്ഷോഭകേ ഹേതുഭൂത തീര്ഥംകര-പരമദേവകോ — കി ജോ സൌ ഇന്ദ്രോംകീ പ്രത്യക്ഷ വംദനാകേ യോഗ്യ ഹൈം ഔര

കാര്യപരമാത്മാ ഹൈം ഉന്ഹേം — ജ്ഞാനകീ ഭാ തി ഹീ (വ്യവഹാരനയകേ ബലസേ ) പരപ്രകാശകപനാ ഹൈ;

ഇസലിയേ വ്യവഹാരനയകേ ബലസേ ഉന ഭഗവാനകാ കേവലദര്ശന ഭീ വൈസാ ഹീ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര ശ്രുതബിന്ദുമേം (ശ്ലോക ദ്വാരാ ) കഹാ ഹൈ കി : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജിന്ഹോംനേ ദോഷോംകോ ജീതാ ഹൈ, ജിനകേ ചരണ ദേവേന്ദ്രോം തഥാ

വ്യവഹാരനയസ്യ സഫലത്വപ്രദ്യോതനകഥനമാഹ .

ഇഹ സകലകര്മക്ഷയപ്രാദുര്ഭാവാസാദിതസകലവിമലകേവലജ്ഞാനസ്യ പുദ്ഗലാദിമൂര്താമൂര്ത-

ചേതനാചേതനപരദ്രവ്യഗുണപര്യായപ്രകരപ്രകാശകത്വം കഥമിതി ചേത്, പരാശ്രിതോ വ്യവഹാരഃ ഇതി വചനാത്

വ്യവഹാരനയബലേനേതി . തതോ ദര്ശനമപി താദ്രശമേവ . ത്രൈലോക്യപ്രക്ഷോഭഹേതുഭൂതതീര്ഥകരപരമദേവസ്യ

ശതമഖശതപ്രത്യക്ഷവംദനായോഗ്യസ്യ കാര്യപരമാത്മനശ്ച തദ്വദേവ പരപ്രകാശകത്വമ് . തേന വ്യവഹാര-

നയബലേന ച തസ്യ ഖലു ഭഗവതഃ കേവലദര്ശനമപി താദ്രശമേവേതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രുതബിന്ദൌ —

(മാലിനീ)

‘‘ജയതി വിജിതദോഷോമര്ത്യമര്ത്യേന്ദ്രമൌലി-
പ്രവിലസദുരുമാലാഭ്യര്ചിതാംഘ്രിര്ജിനേന്ദ്രഃ .

ത്രിജഗദജഗതീ യസ്യേദ്രശൌ വ്യശ്നുവാതേ

സമമിവ വിഷയേഷ്വന്യോന്യവൃത്തിം നിഷേദ്ധുമ് ..’’

❃ പ്രക്ഷോഭകേ അര്ഥ കേ ലിയേ ൮൫വേം പൃഷ്ഠകീ ടിപ്പണീ ദേഖോ .

Page 333 of 388
PDF/HTML Page 360 of 415
single page version

നരേന്ദ്രോംകേ മുകുടോംമേം പ്രകാശമാന മൂല്യവാന മാലാഓംസേ പുജതേ ഹൈം (അര്ഥാത് ജിനകേ ചരണോംമേം
ഇന്ദ്ര തഥാ ചക്രവര്തിയോംകേ മണിമാലായുക്ത മുകുടവാലേ മസ്തക അത്യന്ത ഝുകതേ ഹൈം ), ഔര
(ലോകാലോകകേ സമസ്ത ) പദാര്ഥ ഏക-ദൂസരേമേം പ്രവേശകോ പ്രാപ്ത ന ഹോം ഇസപ്രകാര തീന ലോക
ഔര അലോക ജിനമേം ഏക സാഥ ഹീ വ്യാപ്ത ഹൈം (അര്ഥാത് ജോ ജിനേന്ദ്രകോ യുഗപത് ജ്ഞാത ഹോതേ
ഹൈം ), വേ ജിനേന്ദ്ര ജയവന്ത ഹൈം .’’

ഔര (ഇസ ൧൬൪വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ജ്ഞാനപുംജ ഐസാ യഹ ആത്മാ അത്യന്ത സ്പഷ്ട ദര്ശന ഹോനേ പര (അര്ഥാത്

കേവലദര്ശന പ്രഗട ഹോനേ പര ) വ്യവഹാരനയസേ സര്വ ലോകകോ ദേഖതാ ഹൈ തഥാ (സാഥമേം വര്തതേ ഹുഏ
കേവലജ്ഞാനകേ കാരണ ) സമസ്ത മൂര്ത - അമൂര്ത പദാര്ഥസമൂഹകോ ജാനതാ ഹൈ . വഹ (കേവല-

ദര്ശനജ്ഞാനയുക്ത ) ആത്മാ പരമശ്രീരൂപീ കാമിനീകാ (മുക്തിസുന്ദരീകാ ) വല്ലഭ ഹോതാ ഹൈ .൨൮൦.

ഗാഥാ : ൧൬൫ അന്വയാര്ഥ : — [നിശ്ചയനയേന ] നിശ്ചയനയസേ [ജ്ഞാനമ് ] ജ്ഞാന

[ആത്മപ്രകാശം ] സ്വപ്രകാശക ഹൈ; [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [ദര്ശനമ് ] ദര്ശന സ്വപ്രകാശക ഹൈ .

തഥാ ഹി —

(മാലിനീ)

വ്യവഹരണനയേന ജ്ഞാനപുംജോയമാത്മാ
പ്രകടതരസുദ്രഷ്ടിഃ സര്വലോകപ്രദര്ശീ .

വിദിതസകലമൂര്താമൂര്തതത്ത്വാര്ഥസാര്ഥഃ
സ ഭവതി പരമശ്രീകാമിനീകാമരൂപഃ ..൨൮൦..

ണാണം അപ്പപയാസം ണിച്ഛയണയഏണ ദംസണം തമ്ഹാ .

അപ്പാ അപ്പപയാസോ ണിച്ഛയണയഏണ ദംസണം തമ്ഹാ ..൧൬൫..

ജ്ഞാനമാത്മപ്രകാശം നിശ്ചയനയേന ദര്ശനം തസ്മാത് .

ആത്മാ ആത്മപ്രകാശോ നിശ്ചയനയേന ദര്ശനം തസ്മാത് ..൧൬൫..

ഹൈ ജ്ഞാന നിശ്ചയ നിജപ്രകാശക , ഇസലിയേ ത്യോം ദര്ശ ഹൈ .

ഹൈ ജീവ നിശ്ചയ നിജപ്രകാശക, ഇസലിയേ ത്യോം ദര്ശ ഹൈ ..൧൬൫..

< Previous Page Next Page >