Niyamsar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 177-187.

Page 354 of 388
PDF/HTML Page 381 of 415
single page version

ପାଁଚ ପ୍ରକାରକେ ସଂସାରସେ ମୁକ୍ତ, ପାଁଚ ପ୍ରକାରକେ ମୋକ୍ଷରୂପୀ ଫଲକୋ ଦେନେଵାଲେ (ଅର୍ଥାତ୍
ଦ୍ରଵ୍ଯପରାଵର୍ତନ, କ୍ଷେତ୍ରପରାଵର୍ତନ, କାଲପରାଵର୍ତନ, ଭଵପରାଵର୍ତନ ଔର ଭାଵପରାଵର୍ତନସେ ମୁକ୍ତ
କରନେଵାଲେ), ପାଁଚପ୍ରକାର ସିଦ୍ଧୋଂକୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ପାଁଚ ପ୍ରକାରକୀ ମୁକ୍ତିକୋ — ସିଦ୍ଧିକୋ — ପ୍ରାପ୍ତ

ସିଦ୍ଧଭଗଵନ୍ତୋଂକୋ) ମୈଂ ପାଁଚ ପ୍ରକାରକେ ସଂସାରସେ ମୁକ୍ତ ହୋନେକେ ଲିଯେ ଵନ୍ଦନ କରତା ହୂଁ .୨୯୫.

ଗାଥା : ୧୭୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — (ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ) [ଜାତିଜରାମରଣରହିତମ୍ ] ଜନ୍ମ -

ଜରା - ମରଣ ରହିତ, [ପରମମ୍ ] ପରମ, [କର୍ମାଷ୍ଟଵର୍ଜିତମ୍ ] ଆଠ କର୍ମ ରହିତ, [ଶୁଦ୍ଧମ୍ ] ଶୁଦ୍ଧ,

[ଜ୍ଞାନାଦି-ଚତୁଃସ୍ଵଭାଵମ୍ ] ଜ୍ଞାନାଦିକ ଚାର ସ୍ଵଭାଵଵାଲା, [ଅକ୍ଷଯମ୍ ] ଅକ୍ଷଯ, [ଅଵିନାଶମ୍ ]
ଅଵିନାଶୀ ଔର [ଅଚ୍ଛେଦ୍ଯମ୍ ] ଅଚ୍ଛେଦ୍ଯ ହୈ .

ଟୀକା : — (ଜିସକା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆଶ୍ରଯ କରନେସେ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ ଜାତା ହୈ ଐସେ)

କାରଣପରମତତ୍ତ୍ଵକେ ସ୍ଵରୂପକା ଯହ କଥନ ହୈ .

(କାରଣପରମତତ୍ତ୍ଵ ଐସା ହୈ : — ) ନିସର୍ଗସେ (ସ୍ଵଭାଵସେ) ସଂସାରକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ

କାରଣ ଜନ୍ମ - ଜରା - ମରଣ ରହିତ ହୈ; ପରମ - ପାରିଣାମିକଭାଵ ଦ୍ଵାରା ପରମସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୋନେକେ

କାରଣ ପରମ ହୈ; ତୀନୋଂ କାଲ ନିରୁପାଧି - ସ୍ଵରୂପଵାଲା ହୋନେକେ କାରଣ ଆଠ କର୍ମ ରହିତ ହୈ;

ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ ଔର ଭାଵକର୍ମ ରହିତ ହୋନେକେ କାରଣ ଶୁଦ୍ଧ ହୈ; ସହଜଜ୍ଞାନ, ସହଜଦର୍ଶନ, ସହଜଚାରିତ୍ର
ଔର ସହଜଚିତ୍ଶକ୍ତିମଯ ହୋନେକେ କାରଣ ଜ୍ଞାନାଦିକ ଚାର ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ; ସାଦି - ସାଂତ, ମୂର୍ତ

ଜାଇଜରମରଣରହିଯଂ ପରମଂ କମ୍ମଟ୍ଠଵଜ୍ଜିଯଂ ସୁଦ୍ଧଂ .

ଣାଣାଇଚଉସହାଵଂ ଅକ୍ଖଯମଵିଣାସମଚ୍ଛେଯଂ ..୧୭୭..

ଜାତିଜରାମରଣରହିତଂ ପରମଂ କର୍ମାଷ୍ଟଵର୍ଜିତଂ ଶୁଦ୍ଧମ୍ .

ଜ୍ଞାନାଦିଚତୁଃସ୍ଵଭାଵଂ ଅକ୍ଷଯମଵିନାଶମଚ୍ଛେଦ୍ଯମ୍ ..୧୭୭..

କାରଣପରମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ନିସର୍ଗତଃ ସଂସୃତେରଭାଵାଜ୍ଜାତିଜରାମରଣରହିତମ୍, ପରମପାରିଣାମିକଭାଵେନ ପରମସ୍ଵଭାଵ-

ତ୍ଵାତ୍ପରମମ୍, ତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍ କର୍ମାଷ୍ଟକଵର୍ଜିତମ୍, ଦ୍ରଵ୍ଯଭାଵକର୍ମରହିତତ୍ଵାଚ୍ଛୁଦ୍ଧମ୍,

ସହଜଜ୍ଞାନସହଜଦର୍ଶନସହଜଚାରିତ୍ରସହଜଚିଚ୍ଛକ୍ତି ମଯତ୍ଵାଜ୍ଜ୍ଞାନାଦିଚତୁଃସ୍ଵଭାଵମ୍, ସାଦିସନିଧନ-

ଵିନ କର୍ମ, ପରମ, ଵିଶୁଦ୍ଧ, ଜନ୍ମ-ଜରା-ମରଣସେ ହୀନ ହୈ .

ଜ୍ଞାନାଦି ଚାର ସ୍ଵଭାଵମଯ, ଅକ୍ଷଯ, ଅଛେଦ, ଅଛୀନ ହୈ ..୧୭୭..

Page 355 of 388
PDF/HTML Page 382 of 415
single page version

ଇନ୍ଦ୍ରିଯାତ୍ମକ ଵିଜାତୀଯ - ଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯ ରହିତ ହୋନେକେ କାରଣ ଅକ୍ଷଯ ହୈ; ପ୍ରଶସ୍ତ -

ଅପ୍ରଶସ୍ତ ଗତିକେ ହେତୁଭୂତ ପୁଣ୍ଯ - ପାପକର୍ମରୂପ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ଅଵିନାଶୀ ହୈ;

ଵଧ, ବନ୍ଧ ଔର ଛେଦନକେ ଯୋଗ୍ଯ ମୂର୍ତିସେ (ମୂର୍ତିକତାସେ) ରହିତ ହୋନେକେ କାରଣ ଅଚ୍ଛେଦ୍ଯ ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୭୭ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ

ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଅଵିଚଲ, ଅଖଣ୍ଡଜ୍ଞାନରୂପ, ଅଦ୍ଵଂଦ୍ଵନିଷ୍ଠ (ରାଗଦ୍ଵେଷାଦି ଦ୍ଵଂଦ୍ଵମେଂ ଜୋ ସ୍ଥିତ

ନହୀଂ ହୈ ) ଔର ସମସ୍ତ ପାପକେ ଦୁସ୍ତର ସମୂହକୋ ଜଲାନେମେଂ ଦାଵାନଲ ସମାନ — ଐସେ ସ୍ଵୋତ୍ପନ୍ନ

(ଅପନେସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ) ଦିଵ୍ଯସୁଖାମୃତକୋ ( – ଦିଵ୍ଯସୁଖାମୃତସ୍ଵଭାଵୀ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ)

— କି ଜିସେ ତୂ ଭଜ ରହା ହୈ ଉସେ — ଭଜ; ଉସସେ ତୁଝେ ସକଲ - ଵିମଲ ଜ୍ଞାନ (କେଵଲଜ୍ଞାନ) ହୋଗା

ହୀ .୨୯୬.

ଗାଥା : ୧୭୮ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — (ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ) [ଅଵ୍ଯାବାଧମ୍ ] ଅଵ୍ଯାବାଧ,

[ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯମ୍ ] ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ, [ଅନୁପମମ୍ ] ଅନୁପମ, [ପୁଣ୍ଯପାପନିର୍ମୁକ୍ତମ୍ ] ପୁଣ୍ଯପାପ ରହିତ,

ମୂର୍ତେନ୍ଦ୍ରିଯାତ୍ମକଵିଜାତୀଯଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯଵୀତତ୍ଵାଦକ୍ଷଯମ୍, ପ୍ରଶସ୍ତାପ୍ରଶସ୍ତଗତିହେତୁଭୂତପୁଣ୍ଯପାପ-
କର୍ମଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵାଭାଵାଦଵିନାଶମ୍, ଵଧବଂଧଚ୍ଛେଦଯୋଗ୍ଯମୂର୍ତିମୁକ୍ତ ତ୍ଵାଦଚ୍ଛେଦ୍ଯମିତି .

(ମାଲିନୀ)

ଅଵିଚଲିତମଖଂଡଜ୍ଞାନମଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵନିଷ୍ଠଂ
ନିଖିଲଦୁରିତଦୁର୍ଗଵ୍ରାତଦାଵାଗ୍ନିରୂପମ୍ .

ଭଜ ଭଜସି ନିଜୋତ୍ଥଂ ଦିଵ୍ଯଶର୍ମାମୃତଂ ତ୍ଵଂ
ସକଲଵିମଲବୋଧସ୍ତେ ଭଵତ୍ଯେଵ ତସ୍ମାତ୍ ..୨୯୬..

ଅଵ୍ଵାବାହମଣିଂଦିଯମଣୋଵମଂ ପୁଣ୍ଣପାଵଣିମ୍ମୁକ୍କଂ .

ପୁଣରାଗମଣଵିରହିଯଂ ଣିଚ୍ଚଂ ଅଚଲଂ ଅଣାଲଂବଂ ..୧୭୮..

ଅଵ୍ଯାବାଧମତୀନ୍ଦ୍ରିଯମନୁପମଂ ପୁଣ୍ଯପାପନିର୍ମୁକ୍ତ ମ୍ .

ପୁନରାଗମନଵିରହିତଂ ନିତ୍ଯମଚଲମନାଲଂବମ୍ ..୧୭୮..

ନିର୍ବାଧ, ଅନୁପମ ଅରୁ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ, ପୁଣ୍ଯପାପଵିହୀନ ହୈ .

ନିଶ୍ଚଲ, ନିରାଲମ୍ବନ, ଅମର-ପୁନରାଗମନସେ ହୀନ ହୈ ..୧୭୮..

Page 356 of 388
PDF/HTML Page 383 of 415
single page version

[ପୁନରାଗମନ-ଵିରହିତମ୍ ] ପୁନରାଗମନ ରହିତ, [ନିତ୍ଯମ୍ ] ନିତ୍ଯ, [ଅଚଲମ୍ ] ଅଚଲ ଔର
[ଅନାଲଂବମ୍ ] ନିରାଲମ୍ବ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଭୀ, ନିରୁପାଧି ସ୍ଵରୂପ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ

କହା ହୈ .

(ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ ଐସା ହୈ : — ) ସମସ୍ତ ଦୁଷ୍ଟ ୧ଅଘରୂପୀ ଵୀର ଶତ୍ରୁଓଂକୀ ସେନାକେ

ଧାଂଧଲକୋ ଅଗୋଚର ଐସେ ସହଜଜ୍ଞାନରୂପୀ ଗଢ଼ମେଂ ଆଵାସ ହୋନେକେ କାରଣ ଅଵ୍ଯାବାଧ (ନିର୍ଵିଘ୍ନ)
ହୈ; ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶମେଂ ଭରେ ହୁଏ ଚିଦାନନ୍ଦମଯପନେକେ କାରଣ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ହୈ; ତୀନ ତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ ଵିଶିଷ୍ଟ
ହୋନେକେ କାରଣ (ବହିରାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ, ଅନ୍ତରାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ ଔର ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ ଇନ ତୀନୋଂମେଂ ଵିଶିଷ୍ଟ — ଖାସ

ପ୍ରକାରକା — ଉତ୍ତମ ହୋନେକେ କାରଣ) ଅନୁପମ ହୈ; ସଂସାରରୂପୀ ସ୍ତ୍ରୀକେ ସଂଭୋଗସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ

ସୁଖଦୁଃଖକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ପୁଣ୍ଯପାପ ରହିତ ହୈ; ୨ପୁନରାଗମନକେ ହେତୁଭୂତ ପ୍ରଶସ୍ତ - ଅପ୍ରଶସ୍ତ

ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ପୁନରାଗମନ ରହିତ ହୈ; ୩ନିତ୍ଯ ମରଣକେ ତଥା ଉସ ଭଵ

ସମ୍ବନ୍ଧୀ ମରଣକେ କାରଣଭୂତ କଲେଵରକେ (ଶରୀରକେ) ସମ୍ବନ୍ଧକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ନିତ୍ଯ
ହୈ; ନିଜ ଗୁଣୋଂ ଔର ପର୍ଯାଯୋଂସେ ଚ୍ଯୁତ ନ ହୋନେକେ କାରଣ ଅଚଲ ହୈ; ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅଵଲମ୍ବନକା
ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ନିରାଲମ୍ବ ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଦେଵ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିନେ (ଶ୍ରୀ ସମଯସାରକୀ ଆତ୍ମଖ୍ଯାତି

ନାମକ ଟୀକାମେଂ ୧୩୮ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି : —

ଅତ୍ରାପି ନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପଲକ୍ଷଣପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଅଖିଲଦୁରଘଵୀରଵୈରିଵରୂଥିନୀସଂଭ୍ରମାଗୋଚରସହଜଜ୍ଞାନଦୁର୍ଗନିଲଯତ୍ଵାଦଵ୍ଯାବାଧମ୍, ସର୍ଵାତ୍ମ-

ପ୍ରଦେଶଭରିତଚିଦାନନ୍ଦମଯତ୍ଵାଦତୀନ୍ଦ୍ରିଯମ୍, ତ୍ରିଷୁ ତତ୍ତ୍ଵେଷୁ ଵିଶିଷ୍ଟତ୍ଵାଦନୌପମ୍ଯମ୍, ସଂସୃତି-
ପୁରଂଧ୍ରିକାସଂଭୋଗସଂଭଵସୁଖଦୁଃଖାଭାଵାତ୍ପୁଣ୍ଯପାପନିର୍ମୁକ୍ତ ମ୍, ପୁନରାଗମନହେତୁଭୂତପ୍ରଶସ୍ତାପ୍ରଶସ୍ତମୋହ-
ରାଗଦ୍ଵେଷାଭାଵାତ୍ପୁନରାଗମନଵିରହିତମ୍, ନିତ୍ଯମରଣତଦ୍ଭଵମରଣକାରଣକଲେଵରସଂବନ୍ଧାଭାଵାନ୍ନିତ୍ଯମ୍,
ନିଜଗୁଣପର୍ଯାଯପ୍ରଚ୍ଯଵନାଭାଵାଦଚଲମ୍, ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଵଲମ୍ବନାଭାଵାଦନାଲମ୍ବମିତି

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀମଦମୃତଚଂଦ୍ରସୂରିଭିଃ —

୧ – ଅଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରୋଂମେଂ ଅନେକ ସ୍ଥାନୋଂ ପର ପାପ ତଥା ପୁଣ୍ଯ ଦୋନୋଂକୋ ‘ଅଘ’ ଅଥଵା ‘ପାପ’ କହା ଜାତା ହୈ .

୨ – ପୁନରାଗମନ = (ଚାର ଗତିଯୋଂମେଂସେ କିସୀ ଗତିମେଂ) ଫି ରସେ ଆନା; ପୁନଃ ଜନ୍ମ ଧାରଣ କରନା ସୋ .

୩ – ନିତ୍ଯ ମରଣ = ପ୍ରତିସମଯ ହୋନେଵାଲା ଆଯୁକର୍ମକେ ନିଷେକୋଂକା କ୍ଷଯ

Page 357 of 388
PDF/HTML Page 384 of 415
single page version

‘‘[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] (ଶ୍ରୀଗୁରୁ ସଂସାରୀ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵୋଂକୋ ସମ୍ବୋଧତେ ହୈଂ କି : — ) ହେ ଅଂଧ

ପ୍ରାଣିଯୋଂ ! ଅନାଦି ସଂସାରସେ ଲେକର ପର୍ଯାଯ - ପର୍ଯାଯମେଂ ଯହ ରାଗୀ ଜୀଵ ସଦୈଵ ମତ୍ତ ଵର୍ତତେ ହୁଏ ଜିସ

ପଦମେଂ ସୋ ରହେ ହୈଂ — ନୀଂଦ ଲେ ରହେ ହୈଂ ଵହ ପଦ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଥାନ ଅପଦ ହୈ — ଅପଦ ହୈ, (ତୁମ୍ହାରା ସ୍ଥାନ

ନହୀଂ ହୈ,) ଐସା ତୁମ ସମଝୋ . (ଦୋ ବାର କହନେସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ କରୁଣାଭାଵ ସୂଚିତ ହୋତା ହୈ .) ଇସ

ଓର ଆଓ — ଇସ ଓର ଆଓ, (ଯହାଁ ନିଵାସ କରୋ,) ତୁମ୍ହାରା ପଦ ଯହ ହୈ — ଯହ ହୈ ଜହାଁ ଶୁଦ୍ଧ -

ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯଧାତୁ ନିଜ ରସକୀ ଅତିଶଯତାକେ କାରଣ ସ୍ଥାଯୀଭାଵପନେକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଥିର
ହୈ — ଅଵିନାଶୀ ହୈ . (ଯହାଁ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ ଶବ୍ଦ ଦୋ ବାର କହା ହୈ ଵହ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ଭାଵ ଦୋନୋଂକୀ ଶୁଦ୍ଧତା

ସୂଚିତ କରତା ହୈ . ସର୍ଵ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ପୃଥକ୍ ହୋନେକେ କାରଣ ଆତ୍ମା ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଶୁଦ୍ଧ ହୈ ଔର ପରକେ

ନିମିତ୍ତସେ ହୋନେଵାଲେ ଅପନେ ଭାଵୋଂସେ ରହିତ ହୋନେକେ କାରଣ ଭାଵସେ ଶୁଦ୍ଧ ହୈ .)’’

ଔର (ଇସ ୧୭୮ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : — )

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଭାଵ ପାଁଚ ହୈଂ, ଜିନମେଂ ଯହ ପରମ ପଂଚମ ଭାଵ (ପରମ-

ପାରିଣାମିକଭାଵ) ନିରନ୍ତର ସ୍ଥାଯୀ ହୈ, ସଂସାରକେ ନାଶକା କାରଣ ହୈ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିଯୋଂକୋ ଗୋଚର
ହୈ . ବୁଦ୍ଧିମାନ ପୁରୁଷ ସମସ୍ତ ରାଗଦ୍ଵେଷକେ ସମୂହକୋ ଛୋଡ଼କର ତଥା ଉସ ପରମ ପଂଚମ ଭାଵକୋ

ଜାନକର, ଅକେଲା, କଲିଯୁଗମେଂ ପାପଵନକୀ ଅଗ୍ନିରୂପ ମୁନିଵରକେ ରୂପମେଂ ଶୋଭା ଦେତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
ଜୋ ବୁଦ୍ଧିମାନ ପୁରୁଷ ପରମ ପାରିଣାମିକ ଭାଵକା ଉଗ୍ରରୂପସେ ଆଶ୍ରଯ କରତା ହୈ, ଵହୀ ଏକ ପୁରୁଷ
ପାପଵନକୋ ଜଲାନେମେଂ ଅଗ୍ନି ସମାନ ମୁନିଵର ହୈ ) .୨୯୭.

(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)

‘‘ଆସଂସାରାତ୍ପ୍ରତିପଦମମୀ ରାଗିଣୋ ନିତ୍ଯମତ୍ତାଃ
ସୁପ୍ତା ଯସ୍ମିନ୍ନପଦମପଦଂ ତଦ୍ଵିବୁଧ୍ଯଧ୍ଵମଂଧାଃ .

ଏତୈତେତଃ ପଦମିଦମିଦଂ ଯତ୍ର ଚୈତନ୍ଯଧାତୁଃ
ଶୁଦ୍ଧଃ ଶୁଦ୍ଧଃ ସ୍ଵରସଭରତଃ ସ୍ଥାଯିଭାଵତ୍ଵମେତି ..’’

ତଥା ହି —

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)

ଭାଵାଃ ପଂଚ ଭଵନ୍ତି ଯେଷୁ ସତତଂ ଭାଵଃ ପରଃ ପଂଚମଃ
ସ୍ଥାଯୀ ସଂସୃତିନାଶକାରଣମଯଂ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଶାଂ ଗୋଚରଃ .

ତଂ ମୁକ୍ତ୍ଵାଖିଲରାଗରୋଷନିକରଂ ବୁଦ୍ଧ୍ଵା ପୁନର୍ବୁଦ୍ଧିମାନ୍
ଏକୋ ଭାତି କଲୌ ଯୁଗେ ମୁନିପତିଃ ପାପାଟଵୀପାଵକଃ ..୨୯୭..

Page 358 of 388
PDF/HTML Page 385 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୭୯ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନ ଅପି ଦୁଃଖଂ ] ଜହାଁ ଦୁଃଖ ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଅପି

ସୌଖ୍ଯଂ ] ସୁଖ ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଅପି ପୀଡ଼ା ] ପୀଡ଼ା ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଏଵ ବାଧା ଵିଦ୍ଯତେ ] ବାଧା ନହୀଂ
ହୈ, [ନ ଅପି ମରଣଂ ] ମରଣ ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଅପି ଜନନଂ ] ଜନ୍ମ ନହୀଂ ହୈ, [ତତ୍ର ଏଵ ଚ ନିର୍ଵାଣମ୍
ଭଵତି ] ଵହୀଂ ନିର୍ଵାଣ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦୁଃଖାଦିରହିତ ପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ହୀ ନିର୍ଵାଣ ହୈ ) .

ଟୀକା : — ଯହାଁ, (ପରମତତ୍ତ୍ଵକୋ) ଵାସ୍ତଵମେଂ ସାଂସାରିକ ଵିକାରସମୂହକେ ଅଭାଵକେ

କାରଣ ୧ନିର୍ଵାଣ ହୈ ଐସା କହା ହୈ .

୨ସତତ ଅନ୍ତର୍ମୁଖାକାର ପରମ - ଅଧ୍ଯାତ୍ମସ୍ଵରୂପମେଂ ଲୀନ ଐସେ ଉସ ୩ନିରୁପରାଗ –

ରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ ପରମାତ୍ମାକୋ ଅଶୁଭ ପରିଣତିକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଅଶୁଭ କର୍ମ ନହୀଂ ହୈ ଔର
ଅଶୁଭ କର୍ମକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଦୁଃଖ ନହୀଂ ହୈ; ଶୁଭ ପରିଣତିକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଶୁଭ
କର୍ମ ନହୀଂ ହୈ ଔର ଶୁଭ କର୍ମକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଵାସ୍ତଵମେଂ ସଂସାରସୁଖ ନହୀଂ ହୈ; ପୀଡ଼ାଯୋଗ୍ଯ

ଣଵି ଦୁକ୍ଖଂ ଣଵି ସୁକ୍ଖଂ ଣଵି ପୀଡା ଣେଵ ଵିଜ୍ଜଦେ ବାହା .

ଣଵି ମରଣଂ ଣଵି ଜଣଣଂ ତତ୍ଥେଵ ଯ ହୋଇ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ..୧୭୯..

ନାପି ଦୁଃଖଂ ନାପି ସୌଖ୍ଯଂ ନାପି ପୀଡା ନୈଵ ଵିଦ୍ଯତେ ବାଧା .

ନାପି ମରଣଂ ନାପି ଜନନଂ ତତ୍ରୈଵ ଚ ଭଵତି ନିର୍ଵାଣମ୍ ..୧୭୯..

ଇହ ହି ସାଂସାରିକଵିକାରନିକାଯାଭାଵାନ୍ନିର୍ଵାଣଂ ଭଵତୀତ୍ଯୁକ୍ତ ମ୍ .

ନିରୁପରାଗରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକପରମାତ୍ମନଃ ସତତାନ୍ତର୍ମୁଖାକାରପରମାଧ୍ଯାତ୍ମସ୍ଵରୂପନିରତସ୍ଯ

ତସ୍ଯ ଵାଽଶୁଭପରିଣତେରଭାଵାନ୍ନ ଚାଶୁଭକର୍ମ ଅଶୁଭକର୍ମାଭାଵାନ୍ନ ଦୁଃଖମ୍, ଶୁଭପରିଣତେରଭାଵାନ୍ନ
ଶୁଭକର୍ମ ଶୁଭକର୍ମାଭାଵାନ୍ନ ଖଲୁ ସଂସାରସୁଖମ୍, ପୀଡାଯୋଗ୍ଯଯାତନାଶରୀରାଭାଵାନ୍ନ ପୀଡା,

୧ – ନିର୍ଵାଣ = ମୋକ୍ଷ; ମୁକ୍ତି . [ପରମତତ୍ତ୍ଵ ଵିକାରରହିତ ହୋନେସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଅପେକ୍ଷାସେ ସଦା ମୁକ୍ତ ହୀ ହୈ . ଇସଲିଯେ

ମୁମୁକ୍ଷୁଓଂକୋ ଐସା ସମଝନା ଚାହିଯେ କି ଵିକାରରହିତ ପରମତତ୍ତ୍ଵକେ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆଶ୍ରଯସେ ହୀ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସୀକେ
ଶ୍ରଦ୍ଧାନ - ଜ୍ଞାନ - ଆଚରଣସେ) ଵହ ପରମତତ୍ତ୍ଵ ଅପନୀ ସ୍ଵାଭାଵିକ ମୁକ୍ତପର୍ଯାଯମେଂ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ . ]

୨ – ସତତ ଅନ୍ତର୍ମୁଖାକାର = ନିରନ୍ତର ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ଜିସକା ଆକାର ଅର୍ଥାତ୍ ରୂପ ହୈ ଐସେ .

୩ – ନିରୁପରାଗ = ନିର୍ଵିକାର; ନିର୍ମଲ .

ଦୁଖ-ସୁଖ ନହୀଂ, ପୀଡ଼ା ଜହାଁ ନହିଂ ଔର ବାଧା ହୈ ନହୀଂ .

ନହିଂ ଜନ୍ମ ହୈ, ନହିଂ ମରଣ ହୈ, ନିର୍ଵାଣ ଜାନୋଂ ରେ ଵହୀଂ ..୧୭୯..

Page 359 of 388
PDF/HTML Page 386 of 415
single page version

❃

ଯାତନାଶରୀରକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ପୀଡ଼ା ନହୀଂ ହୈ; ଅସାତାଵେଦନୀଯ କର୍ମକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ

ବାଧା ନହୀଂ ହୈ; ପାଁଚ ପ୍ରକାରକେ ନୋକର୍ମକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ମରଣ ନହୀଂ ହୈ . ପାଁଚ ପ୍ରକାରକେ

ନୋକର୍ମକେ ହେତୁଭୂତ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲକେ ସ୍ଵୀକାରକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଜନ୍ମ ନହୀଂ ହୈ . — ଐସେ

ଲକ୍ଷଣୋଂସେ — ଲକ୍ଷିତ, ଅଖଣ୍ଡ, ଵିକ୍ଷେପରହିତ ପରମତତ୍ତ୍ଵକୋ ସଦା ନିର୍ଵାଣ ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୭୯ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଦୋ

ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଇସ ଲୋକମେଂ ଜିସେ ସଦା ଭଵଭଵକେ ସୁଖଦୁଃଖ ନହୀଂ ହୈଂ, ବାଧା

ନହୀଂ ହୈ, ଜନ୍ମ, ମରଣ ଔର ପୀଡ଼ା ନହୀଂ ହୈ, ଉସେ ( – ଉସ ପରମାତ୍ମାକୋ ) ମୈଂ, ମୁକ୍ତିସୁଖକୀ

ପ୍ରାପ୍ତି ହେତୁ, କାମଦେଵକେ ସୁଖସେ ଵିମୁଖ ଵର୍ତତା ହୁଆ ନିତ୍ଯ ନମନ କରତା ହୂଁ, ଉସକା ସ୍ତଵନ
କରତା ହୂଁ, ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରକାରସେ ଭାତା ହୂଁ .୨୯୮.

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଆତ୍ମାକୀ ଆରାଧନା ରହିତ ଜୀଵକୋ ସାପରାଧ ( – ଅପରାଧୀ)

ମାନା ଗଯା ହୈ . (ଇସଲିଯେ ) ମୈଂ ଆନନ୍ଦମନ୍ଦିର ଆତ୍ମାକୋ (ଆନନ୍ଦକେ ଘରରୂପ ନିଜାତ୍ମାକୋ)

ନିତ୍ଯ ନମନ କରତା ହୂଁ .୨୯୯.

ଅସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମାଭାଵାନ୍ନୈଵ ଵିଦ୍ଯତେ ବାଧା, ପଂଚଵିଧନୋକର୍ମାଭାଵାନ୍ନ ମରଣମ୍, ପଂଚଵିଧ-
ନୋକର୍ମହେତୁଭୂତକର୍ମପୁଦ୍ଗଲସ୍ଵୀକାରାଭାଵାନ୍ନ ଜନନମ୍ . ଏଵଂଲକ୍ଷଣଲକ୍ଷିତାକ୍ଷୁଣ୍ଣଵିକ୍ଷେପଵିନିର୍ମୁକ୍ତ -

ପରମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଯ ସଦା ନିର୍ଵାଣଂ ଭଵତୀତି .

(ମାଲିନୀ)

ଭଵଭଵସୁଖଦୁଃଖଂ ଵିଦ୍ଯତେ ନୈଵ ବାଧା
ଜନନମରଣପୀଡା ନାସ୍ତି ଯସ୍ଯେହ ନିତ୍ଯମ୍ .

ତମହମଭିନମାମି ସ୍ତୌମି ସଂଭାଵଯାମି
ସ୍ମରସୁଖଵିମୁଖସ୍ସନ୍ ମୁକ୍ତି ସୌଖ୍ଯାଯ ନିତ୍ଯମ୍ ..୨୯୮..

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

ଆତ୍ମାରାଧନଯା ହୀନଃ ସାପରାଧ ଇତି ସ୍ମୃତଃ .

ଅହମାତ୍ମାନମାନନ୍ଦମଂଦିରଂ ନୌମି ନିତ୍ଯଶଃ ..୨୯୯..

❃ ଯାତନା = ଵେଦନା; ପୀଡ଼ା . (ଶରୀର ଵେଦନାକୀ ମୂର୍ତି ହୈ .)

Page 360 of 388
PDF/HTML Page 387 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୮୦ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନ ଅପି ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଃ ଉପସର୍ଗାଃ ] ଜହାଁ ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଁ ନହୀଂ

ହୈଂ, ଉପସର୍ଗ ନହୀଂ ହୈଂ, [ନ ଅପି ମୋହଃ ଵିସ୍ମଯଃ ] ମୋହ ନହୀଂ ହୈ, ଵିସ୍ମଯ ନହୀଂ ହୈ, [ନ ନିଦ୍ରା ଚ ]
ନିଦ୍ରା ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଚ ତୃଷ୍ଣା ] ତୃଷା ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଏଵ କ୍ଷୁଧା ] କ୍ଷୁଧା ନହୀଂ ହୈ, [ତତ୍ର ଏଵ ଚ
ନିର୍ଵାଣମ୍ ଭଵତି ] ଵହୀଂ ନିର୍ଵାଣ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଦିରହିତ ପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ହୀ ନିର୍ଵାଣ ହୈ ) .

ଟୀକା : — ଯହ, ପରମ ନିର୍ଵାଣକେ ଯୋଗ୍ଯ ପରମତତ୍ତ୍ଵକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

(ପରମତତ୍ତ୍ଵ ) ❃ଅଖଣ୍ଡ - ଏକପ୍ରଦେଶୀ - ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୋନେକେ କାରଣ (ଉସେ) ସ୍ପର୍ଶନ, ରସନ,

ଘ୍ରାଣ, ଚକ୍ଷୁ ଔର ଶ୍ରୋତ୍ର ନାମକୀ ପାଁଚ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ ଵ୍ଯାପାର ନହୀଂ ହୈଂ ତଥା ଦେଵ, ମାନଵ, ତିର୍ଯଞ୍ଚ ଔର
ଅଚେତନକୃତ ଉପସର୍ଗ ନହୀଂ ହୈଂ; କ୍ଷାଯିକଜ୍ଞାନମଯ ଔର ଯଥାଖ୍ଯାତଚାରିତ୍ରମଯ ହୋନେକେ କାରଣ (ଉସେ)
ଦର୍ଶନମୋହନୀଯ ଔର ଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯ ଐସେ ଭେଦଵାଲା ଦୋ ପ୍ରକାରକା ମୋହନୀଯ ନହୀଂ ହୈ; ବାହ୍ଯ ପ୍ରପଂଚସେ
ଵିମୁଖ ହୋନେକେ କାରଣ (ଉସେ) ଵିସ୍ମଯ ନହୀଂ ହୈ; ନିତ୍ଯ - ପ୍ରକଟିତ ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୋନେକେ କାରଣ

(ଉସେ) ନିଦ୍ରା ନହୀଂ ହୈ; ଅସାତାଵେଦନୀଯ କର୍ମକୋ ନିର୍ମୂଲ କର ଦେନେକେ କାରଣ (ଉସେ) କ୍ଷୁଧା ଔର

ଣଵି ଇଂଦିଯ ଉଵସଗ୍ଗା ଣଵି ମୋହୋ ଵିମ୍ହିଓ ଣ ଣିଦ୍ଦା ଯ .

ଣ ଯ ତିଣ୍ହା ଣେଵ ଛୁହା ତତ୍ଥେଵ ଯ ହୋଇ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ..୧୮୦..

ନାପି ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଃ ଉପସର୍ଗାଃ ନାପି ମୋହୋ ଵିସ୍ମଯୋ ନ ନିଦ୍ରା ଚ .

ନ ଚ ତୃଷ୍ଣା ନୈଵ କ୍ଷୁଧା ତତ୍ରୈଵ ଚ ଭଵତି ନିର୍ଵାଣମ୍ ..୧୮୦..

ପରମନିର୍ଵାଣଯୋଗ୍ଯପରମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ଅଖଂଡୈକପ୍ରଦେଶଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍ ସ୍ପର୍ଶନରସନଘ୍ରାଣଚକ୍ଷୁଃଶ୍ରୋତ୍ରାଭିଧାନପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯଵ୍ଯାପାରାଃ

ଦେଵମାନଵତିର୍ଯଗଚେତନୋପସର୍ଗାଶ୍ଚ ନ ଭଵନ୍ତି, କ୍ଷାଯିକଜ୍ଞାନଯଥାଖ୍ଯାତଚାରିତ୍ରମଯତ୍ଵାନ୍ନ ଦର୍ଶନ-
ଚାରିତ୍ରଭେଦଵିଭିନ୍ନମୋହନୀଯଦ୍ଵିତଯମପି, ବାହ୍ଯପ୍ରପଂଚଵିମୁଖତ୍ଵାନ୍ନ ଵିସ୍ମଯଃ, ନିତ୍ଯୋନ୍ମୀଲିତ-
ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପତ୍ଵାନ୍ନ ନିଦ୍ରା, ଅସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମନିର୍ମୂଲନାନ୍ନ କ୍ଷୁଧା ତୃଷା ଚ . ତତ୍ର ପରମ-

❃ଖଣ୍ଡରହିତ ଅଭିନ୍ନପ୍ରଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ ପରମତତ୍ତ୍ଵକା ସ୍ଵରୂପ ହୈ ଇସଲିଯେ ପରମତତ୍ତ୍ଵକୋ ଇନ୍ଦ୍ରିଯାଁ ଔର ଉପସର୍ଗ
ନହୀଂ ହୈଂ .

ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ଜହାଁ ନହିଂ, ମୋହ ନହିଂ, ଉପସର୍ଗ, ଵିସ୍ମଯ ଭୀ ନହୀଂ .

ନିଦ୍ରା, କ୍ଷୁଧା, ତୃଷ୍ଣା ନହୀଂ, ନିର୍ଵାଣ ଜାନୋ ରେ ଵହୀଂ ..୧୮୦..

Page 361 of 388
PDF/HTML Page 388 of 415
single page version

ତୃଷା ନହୀଂ ହୈ . ଉସ ପରମ ବ୍ରହ୍ମମେଂ ( – ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ) ସଦା ବ୍ରହ୍ମ ( – ନିର୍ଵାଣ) ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଶ୍ରୀଯୋଗୀନ୍ଦ୍ରଦେଵକୃତ) ଅମୃତାଶୀତିମେଂ (୫୮ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି : –

‘‘[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଜହାଁ (ଜିସ ତତ୍ତ୍ଵମେଂ) ଜ୍ଵର, ଜନ୍ମ ଔର ଜରାକୀ ଵେଦନା ନହୀଂ ହୈ,

ମୃତ୍ଯୁ ନହୀଂ ହୈ, ଗତି ଯା ଆଗତି ନହୀଂ ହୈ, ଉସ ତତ୍ତ୍ଵକା ଅତି ନିର୍ମଲ ଚିତ୍ତଵାଲେ ପୁରୁଷ, ଶରୀରମେଂ
ସ୍ଥିତ ହୋନେ ପର ଭୀ, ଗୁଣମେଂ ବଡ଼େ ଐସେ ଗୁରୁକେ ଚରଣକମଲକୀ ସେଵାକେ ପ୍ରସାଦସେ ଅନୁଭଵ
କରତେ ହୈଂ .’’

ଔର (ଇସ ୧୮୦ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ ) : —

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଅନୁପମ ଗୁଣୋଂସେ ଅଲଂକୃତ ଔର ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ଐସେ ଜିସ ବ୍ରହ୍ମମେଂ

(ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ) ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକା ଅତି ଵିଵିଧ ଔର ଵିଷମ ଵର୍ତନ କିଂଚିତ୍ ଭୀ ନହୀଂ ହୀ ହୈ, ତଥା
ସଂସାରକେ ମୂଲଭୂତ ଅନ୍ଯ (ମୋହ - ଵିସ୍ମଯାଦି ) ❃ସଂସାରୀଗୁଣସମୂହ ନହୀଂ ହୀ ହୈଂ, ଉସ ବ୍ରହ୍ମମେଂ ସଦା

ନିଜସୁଖମଯ ଏକ ନିର୍ଵାଣ ପ୍ରକାଶମାନ ହୈ .୩୦୦.

ବ୍ରହ୍ମଣି ନିତ୍ଯଂ ବ୍ରହ୍ମ ଭଵତୀତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତ ମମୃତାଶୀତୌ —

(ମାଲିନୀ)

‘‘ଜ୍ଵରଜନନଜରାଣାଂ ଵେଦନା ଯତ୍ର ନାସ୍ତି
ପରିଭଵତି ନ ମୃତ୍ଯୁର୍ନାଗତିର୍ନୋ ଗତିର୍ଵା .

ତଦତିଵିଶଦଚିତ୍ତୈର୍ଲଭ୍ଯତେଽଙ୍ଗେଽପି ତତ୍ତ୍ଵଂ
ଗୁଣଗୁରୁଗୁରୁପାଦାମ୍ଭୋଜସେଵାପ୍ରସାଦାତ୍ ..’’

ତଥା ହି —

(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)

ଯସ୍ମିନ୍ ବ୍ରହ୍ମଣ୍ଯନୁପମଗୁଣାଲଂକୃତେ ନିର୍ଵିକଲ୍ପେ-
ଽକ୍ଷାନାମୁଚ୍ଚୈର୍ଵିଵିଧଵିଷମଂ ଵର୍ତନଂ ନୈଵ କିଂଚିତ୍ .

ନୈଵାନ୍ଯେ ଵା ଭଵିଗୁଣଗଣାଃ ସଂସୃତେର୍ମୂଲଭୂତାଃ
ତସ୍ମିନ୍ନିତ୍ଯଂ ନିଜସୁଖମଯଂ ଭାତି ନିର୍ଵାଣମେକମ୍ ..୩୦୦..

❃ ମୋହ, ଵିସ୍ମଯ ଆଦି ଦୋଷ ସଂସାରିଯୋଂକେ ଗୁଣ ହୈଂ — କି ଜୋ ସଂସାରକେ କାରଣଭୂତ ହୈଂ .

Page 362 of 388
PDF/HTML Page 389 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୮୧ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନ ଅପି କର୍ମ ନୋକର୍ମ ] ଜହାଁ କର୍ମ ଔର

ନୋକର୍ମ ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଅପି ଚିନ୍ତା ] ଚିନ୍ତା ନହୀଂ ହୈ, [ନ ଏଵ ଆର୍ତରୌଦ୍ରେ ] ଆର୍ତ ଔର ରୌଦ୍ର
ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୈଂ, [ନ ଅପି ଧର୍ମଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନେ ] ଧର୍ମ ଔର ଶୁକ୍ଲ ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୈଂ, [ତତ୍ର ଏଵ
ଚ ନିର୍ଵାଣମ୍ ଭଵତି ] ଵହୀଂ ନିର୍ଵାଣ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କର୍ମାଦିରହିତ ପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ହୀ ନିର୍ଵାଣ ହୈ ) .

ଟୀକା : — ଯହ, ସର୍ଵ କର୍ମୋଂସେ ଵିମୁକ୍ତ ( – ରହିତ) ତଥା ଶୁଭ, ଅଶୁଭ ଔର ଶୁଦ୍ଧ

ଧ୍ଯାନ ତଥା ଧ୍ଯେଯକେ ଵିକଲ୍ପୋଂସେ ଵିମୁକ୍ତ ପରମତତ୍ତ୍ଵକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

(ପରମତତ୍ତ୍ଵ) ସଦା ନିରଂଜନ ହୋନେକେ କାରଣ (ଉସେ) ଆଠ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ ନହୀଂ ହୈଂ; ତୀନୋଂ

କାଲ ନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପଵାଲା ହୋନେକେ କାରଣ (ଉସେ) ପାଁଚ ନୋକର୍ମ ନହୀଂ ହୈ; ମନ ରହିତ
ହୋନେକେ କାରଣ ଚିଂତା ନହୀଂ ହୈ; ଔଦଯିକାଦି ଵିଭାଵଭାଵୋଂକା ଅଭାଵ ହୋନେକେ କାରଣ ଆର୍ତ
ଔର ରୌଦ୍ର ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୈଂ; ଧର୍ମଧ୍ଯାନ ଔର ଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନକେ ଯୋଗ୍ଯ ଚରମ ଶରୀରକା ଅଭାଵ
ହୋନେକେ କାରଣ ଵେ ଦୋ ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୈଂ . ଵହୀଂ ମହା ଆନନ୍ଦ ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୮୧ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

ଣଵି କମ୍ମଂ ଣୋକମ୍ମଂ ଣଵି ଚିଂତା ଣେଵ ଅଟ୍ଟରୁଦ୍ଦାଣି .

ଣଵି ଧମ୍ମସୁକ୍କଝାଣେ ତତ୍ଥେଵ ଯ ହୋଇ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ..୧୮୧..

ନାପି କର୍ମ ନୋକର୍ମ ନାପି ଚିନ୍ତା ନୈଵାର୍ତରୌଦ୍ରେ .

ନାପି ଧର୍ମଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନେ ତତ୍ରୈଵ ଚ ଭଵତି ନିର୍ଵାଣମ୍ ..୧୮୧..

ସକଲକର୍ମଵିନିର୍ମୁକ୍ତ ଶୁଭାଶୁଭଶୁଦ୍ଧଧ୍ଯାନଧ୍ଯେଯଵିକଲ୍ପଵିନିର୍ମୁକ୍ତ ପରମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ସଦା ନିରଂଜନତ୍ଵାନ୍ନ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମାଷ୍ଟକଂ, ତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପତ୍ଵାନ୍ନ ନୋକର୍ମପଂଚକଂ ଚ,

ଅମନସ୍କତ୍ଵାନ୍ନ ଚିଂତା, ଔଦଯିକାଦିଵିଭାଵଭାଵାନାମଭାଵାଦାର୍ତରୌଦ୍ରଧ୍ଯାନେ ନ ସ୍ତଃ, ଧର୍ମ-
ଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନଯୋଗ୍ଯଚରମଶରୀରାଭାଵାତ୍ତଦ୍ଦ୍ଵିତଯମପି ନ ଭଵତି . ତତ୍ରୈଵ ଚ ମହାନଂଦ ଇତି .

ରେ କର୍ମ ନହିଂ ନୋକର୍ମ, ଚିଂତା, ଆର୍ତରୌଦ୍ର ଜହାଁ ନହୀଂ .

ହୈ ଧର୍ମ - ଶୁକ୍ଲ ସୁଧ୍ଯାନ ନହିଂ, ନିର୍ଵାଣ ଜାନୋ ରେ ଵହୀଂ ..୧୮୧..

Page 363 of 388
PDF/HTML Page 390 of 415
single page version

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଜୋ ନିର୍ଵାଣମେଂ ସ୍ଥିତ ହୈ, ଜିସନେ ପାପରୂପୀ ଅଂଧକାରକେ ସମୂହକା

ନାଶ କିଯା ହୈ ଔର ଜୋ ଵିଶୁଦ୍ଧ ହୈ, ଉସମେଂ ( – ଉସ ପରମବ୍ରହ୍ମମେଂ ) ଅଶେଷ (ସମସ୍ତ) କର୍ମ ନହୀଂ

ହୈ ତଥା ଵେ ଚାର ଧ୍ଯାନ ନହୀଂ ହୈଂ . ଉସ ସିଦ୍ଧରୂପ ଭଗଵାନ ଜ୍ଞାନପୁଂଜ ପରମବ୍ରହ୍ମମେଂ କୋଈ ଐସୀ ମୁକ୍ତି

ହୈ କି ଜୋ ଵଚନ ଔର ମନସେ ଦୂର ହୈ .୩୦୧.

ଗାଥା : ୧୮୨ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [କେଵଲଜ୍ଞାନଂ ] (ସିଦ୍ଧ ଭଗଵାନକୋ) କେଵଲଜ୍ଞାନ,

[କେଵଲଦୃଷ୍ଟିଃ ] କେଵଲଦର୍ଶନ, [କେଵଲସୌଖ୍ଯଂ ଚ ] କେଵଲସୁଖ, [କେଵଲଂ ଵୀର୍ଯମ୍ ]
କେଵଲଵୀର୍ଯ, [ଅମୂର୍ତତ୍ଵମ୍ ] ଅମୂର୍ତତ୍ଵ, [ଅସ୍ତିତ୍ଵଂ ] ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଔର [ସପ୍ରଦେଶତ୍ଵମ୍ ]
ସପ୍ରଦେଶତ୍ଵ [ଵିଦ୍ଯତେ ] ହୋତେ ହୈଂ .

ଟୀକା : — ଯହ, ଭଗଵାନ ସିଦ୍ଧକେ ସ୍ଵଭାଵଗୁଣୋଂକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ନିରଵଶେଷରୂପସେ ଅନ୍ତର୍ମୁଖାକାର ( – ସର୍ଵଥା ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ଜିସକା ସ୍ଵରୂପ ହୈ ଐସେ),

ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରିତ ନିଶ୍ଚଯ - ପରମଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନକେ ବଲସେ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି ଆଠ ପ୍ରକାରକେ କର୍ମୋଂକା ଵିଲଯ

(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)

ନିର୍ଵାଣସ୍ଥେ ପ୍ରହତଦୁରିତଧ୍ଵାନ୍ତସଂଘେ ଵିଶୁଦ୍ଧେ
କର୍ମାଶେଷଂ ନ ଚ ନ ଚ ପୁନର୍ଧ୍ଯାନକଂ ତଚ୍ଚତୁଷ୍କମ୍ .

ତସ୍ମିନ୍ସିଦ୍ଧେ ଭଗଵତି ପରଂବ୍ରହ୍ମଣି ଜ୍ଞାନପୁଂଜେ
କାଚିନ୍ମୁକ୍ତି ର୍ଭଵତି ଵଚସାଂ ମାନସାନାଂ ଚ ଦୂରମ୍ ..୩୦୧..

ଵିଜ୍ଜଦି କେଵଲଣାଣଂ କେଵଲସୋକ୍ଖଂ ଚ କେଵଲଂ ଵିରିଯଂ .

କେଵଲଦିଟ୍ଠି ଅମୁତ୍ତଂ ଅତ୍ଥିତ୍ତଂ ସପ୍ପଦେସତ୍ତଂ ..୧୮୨..

ଵିଦ୍ଯତେ କେଵଲଜ୍ଞାନଂ କେଵଲସୌଖ୍ଯଂ ଚ କେଵଲଂ ଵୀର୍ଯମ୍ .

କେଵଲଦ୍ରଷ୍ଟିରମୂର୍ତତ୍ଵମସ୍ତିତ୍ଵଂ ସପ୍ରଦେଶତ୍ଵମ୍ ..୧୮୨..

ଭଗଵତଃ ସିଦ୍ଧସ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵଗୁଣସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ନିରଵଶେଷେଣାନ୍ତର୍ମୁଖାକାରସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରଯନିଶ୍ଚଯପରମଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନବଲେନ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦ୍ଯଷ୍ଟଵିଧ-

ଦୃଗ୍-ଜ୍ଞାନ କେଵଲ, ସୌଖ୍ଯ କେଵଲ ଔର କେଵଲ ଵୀର୍ଯତା .

ହୋତେ ଉନ୍ହେଂ ସପ୍ରଦେଶତା, ଅସ୍ତିତ୍ଵ, ମୂର୍ତିଵିହୀନତା ..୧୮୨..

Page 364 of 388
PDF/HTML Page 391 of 415
single page version

ହୋନେ ପର, ଉସ କାରଣସେ ଭଗଵାନ ସିଦ୍ଧପରମେଷ୍ଠୀକୋ କେଵଲଜ୍ଞାନ, କେଵଲଦର୍ଶନ, କେଵଲଵୀର୍ଯ,
କେଵଲସୁଖ, ଅମୂର୍ତତ୍ଵ, ଅସ୍ତିତ୍ଵ, ସପ୍ରଦେଶତ୍ଵ ଆଦି ସ୍ଵଭାଵଗୁଣ ହୋତେ ହୈଂ .

[ଅବ ଇସ ୧୮୨ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ବନ୍ଧକେ ଛେଦନକେ କାରଣ, ଭଗଵାନ ତଥା ନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧ ଐସେ ଉସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ

ସିଦ୍ଧମେଂ ( – ସିଦ୍ଧପରମେଷ୍ଠୀମେଂ ) ସଦା ଅତ୍ଯନ୍ତରୂପସେ ଯହ କେଵଲଜ୍ଞାନ ହୋତା ହୈ, ସମଗ୍ର ଜିସକା

ଵିଷଯ ହୈ ଐସା ସାକ୍ଷାତ୍ ଦର୍ଶନ ହୋତା ହୈ, ❃ଆତ୍ଯଂତିକ ସୌଖ୍ଯ ହୋତା ହୈ ତଥା ଶୁଦ୍ଧଶୁଦ୍ଧ ଐସା

ଵୀର୍ଯାଦିକ ଅନ୍ଯ ଗୁଣରୂପୀ ମଣିଯୋଂକା ସମୂହ ହୋତା ହୈ .୩୦୨.

ଗାଥା : ୧୮୩ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନିର୍ଵାଣମ୍ ଏଵ ସିଦ୍ଧାଃ ] ନିର୍ଵାଣ ହୀ ସିଦ୍ଧ ହୈଂ ଔର

[ସିଦ୍ଧାଃ ନିର୍ଵାଣମ୍ ] ସିଦ୍ଧ ଵହ ନିର୍ଵାଣ ହୈ [ଇତି ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟାଃ ] ଐସା (ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ) କହା ହୈ .

କର୍ମଵିଲଯେ ଜାତେ ତତୋ ଭଗଵତଃ ସିଦ୍ଧପରମେଷ୍ଠିନଃ କେଵଲଜ୍ଞାନକେଵଲଦର୍ଶନକେଵଲଵୀର୍ଯ-
କେଵଲସୌଖ୍ଯାମୂର୍ତତ୍ଵାସ୍ତିତ୍ଵସପ୍ରଦେଶତ୍ଵାଦିସ୍ଵଭାଵଗୁଣା ଭଵଂତି ଇତି .

(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)

ବନ୍ଧଚ୍ଛେଦାଦ୍ଭଗଵତି ପୁନର୍ନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧେ ପ୍ରସିଦ୍ଧେ
ତସ୍ମିନ୍ସିଦ୍ଧେ ଭଵତି ନିତରାଂ କେଵଲଜ୍ଞାନମେତତ୍ .

ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ ସାକ୍ଷାଦଖିଲଵିଷଯା ସୌଖ୍ଯମାତ୍ଯଂତିକଂ ଚ

ଶକ୍ତ୍ଯାଦ୍ଯନ୍ଯଦ୍ଗୁଣମଣିଗଣଂ ଶୁଦ୍ଧଶୁଦ୍ଧଶ୍ଚ ନିତ୍ଯମ୍ ..୩୦୨..

ଣିଵ୍ଵାଣମେଵ ସିଦ୍ଧା ସିଦ୍ଧା ଣିଵ୍ଵାଣମିଦି ସମୁଦ୍ଦିଟ୍ଠା .

କମ୍ମଵିମୁକ୍କୋ ଅପ୍ପା ଗଚ୍ଛଇ ଲୋଯଗ୍ଗପଜ୍ଜଂତଂ ..୧୮୩..

ନିର୍ଵାଣମେଵ ସିଦ୍ଧାଃ ସିଦ୍ଧା ନିର୍ଵାଣମିତି ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟାଃ .

କର୍ମଵିମୁକ୍ତ ଆତ୍ମା ଗଚ୍ଛତି ଲୋକାଗ୍ରପର୍ଯନ୍ତମ୍ ..୧୮୩..

❃ ଆତ୍ଯଂତିକ = ସର୍ଵଶ୍ରେଷ୍ଠ; ଅତ୍ଯନ୍ତ .

ନିର୍ଵାଣ ହୀ ତୋ ସିଦ୍ଧ ହୈ, ହୈ ସିଦ୍ଧ ହୀ ନିର୍ଵାଣ ରେ .

ହୋ କର୍ମସେ ପ୍ରଵିମୁକ୍ତ ଆତ୍ମା ପହୁଁଚତା ଲୋକାନ୍ତ ରେ ..୧୮୩..

Page 365 of 388
PDF/HTML Page 392 of 415
single page version

[କର୍ମଵିମୁକ୍ତଃ ଆତ୍ମା ] କର୍ମସେ ଵିମୁକ୍ତ ଆତ୍ମା [ଲୋକାଗ୍ରପର୍ଯନ୍ତମ୍ ] ଲୋକାଗ୍ର ପର୍ଯଂତ [ଗଚ୍ଛତି ]
ଜାତା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ସିଦ୍ଧି ଔର ସିଦ୍ଧକେ ଏକତ୍ଵକେ ପ୍ରତିପାଦନ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ହୈ .

ନିର୍ଵାଣ ଶବ୍ଦକେ ଯହାଁ ଦୋ ଅର୍ଥ ହୈଂ . କିସପ୍ରକାର ? ‘ନିର୍ଵାଣ ହୀ ସିଦ୍ଧ ହୈଂ’ ଐସା

(ଶାସ୍ତ୍ରକା) ଵଚନ ହୋନେସେ . ସିଦ୍ଧ ସିଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହତେ ହୈଂ ଐସା ଵ୍ଯଵହାର ହୈ, ନିଶ୍ଚଯସେ ତୋ ଭଗଵନ୍ତ

ନିଜ ସ୍ଵରୂପମେଂ ରହତେ ହୈଂ; ଉସ କାରଣସେ ‘ନିର୍ଵାଣ ହୀ ସିଦ୍ଧ ହୈଂ ଔର ସିଦ୍ଧ ଵହ ନିର୍ଵାଣ ହୈ’ ଐସେ
ଇସପ୍ରକାର ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଵାଣଶବ୍ଦକା ଔର ସିଦ୍ଧଶବ୍ଦକା ଏକତ୍ଵ ସଫଲ ହୁଆ .

ତଥା, ଜୋ କୋଈ ଆସନ୍ନଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ପରମଗୁରୁକେ ପ୍ରସାଦ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରାପ୍ତ ପରମଭାଵକୀ ଭାଵନା

ଦ୍ଵାରା ସକଲ କର୍ମକଲଂକରୂପୀ କୀଚଡ଼ସେ ଵିମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈଂ, ଵହ ପରମାତ୍ମା ହୋକର ଲୋକାଗ୍ର ପର୍ଯଂତ
ଜାତା ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୮୩ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଜିନସଂମତ ମୁକ୍ତିମେଂ ଔର ମୁକ୍ତ ଜୀଵମେଂ ହମ କହୀଂ ଭୀ ଯୁକ୍ତିସେ ଯା

ଆଗମସେ ଭେଦ ନହୀଂ ଜାନତେ . ତଥା, ଇସ ଲୋକମେଂ ଯଦି କୋଈ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ସର୍ଵ କର୍ମକୋ ନିର୍ମୂଲ

ସିଦ୍ଧିସିଦ୍ଧଯୋରେକତ୍ଵପ୍ରତିପାଦନପରାଯଣମେତତ୍ .

ନିର୍ଵାଣଶବ୍ଦୋଽତ୍ର ଦ୍ଵିଷ୍ଠୋ ଭଵତି . କଥମିତି ଚେତ୍, ନିର୍ଵାଣମେଵ ସିଦ୍ଧା ଇତି ଵଚନାତ୍ .

ସିଦ୍ଧାଃ ସିଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରେ ତିଷ୍ଠଂତୀତି ଵ୍ଯଵହାରଃ, ନିଶ୍ଚଯତୋ ଭଗଵଂତଃ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପେ ତିଷ୍ଠଂତି . ତତୋ

ହେତୋର୍ନିର୍ଵାଣମେଵ ସିଦ୍ଧାଃ ସିଦ୍ଧା ନିର୍ଵାଣମ୍ ଇତ୍ଯନେନ କ୍ରମେଣ ନିର୍ଵାଣଶବ୍ଦସିଦ୍ଧଶବ୍ଦଯୋରେକତ୍ଵଂ ସଫଲଂ
ଜାତମ୍ . ଅପି ଚ ଯଃ କଶ୍ଚିଦାସନ୍ନଭଵ୍ଯଜୀଵଃ ପରମଗୁରୁପ୍ରସାଦାସାଦିତପରମଭାଵଭାଵନଯା

ସକଲକର୍ମକଲଂକପଂକଵିମୁକ୍ତ : ସ ପରମାତ୍ମା ଭୂତ୍ଵା ଲୋକାଗ୍ରପର୍ଯନ୍ତଂ ଗଚ୍ଛତୀତି .

(ମାଲିନୀ)

ଅଥ ଜିନମତମୁକ୍ତେର୍ମୁକ୍ତ ଜୀଵସ୍ଯ ଭେଦଂ
କ୍ଵଚିଦପି ନ ଚ ଵିଦ୍ମୋ ଯୁକ୍ତି ତଶ୍ଚାଗମାଚ୍ଚ .

ଯଦି ପୁନରିହ ଭଵ୍ଯଃ କର୍ମ ନିର୍ମୂଲ୍ଯ ସର୍ଵଂ
ସ ଭଵତି ପରମଶ୍ରୀକାମିନୀକାମରୂପଃ ..୩୦୩..

Page 366 of 388
PDF/HTML Page 393 of 415
single page version

କରତା ହୈ, ତୋ ଵହ ପରମଶ୍ରୀରୂପୀ (ମୁକ୍ତିଲକ୍ଷ୍ମୀରୂପୀ ) କାମିନୀକା ଵଲ୍ଲଭ ହୋତା ହୈ .୩୦୩.

ଗାଥା : ୧୮୪ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯାଵତ୍ ଧର୍ମାସ୍ତିକଃ ] ଜହାଁ ତକ ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ

ହୈ ଵହାଁ ତକ [ଜୀଵାନାଂ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ] ଜୀଵୋଂକା ଔର ପୁଦ୍ଗଲୋଂକା [ଗମନଂ ] ଗମନ
[ଜାନୀହି ] ଜାନ; [ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯାଭାଵେ ] ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯକେ ଅଭାଵମେଂ [ତସ୍ମାତ୍ ପରତଃ ]
ଉସସେ ଆଗେ [ନ ଗଚ୍ଛଂତି ] ଵେ ନହୀଂ ଜାତେ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ, ସିଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରସେ ଊ ପର ଜୀଵ - ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ଗମନକା ନିଷେଧ କିଯା ହୈ .

ଜୀଵୋଂକୀ ସ୍ଵଭାଵକ୍ରିଯା ସିଦ୍ଧିଗମନ (ସିଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଗମନ) ହୈ ଔର ଵିଭାଵକ୍ରିଯା

(ଅନ୍ଯ ଭଵମେଂ ଜାତେ ସମଯ) ଛହ ଦିଶାମେଂ ଗମନ ହୈ; ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୀ ସ୍ଵଭାଵକ୍ରିଯା ପରମାଣୁକୀ
ଗତି ହୈ ଔର ଵିଭାଵକ୍ରିଯା ❃

ଦ୍ଵି - ଅଣୁକାଦି ସ୍କନ୍ଧୋଂକୀ ଗତି ହୈ . ଇସଲିଯେ ଇନକୀ

(ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲୋଂକୀ) ଗତିକ୍ରିଯା ତ୍ରିଲୋକକେ ଶିଖରସେ ଊ ପର ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଆଗେ ଗତିହେତୁ
(ଗତିକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ) ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯକା ଅଭାଵ ହୈ; ଜିସପ୍ରକାର ଜଲକେ ଅଭାଵମେଂ ମଛଲିଯୋଂକୀ
ଗତିକ୍ରିଯା ନହୀଂ ହୋତୀ ଉସୀପ୍ରକାର . ଇସୀସେ, ଜହାଁ ତକ ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ ହୈ ଉସ କ୍ଷେତ୍ର ତକ

ଜୀଵାଣ ପୁଗ୍ଗଲାଣଂ ଗମଣଂ ଜାଣେହି ଜାଵ ଧମ୍ମତ୍ଥୀ .

ଧମ୍ମତ୍ଥିକାଯଭାଵେ ତତ୍ତୋ ପରଦୋ ଣ ଗଚ୍ଛଂତି ..୧୮୪..

ଜୀଵାନାଂ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଗମନଂ ଜାନୀହି ଯାଵଦ୍ଧର୍ମାସ୍ତିକଃ .

ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯାଭାଵେ ତସ୍ମାତ୍ପରତୋ ନ ଗଚ୍ଛଂତି ..୧୮୪..

ଅତ୍ର ସିଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରାଦୁପରି ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଗମନଂ ନିଷିଦ୍ଧମ୍ .

ଜୀଵାନାଂ ସ୍ଵଭାଵକ୍ରିଯା ସିଦ୍ଧିଗମନଂ, ଵିଭାଵକ୍ରିଯା ଷଟକାପକ୍ରମଯୁକ୍ତ ତ୍ଵମ୍; ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ

ସ୍ଵଭାଵକ୍ରିଯା ପରମାଣୁଗତିଃ, ଵିଭାଵକ୍ରିଯା ଵ୍ଦ୍ଯଣୁକାଦିସ୍କନ୍ଧଗତିଃ . ଅତୋଽମୀଷାଂ ତ୍ରିଲୋକ-

ଶିଖରାଦୁପରି ଗତିକ୍ରିଯା ନାସ୍ତି, ପରତୋ ଗତିହେତୋର୍ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯାଭାଵାତ୍; ଯଥା ଜଲାଭାଵେ ମତ୍ସ୍ଯାନାଂ

❃ ଦ୍ଵି – ଅଣୁକାଦି ସ୍କନ୍ଧ = ଦୋ ପରମାଣୁଓଂସେ ଲେକର ଅନନ୍ତ ପରମାଣୁଓଂକେ ବନେ ହୁଏ ସ୍କନ୍ଧ .

ଜାନୋ ଵହୀଂ ତକ ଜୀଵ-ପୁଦ୍ଗଲଗତି, ଜହାଁ ଧର୍ମାସ୍ତି ହୈ .

ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ-ଅଭାଵମେଂ ଆଗେ ଗମନକୀ ନାସ୍ତି ହୈ ..୧୮୪..

Page 367 of 388
PDF/HTML Page 394 of 415
single page version

ସ୍ଵଭାଵଗତିକ୍ରିଯା ଔର ଵିଭାଵଗତିକ୍ରିଯାରୂପସେ ପରିଣତ ଜୀଵ - ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୀ ଗତି ହୋତୀ ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୮୪ ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଗତିହେତୁକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ, ସଦା (ଅର୍ଥାତ୍ କଦାପି ) ତ୍ରିଲୋକକେ

ଶିଖରସେ ଊ ପର ଜୀଵ ଔର ପୁଦ୍ଗଲ ଦୋନୋଂକା ଗମନ ନହୀଂ ହୀ ହୋତା . ୩୦୪ .

ଗାଥା : ୧୮୫ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନିଯମଃ ] ନିଯମ ଔର [ନିଯମସ୍ଯ ଫଲଂ ]

ନିଯମକା ଫଲ [ପ୍ରଵଚନସ୍ଯ ଭକ୍ତ୍ଯା ] ପ୍ରଵଚନକୀ ଭକ୍ତିସେ [ନିର୍ଦିଷ୍ଟମ୍ ] ଦର୍ଶାଯେ ଗଯେ . [ଯଦି ]

ଯଦି (ଉସମେଂ କୁଛ ) [ପୂର୍ଵାପରଵିରୋଧଃ ] ପୂର୍ଵାପର (ଆଗେପୀଛେ ) ଵିରୋଧ ହୋ ତୋ [ସମଯଜ୍ଞାଃ ]
ସମଯଜ୍ଞ (ଆଗମକେ ଜ୍ଞାତା ) [ଅପନୀଯ ] ଉସେ ଦୂର କରକେ [ପୂରଯଂତୁ ] ପୂର୍ତି କରନା .

ଟୀକା : — ଯହ, ଶାସ୍ତ୍ରକେ ଆଦିମେଂ ଲିଯେ ଗଯେ ନିଯମଶବ୍ଦକା ତଥା ଉସକେ ଫଲକା

ଉପସଂହାର ହୈ .

ଗତିକ୍ରିଯା ନାସ୍ତି . ଅତ ଏଵ ଯାଵଦ୍ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯସ୍ତିଷ୍ଠତି ତତ୍କ୍ଷେତ୍ରପର୍ଯନ୍ତଂ ସ୍ଵଭାଵଵିଭାଵ-

ଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତାନାଂ ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଗତିରିତି .

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

ତ୍ରିଲୋକଶିଖରାଦୂର୍ଧ୍ଵଂ ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲଯୋର୍ଦ୍ଵଯୋଃ .

ନୈଵାସ୍ତି ଗମନଂ ନିତ୍ଯଂ ଗତିହେତୋରଭାଵତଃ ..୩୦୪..

ଣିଯମଂ ଣିଯମସ୍ସ ଫଲଂ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠଂ ପଵଯଣସ୍ସ ଭତ୍ତୀଏ .

ପୁଵ୍ଵାଵରଵିରୋଧୋ ଜଦି ଅଵଣୀଯ ପୂରଯଂତୁ ସମଯଣ୍ହା ..୧୮୫..

ନିଯମୋ ନିଯମସ୍ଯ ଫଲଂ ନିର୍ଦିଷ୍ଟଂ ପ୍ରଵଚନସ୍ଯ ଭକ୍ତ୍ଯା .

ପୂର୍ଵାପରଵିରୋଧୋ ଯଦ୍ଯପନୀଯ ପୂରଯଂତୁ ସମଯଜ୍ଞାଃ ..୧୮୫..

ଶାସ୍ତ୍ରାଦୌ ଗୃହୀତସ୍ଯ ନିଯମଶବ୍ଦସ୍ଯ ତତ୍ଫଲସ୍ଯ ଚୋପସଂହାରୋଽଯମ୍ .

ଜିନଦେଵ-ପ୍ରଵଚନ-ଭକ୍ତିବଲସେ ନିଯମ, ତତ୍ଫଲମେଂ କହେ .

ଯଦି ହୋ କହୀଂ, ସମଯଜ୍ଞ ପୂର୍ଵାପର ଵିରୋଧ ସୁଧାରିଯେ ..୧୮୫..

Page 368 of 388
PDF/HTML Page 395 of 415
single page version

ପ୍ରଥମ ତୋ, ନିଯମ ଶୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯକେ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନସ୍ଵରୂପମେଂ ପ୍ରତିପାଦିତ କିଯା ଗଯା;

ଉସକା ଫଲ ପରମ ନିର୍ଵାଣକେ ରୂପମେଂ ପ୍ରତିପାଦିତ କିଯା ଗଯା . ଯହ ସବ କଵିତ୍ଵକେ

ଅଭିମାନସେ ନହୀଂ କିନ୍ତୁ ପ୍ରଵଚନକୀ ଭକ୍ତିସେ ପ୍ରତିପାଦିତ କିଯା ଗଯା ହୈ . ଯଦି (ଉସମେଂ

କୁଛ ) ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷ ହୋ ତୋ ସମଯଜ୍ଞ ପରମକଵୀଶ୍ଵର ଦୋଷାତ୍ମକ ପଦକା ଲୋପ କରକେ ଉତ୍ତମ
ପଦ କରନା .

[ଅବ ଇସ ୧୮୫ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ମୁକ୍ତିକା କାରଣ ହୋନେସେ ନିଯମସାର ତଥା ଉସକା ଫଲ ଉତ୍ତମ

ପୁରୁଷୋଂକେ ହୃଦଯକମଲମେଂ ଜଯଵନ୍ତ ହୈ . ପ୍ରଵଚନକୀ ଭକ୍ତିସେ ସୂତ୍ରକାରନେ ଜୋ କିଯା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍

ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵନେ ଜୋ ଯହ ନିଯମସାରକୀ ରଚନା କୀ ହୈ ), ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ
ସମସ୍ତ ଭଵ୍ଯସମୂହକୋ ନିର୍ଵାଣକା ମାର୍ଗ ହୈ .୩୦୫.

ନିଯମସ୍ତାଵଚ୍ଛୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯଵ୍ଯାଖ୍ଯାନସ୍ଵରୂପେଣ ପ୍ରତିପାଦିତଃ . ତତ୍ଫଲଂ ପରମନିର୍ଵାଣ-

ମିତି ପ୍ରତିପାଦିତମ୍ . ନ କଵିତ୍ଵଦର୍ପାତ୍ ପ୍ରଵଚନଭକ୍ତ୍ଯା ପ୍ରତିପାଦିତମେତତ୍ ସର୍ଵମିତି ଯାଵତ୍ .

ଯଦ୍ଯପି ପୂର୍ଵାପରଦୋଷୋ ଵିଦ୍ଯତେ ଚେତ୍ତଦ୍ଦୋଷାତ୍ମକଂ ଲୁପ୍ତ୍ଵା ପରମକଵୀଶ୍ଵରାସ୍ସମଯଵିଦଶ୍ଚୋତ୍ତମଂ ପଦଂ
କୁର୍ଵନ୍ତ୍ଵିତି .

(ମାଲିନୀ)

ଜଯତି ନିଯମସାରସ୍ତତ୍ଫଲଂ ଚୋତ୍ତମାନାଂ
ହୃଦଯସରସିଜାତେ ନିର୍ଵୃତେଃ କାରଣତ୍ଵାତ୍ .

ପ୍ରଵଚନକୃତଭକ୍ତ୍ଯା ସୂତ୍ରକୃଦ୍ଭିଃ କୃତୋ ଯଃ
ସ ଖଲୁ ନିଖିଲଭଵ୍ଯଶ୍ରେଣିନିର୍ଵାଣମାର୍ଗଃ ..୩୦୫..

ଈସାଭାଵେଣ ପୁଣୋ କେଈ ଣିଂଦଂତି ସୁଂଦରଂ ମଗ୍ଗଂ .

ତେସିଂ ଵଯଣଂ ସୋଚ୍ଚାଽଭତ୍ତିଂ ମା କୁଣହ ଜିଣମଗ୍ଗେ ..୧୮୬..

ଜୋ କୋଇ ସୁନ୍ଦର ମାର୍ଗକୀ ନିନ୍ଦା କରେ ମାତ୍ସର୍ଯମେଂ .

ସୁନକର ଵଚନ ଉସକେ ଅଭକ୍ତି ନ କୀଜିଯେ ଜିନମାର୍ଗମେଂ ..୧୮୬..

Page 369 of 388
PDF/HTML Page 396 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୮୬ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପୁନଃ ] ପରନ୍ତୁ [ଈର୍ଷାଭାଵେନ ] ଈର୍ଷାଭାଵସେ

[କେଚିତ୍ ] କୋଈ ଲୋଗ [ସୁନ୍ଦରଂ ମାର୍ଗମ୍ ] ସୁନ୍ଦର ମାର୍ଗକୋ [ନିନ୍ଦନ୍ତି ] ନିନ୍ଦତେ ହୈଂ [ତେଷାଂ
ଵଚନଂ ] ଉନକେ ଵଚନ [ଶ୍ରୁତ୍ଵା ] ସୁନକର [ଜିନମାର୍ଗେ ] ଜିନମାର୍ଗକେ ପ୍ରତି [ଅଭକ୍ତିଂ ]
ଅଭକ୍ତି [ମା କୁରୁଧ୍ଵମ୍ ] ନହୀଂ କରନା .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଭଵ୍ଯକୋ ଶିକ୍ଷା ଦୀ ହୈ .

କୋଈ ମଂଦବୁଦ୍ଧି ତ୍ରିକାଲ - ନିରାଵରଣ, ନିତ୍ଯ ଆନନ୍ଦ ଜିସକା ଏକ ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସେ

ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ନିଜକାରଣପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ ସମ୍ଯକ୍ - ଶ୍ରଦ୍ଧାନ - ଜ୍ଞାନ - ଅନୁଷ୍ଠାନରୂପ ଶୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯସେ

ପ୍ରତିପକ୍ଷ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵକର୍ମୋଦଯକେ ସାମର୍ଥ୍ଯ ଦ୍ଵାରା ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ - ଜ୍ଞାନ - ଚାରିତ୍ରପରାଯଣ ଵର୍ତତେ ହୁଏ

ଈର୍ଷାଭାଵସେ ଅର୍ଥାତ୍ ମତ୍ସରଯୁକ୍ତ ପରିଣାମସେ ସୁନ୍ଦରମାର୍ଗକୋ — ପାପକ୍ରିଯାସେ ନିଵୃତ୍ତି ଜିସକା

ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସେ ଭେଦୋପଚାର - ରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ ତଥା ଅଭେଦୋପଚାର - ରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ ସର୍ଵଜ୍ଞଵୀତରାଗକେ

ମାର୍ଗକୋ — ନିନ୍ଦତେ ହୈଂ, ଉନ ସ୍ଵରୂପଵିକଲ (ସ୍ଵରୂପପ୍ରାପ୍ତି ରହିତ ) ଜୀଵୋଂକେ କୁହେତୁ -

କୁଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଯୁକ୍ତ କୁତର୍କଵଚନ ସୁନକର ଜିନେଶ୍ଵରପ୍ରଣୀତ ଶୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯମାର୍ଗକେ ପ୍ରତି, ହେ ଭଵ୍ଯ !
ଅଭକ୍ତି ନହୀଂ କରନା, ପରନ୍ତୁ ଭକ୍ତି କର୍ତଵ୍ଯ ହୈ .

[ଅବ ଇସ ୧୮୬ ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଦୋ

ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]

ଈର୍ଷାଭାଵେନ ପୁନଃ କେଚିନ୍ନିନ୍ଦନ୍ତି ସୁନ୍ଦରଂ ମାର୍ଗମ୍ .

ତେଷାଂ ଵଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା ଅଭକ୍ତିଂ ମା କୁରୁଧ୍ଵଂ ଜିନମାର୍ଗେ ..୧୮୬..

ଇହ ହି ଭଵ୍ଯସ୍ଯ ଶିକ୍ଷଣମୁକ୍ତ ମ୍ .

କେଚନ ମଂଦବୁଦ୍ଧଯଃ ତ୍ରିକାଲନିରାଵରଣନିତ୍ଯାନଂଦୈକଲକ୍ଷଣନିର୍ଵିକଲ୍ପକନିଜକାରଣପରମାତ୍ମ-

ତତ୍ତ୍ଵସମ୍ଯକ୍ଶ୍ରଦ୍ଧାନପରିଜ୍ଞାନାନୁଷ୍ଠାନରୂପଶୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯପ୍ରତିପକ୍ଷମିଥ୍ଯାତ୍ଵକର୍ମୋଦଯସାମର୍ଥ୍ଯେନ ମିଥ୍ଯା-
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରପରାଯଣାଃ ଈର୍ଷ୍ଯାଭାଵେନ ସମତ୍ସରପରିଣାମେନ ସୁନ୍ଦରଂ ମାର୍ଗଂ ସର୍ଵଜ୍ଞଵୀତରାଗସ୍ଯ ମାର୍ଗଂ
ପାପକ୍ରିଯାନିଵୃତ୍ତିଲକ୍ଷଣଂ ଭେଦୋପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକମଭେଦୋପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକଂ କେଚିନ୍ନିନ୍ଦନ୍ତି, ତେଷାଂ
ସ୍ଵରୂପଵିକଲାନାଂ କୁହେତୁ

ଦ୍ରଷ୍ଟାନ୍ତସମନ୍ଵିତଂ କୁତର୍କଵଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା ହ୍ଯଭକ୍ତିଂ ଜିନେଶ୍ଵରପ୍ରଣୀତଶୁଦ୍ଧ-

ରତ୍ନତ୍ରଯମାର୍ଗେ ହେ ଭଵ୍ଯ ମା କୁରୁଷ୍ଵ, ପୁନର୍ଭକ୍ତି : କର୍ତଵ୍ଯେତି .

Page 370 of 388
PDF/HTML Page 397 of 415
single page version

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଦେହସମୂହରୂପୀ ଵୃକ୍ଷପଂକ୍ତିସେ ଜୋ ଭଯଂକର ହୈ, ଜିସମେଂ ଦୁଃଖ-

ପରମ୍ପରାରୂପୀ ଜଙ୍ଗଲୀ ପଶୁ (ବସତେ ) ହୈଂ, ଅତି କରାଲ କାଲରୂପୀ ଅଗ୍ନି ଜହାଁ ସବକା
ଭକ୍ଷଣ କରତୀ ହୈ, ଜିସମେଂ ବୁଦ୍ଧିରୂପୀ ଜଲ (?) ସୂଖତା ହୈ ଔର ଜୋ ଦର୍ଶନମୋହଯୁକ୍ତ
ଜୀଵୋଂକୋ ଅନେକ କୁନଯରୂପୀ ମାର୍ଗୋଂକେ କାରଣ ଅତ୍ଯନ୍ତ ×

ଦୁର୍ଗମ ହୈ, ଉସ ସଂସାର-ଅଟଵୀରୂପୀ

ଵିକଟ ସ୍ଥଲମେଂ ଜୈନ ଦର୍ଶନ ଏକ ହୀ ଶରଣ ହୈ .୩୦୬.

ତଥା —

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ଜିନ ପ୍ରଭୁକା ଜ୍ଞାନଶରୀର ସଦା ଲୋକାଲୋକକା ନିକେତନ ହୈ

(ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନ ନେମିନାଥପ୍ରଭୁକେ ଜ୍ଞାନମେଂ ଲୋକାଲୋକ ସଦା ସମାତେ ହୈଂ — ଜ୍ଞାତ ହୋତେ ହୈଂ ), ଉନ

ଶ୍ରୀ ନେମିନାଥ ତୀର୍ଥେଶ୍ଵରକା — କି ଜିନ୍ହୋଂନେ ଶଂଖକୀ ଧ୍ଵନିସେ ସାରୀ ପୃଥ୍ଵୀକୋ କମ୍ପା ଦିଯା ଥା

ଉନକା — ସ୍ତଵନ କରନେକେ ଲିଯେ ତୀନ ଲୋକମେଂ କୌନ ମନୁଷ୍ଯ ଯା ଦେଵ ସମର୍ଥ ହୈଂ ? (ତଥାପି)

ଉନକା ସ୍ତଵନ କରନେକା ଏକମାତ୍ର କାରଣ ଜିନକେ ପ୍ରତି ଅତି ଉତ୍ସୁକ ଭକ୍ତି ହୈ ଐସା ମୈଂ
ଜାନତା ହୂଁ .୩୦୭.

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)

ଦେହଵ୍ଯୂହମହୀଜରାଜିଭଯଦେ ଦୁଃଖାଵଲୀଶ୍ଵାପଦେ
ଵିଶ୍ଵାଶାତିକରାଲକାଲଦହନେ ଶୁଷ୍ଯନ୍ମନୀଯାଵନେ“ .

ନାନାଦୁର୍ଣଯମାର୍ଗଦୁର୍ଗମତମେ ଦ୍ରଙ୍ମୋହିନାଂ ଦେହିନାଂ

ଜୈନଂ ଦର୍ଶନମେକମେଵ ଶରଣଂ ଜନ୍ମାଟଵୀସଂକଟେ ..୩୦୬..

ତଥା ହି —

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)

ଲୋକାଲୋକନିକେତନଂ ଵପୁରଦୋ ଜ୍ଞାନଂ ଚ ଯସ୍ଯ ପ୍ରଭୋ-
ସ୍ତଂ ଶଂଖଧ୍ଵନିକଂପିତାଖିଲଭୁଵଂ ଶ୍ରୀନେମିତୀର୍ଥେଶ୍ଵରମ୍ .

ସ୍ତୋତୁଂ କେ ଭୁଵନତ୍ରଯେଽପି ମନୁଜାଃ ଶକ୍ତାଃ ସୁରା ଵା ପୁନଃ
ଜାନେ ତତ୍ସ୍ତଵନୈକକାରଣମହଂ ଭକ୍ତି ର୍ଜିନେଽତ୍ଯୁତ୍ସୁକା ..୩୦୭..

★ଯହାଁ କୁଛ ଅଶୁଦ୍ଧି ହୋ ଐସା ଲଗତା ହୈ .

× ଦୁର୍ଗମ = ଜିସେ କଠିନାଈସେ ଲାଁଘା ଜା ସକେ ଐସା; ଦୁସ୍ତର . (ସଂସାର-ଅଟଵୀମେଂ ଅନେକ କୁନଯରୂପୀ ମାର୍ଗୋଂମେଂସେ ସତ୍ଯ

ମାର୍ଗ ଢୂଁଢ଼ ଲେନା ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟିଯୋଂକୋ ଅତ୍ଯନ୍ତ କଠିନ ହୈ ଔର ଇସଲିଯେ ସଂସାର-ଅଟଵୀ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଦୁସ୍ତର ହୈ .)

Page 371 of 388
PDF/HTML Page 398 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୮୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପୂର୍ଵାପରଦୋଷନିର୍ମୁକ୍ତମ୍ ] ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷ ରହିତ

[ଜିନୋପଦେଶଂ ] ଜିନୋପଦେଶକୋ [ଜ୍ଞାତ୍ଵା ] ଜାନକର [ମଯା ] ମୈଂନେ [ନିଜଭାଵନାନିମିତ୍ତଂ ]
ନିଜଭାଵନାନିମିତ୍ତସେ [ନିଯମସାରନାମଶ୍ରୁତମ୍ ] ନିଯମସାର ନାମକା ଶାସ୍ତ୍ର [କୃତମ୍ ] କିଯା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ଶାସ୍ତ୍ରକେ ନାମକଥନ ଦ୍ଵାରା ଶାସ୍ତ୍ରକେ ଉପସଂହାର ସମ୍ବନ୍ଧୀ କଥନ ହୈ .

ଯହାଁ ଆଚାର୍ଯଶ୍ରୀ (ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵ ) ପ୍ରାରମ୍ଭ କିଯେ ହୁଏ କାର୍ଯକେ

ଅନ୍ତକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ କୃତାର୍ଥତାକୋେ ପାକର କହତେ ହୈଂ କି ସୈଂକଡ଼ୋଂ ପରମ –

ଅଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରୋଂମେଂ କୁଶଲ ଐସେ ମୈଂନେ ନିଜଭାଵନାନିମିତ୍ତସେ — ଅଶୁଭଵଂଚନାର୍ଥ ନିଯମସାର ନାମକ

ଶାସ୍ତ୍ର କିଯା ହୈ . କ୍ଯା କରକେ (ଯହ ଶାସ୍ତ୍ର କିଯା ହୈ) ? ପ୍ରଥମ ×ଅଵଂଚକ ପରମ ଗୁରୁକେ

ପ୍ରସାଦସେ ଜାନକର . କ୍ଯା ଜାନକର ? ଜିନୋପଦେଶକୋ ଅର୍ଥାତ୍ ଵୀତରାଗ - ସର୍ଵଜ୍ଞକେ ମୁଖାରଵିନ୍ଦସେ

ନିକଲେ ହୁଏ ପରମ ଉପଦେଶକୋ . କୈସା ହୈ ଵହ ଉପଦେଶ ? ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷ ରହିତ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍

ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷକେ ହେତୁଭୂତ ସକଲ ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଜୋ ଆପ୍ତ ହୈଂ ଉନକେ ମୁଖସେ
ନିକଲା ହୋନେସେ ନିର୍ଦୋଷ ହୈ .

ଣିଯଭାଵଣାଣିମିତ୍ତଂ ମଏ କଦଂ ଣିଯମସାରଣାମସୁଦଂ .

ଣଚ୍ଚା ଜିଣୋଵଦେସଂ ପୁଵ୍ଵାଵରଦୋସଣିମ୍ମୁକ୍କଂ ..୧୮୭..

ନିଜଭାଵନାନିମିତ୍ତଂ ମଯା କୃତଂ ନିଯମସାରନାମଶ୍ରୁତମ୍ .

ଜ୍ଞାତ୍ଵା ଜିନୋପଦେଶଂ ପୂର୍ଵାପରଦୋଷନିର୍ମୁକ୍ତ ମ୍ ..୧୮୭..

ଶାସ୍ତ୍ରନାମଧେଯକଥନଦ୍ଵାରେଣ ଶାସ୍ତ୍ରୋପସଂହାରୋପନ୍ଯାସୋଽଯମ୍ .

ଅତ୍ରାଚାର୍ଯାଃ ପ୍ରାରବ୍ଧସ୍ଯାନ୍ତଗମନତ୍ଵାତ୍ ନିତରାଂ କୃତାର୍ଥତାଂ ପରିପ୍ରାପ୍ଯ ନିଜଭାଵନାନିମିତ୍ତ-

ମଶୁଭଵଂଚନାର୍ଥଂ ନିଯମସାରାଭିଧାନଂ ଶ୍ରୁତଂ ପରମାଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରଶତକୁଶଲେନ ମଯା କୃତମ୍ . କିଂ କୃତ୍ଵା ?

ପୂର୍ଵଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ଅଵଂଚକପରମଗୁରୁପ୍ରସାଦେନ ବୁଦ୍ଧ୍ଵେତି . କମ୍ ? ଜିନୋପଦେଶଂ ଵୀତରାଗସର୍ଵଜ୍ଞ-

ମୁଖାରଵିନ୍ଦଵିନିର୍ଗତପରମୋପଦେଶମ୍ . ତଂ ପୁନଃ କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ ? ପୂର୍ଵାପରଦୋଷନିର୍ମୁକ୍ତଂ ପୂର୍ଵାପରଦୋଷ-

ହେତୁଭୂତସକଲମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଭାଵାଦାପ୍ତମୁଖଵିନିର୍ଗତତ୍ଵାନ୍ନିର୍ଦୋଷମିତି .

× ଅଵଂଚକ = ଠଗେଂ ନହୀଂ ଐସେ; ନିଷ୍କପଟ; ସରଲ; ଋଜୁ .

ସବ ଦୋଷ ପୂର୍ଵାପର ରହିତ ଉପଦେଶ ଶ୍ରୀ ଜିନଦେଵକା .

ମୈଂ ଜାନ, ଅପନୀ ଭାଵନା ହିତ ନିଯମସାର ସୁଶ୍ରୁତ ରଚା ..୧୮୭..

Page 372 of 388
PDF/HTML Page 399 of 415
single page version

ଔର (ଇସ ଶାସ୍ତ୍ରକେ ତାତ୍ପର୍ଯ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଐସା ସମଝନା କି ), ଜୋ (ନିଯମସାରଶାସ୍ତ୍ର)

ଵାସ୍ତଵମେଂ ସମସ୍ତ ଆଗମକେ ଅର୍ଥସମୂହକା ପ୍ରତିପାଦନ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ ହୈ, ଜିସନେ ନିଯମ - ଶବ୍ଦସେ

ଵିଶୁଦ୍ଧ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରକାରସେ ଦର୍ଶାଯା ହୈ, ଜୋ ଶୋଭିତ ପଂଚାସ୍ତିକାଯ ସହିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
ଜିସମେଂ ପାଁଚ ଅସ୍ତିକାଯକା ଵର୍ଣନ କିଯା ଗଯା ହୈ ), ଜିସମେଂ ପଂଚାଚାରପ୍ରପଂଚକା ସଂଚଯ କିଯା
ଗଯା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସମେଂ ଜ୍ଞାନାଚାର, ଦର୍ଶନାଚାର, ଚାରିତ୍ରାଚାର, ତପାଚାର ଔର ଵୀର୍ଯାଚାରରୂପ ପାଁଚ
ପ୍ରକାରକେ ଆଚାରକା କଥନ କିଯା ଗଯା ହୈ ), ଜୋ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଵିଚିତ୍ର ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଛହ
ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ନିରୂପଣସେ ଵିଵିଧ ପ୍ରକାରକା — ସୁନ୍ଦର ହୈ ), ସାତ ତତ୍ତ୍ଵ ଔର ନଵ ପଦାର୍ଥ ଜିସମେଂ

ସମାଯେ ହୁଏ ହୈଂ, ଜୋ ପାଁଚ ଭାଵରୂପ ଵିସ୍ତାରକେ ପ୍ରତିପାଦନମେଂ ପରାଯଣ ହୈ, ଜୋ ନିଶ୍ଚଯ - ପ୍ରତିକ୍ରମଣ,

ନିଶ୍ଚଯ - ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାନ, ନିଶ୍ଚଯ - ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତ, ପରମ - ଆଲୋଚନା, ନିଯମ, ଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗ ଆଦି ସକଲ

ପରମାର୍ଥ କ୍ରିଯାକାଂଡକେ ଆଡମ୍ବରସେ ସମୃଦ୍ଧ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସମେଂ ପରମାର୍ଥ କ୍ରିଯାଓଂକା ପୁଷ୍କଲ
ନିରୂପଣ ହୈ ) ଔର ଜୋ ତୀନ ଉପଯୋଗୋଂସେ ସୁସମ୍ପନ୍ନ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସମେଂ ଅଶୁଭ, ଶୁଭ ଔର
ଶୁଦ୍ଧ ଉପଯୋଗକା ପୁଷ୍କଲ କଥନ ହୈ ) — ଐସେ ଇସ ପରମେଶ୍ଵର ଶାସ୍ତ୍ରକା ଵାସ୍ତଵମେଂ ଦୋ ପ୍ରକାରକା

ତାତ୍ପର୍ଯ ହୈ : ସୂତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯ ଔର ଶାସ୍ତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯ . ସୂତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯ ତୋ ପଦ୍ଯକଥନସେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ସୂତ୍ରମେଂ

( – ପଦ୍ଯ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତ୍ଯେକ ଗାଥାକେ ଅନ୍ତମେଂ ) ପ୍ରତିପାଦିତ କିଯା ଗଯା ହୈ . ଔର ଶାସ୍ତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯ ଯହ

ନିମ୍ନାନୁସାର ଟୀକା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରତିପାଦିତ କିଯା ଜାତା ହୈ : ଯହ (ନିଯମସାର ଶାସ୍ତ୍ର ) ୧ଭାଗଵତ

ଶାସ୍ତ୍ର ହୈ . ଜୋ (ଶାସ୍ତ୍ର ) ନିର୍ଵାଣସୁନ୍ଦରୀସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ, ପରମଵୀତରାଗାତ୍ମକ, ୨ନିରାବାଧ,

ନିରନ୍ତର ଔର ୩ଅନଂଗ ପରମାନନ୍ଦକା ଦେନେଵାଲା ହୈ, ଜୋ ୪ନିରତିଶଯ, ନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧ, ନିରଂଜନ ନିଜ

କାରଣପରମାତ୍ମାକୀ ଭାଵନାକା କାରଣ ହୈ, ଜୋ ସମସ୍ତ ନଯୋଂକେ ସମୂହସେ ଶୋଭିତ ହୈ, ଜୋ ପଂଚମ

କିଞ୍ଚ ଅସ୍ଯ ଖଲୁ ନିଖିଲାଗମାର୍ଥସାର୍ଥପ୍ରତିପାଦନସମର୍ଥସ୍ଯ ନିଯମଶବ୍ଦସଂସୂଚିତ-

ଵିଶୁଦ୍ଧମୋକ୍ଷମାର୍ଗସ୍ଯ ଅଂଚିତପଞ୍ଚାସ୍ତିକାଯପରିସନାଥସ୍ଯ ସଂଚିତପଂଚାଚାରପ୍ରପଞ୍ଚସ୍ଯ ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଵିଚିତ୍ରସ୍ଯ
ସପ୍ତତତ୍ତ୍ଵନଵପଦାର୍ଥଗର୍ଭୀକୃତସ୍ଯ ପଂଚଭାଵପ୍ରପଂଚପ୍ରତିପାଦନପରାଯଣସ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯପ୍ରତିକ୍ରମଣପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାନ-
ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତପରମାଲୋଚନାନିଯମଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗପ୍ରଭୃତିସକଲପରମାର୍ଥକ୍ରିଯାକାଂଡାଡଂବରସମୃଦ୍ଧସ୍ଯ ଉପଯୋଗ-
ତ୍ରଯଵିଶାଲସ୍ଯ ପରମେଶ୍ଵରସ୍ଯ ଶାସ୍ତ୍ରସ୍ଯ ଦ୍ଵିଵିଧଂ କିଲ ତାତ୍ପର୍ଯଂ, ସୂତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯଂ ଶାସ୍ତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯଂ ଚେତି .

୧ – ଭାଗଵତ = ଭଗଵାନକା; ଦୈଵୀ; ପଵିତ୍ର .

୨ – ନିରାବାଧ = ବାଧା ରହିତ; ନିର୍ଵିଘ୍ନ .

୩ – ଅନଂଗ = ଅଶରୀରୀ; ଆତ୍ମିକ; ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ .

୪ – ନିରତିଶଯ = ଜିସସେ କୋଈ ବଢ଼କର ନହୀଂ ହୈ ଐସେ; ଅନୁତ୍ତମ; ଶ୍ରେଷ୍ଠ; ଅଦ୍ଵିତୀଯ .

Page 373 of 388
PDF/HTML Page 400 of 415
single page version

ଗତିକେ ହେତୁଭୂତ ହୈ ଔର ଜୋ ପାଁଚ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ ଫୈ ଲାଵ ରହିତ ଦେହମାତ୍ର - ପରିଗ୍ରହଧାରୀସେ (ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥ

ମୁନିଵରସେ ) ରଚିତ ହୈ — ଐସେ ଇସ ଭାଗଵତ ଶାସ୍ତ୍ରକୋ ଜୋ ନିଶ୍ଚଯନଯ ଔର ଵ୍ଯଵହାରନଯକେ

ଅଵିରୋଧସେ ଜାନତେ ହୈଂ, ଵେ ମହାପୁରୁଷ — ସମସ୍ତ ଅଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରୋଂକେ ୧ହୃଦଯକୋ ଜାନନେଵାଲେ ଔର

ପରମାନନ୍ଦରୂପ ଵୀତରାଗ ସୁଖକେ ଅଭିଲାଷୀ — ବାହ୍ଯ-ଅଭ୍ଯନ୍ତର ଚୌଵୀସ ପରିଗ୍ରହୋଂକେ ପ୍ରପଂଚକୋ

ପରିତ୍ଯାଗ କର, ତ୍ରିକାଲ – ନିରୁପାଧି ସ୍ଵରୂପମେଂ ଲୀନ ନିଜ କାରଣପରମାତ୍ମାକେ ସ୍ଵରୂପକେ ଶ୍ରଦ୍ଧାନ -

ଜ୍ଞାନ - ଆଚରଣାତ୍ମକ ଭେଦୋପଚାର - କଲ୍ପନାସେ ନିରପେକ୍ଷ ଐସେ ୨ସ୍ଵସ୍ଥ ରତ୍ନତ୍ରଯମେଂ ପରାଯଣ ଵର୍ତତେ ହୁଏ,

ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମକେ ଫଲରୂପ ଶାଶ୍ଵତ ସୁଖକେ ଭୋକ୍ତା ହୋତେ ହୈଂ .

[ଅବ ଇସ ନିଯମସାର - ପରମାଗମକୀ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି ନାମକ ଟୀକାକୀ ପୂର୍ଣାହୁତି କରତେ ହୁଏ

ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଚାର ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — ] ସୁକଵିଜନରୂପୀ କମଲୋଂକୋ ଆନନ୍ଦ ଦେନେଵାଲେ ( – ଵିକସିତ

ସୂତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯଂ ପଦ୍ଯୋପନ୍ଯାସେନ ପ୍ରତିସୂତ୍ରମେଵ ପ୍ରତିପାଦିତମ୍, ଶାସ୍ତ୍ରତାତ୍ପର୍ଯଂ ତ୍ଵିଦମୁପଦର୍ଶନେନ . ଭାଗଵତଂ

ଶାସ୍ତ୍ରମିଦଂ ନିର୍ଵାଣସୁଂଦରୀସମୁଦ୍ଭଵପରମଵୀତରାଗାତ୍ମକନିର୍ଵ୍ଯାବାଧନିରନ୍ତରାନଙ୍ଗପରମାନନ୍ଦପ୍ରଦଂ ନିରତି-
ଶଯନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧନିରଂଜନନିଜକାରଣପରମାତ୍ମଭାଵନାକାରଣଂ ସମସ୍ତନଯନିଚଯାଂଚିତଂ ପଂଚମଗତି-
ହେତୁଭୂତଂ ପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯପ୍ରସରଵର୍ଜିତଗାତ୍ରମାତ୍ରପରିଗ୍ରହେଣ ନିର୍ମିତମିଦଂ ଯେ ଖଲୁ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରନଯଯୋରଵିରୋଧେନ
ଜାନନ୍ତି ତେ ଖଲୁ ମହାନ୍ତଃ ସମସ୍ତାଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରହୃଦଯଵେଦିନଃ ପରମାନଂଦଵୀତରାଗସୁଖାଭିଲାଷିଣଃ
ପରିତ୍ଯକ୍ତ ବାହ୍ଯାଭ୍ଯନ୍ତରଚତୁର୍ଵିଂଶତିପରିଗ୍ରହପ୍ରପଂଚାଃ ତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପନିରତନିଜକାରଣ-
ପରମାତ୍ମସ୍ଵରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାନପରିଜ୍ଞାନାଚରଣାତ୍ମକଭେଦୋପଚାରକଲ୍ପନାନିରପେକ୍ଷସ୍ଵସ୍ଥରତ୍ନତ୍ରଯପରାଯଣାଃ ସନ୍ତଃ
ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମଫଲସ୍ଯ ଶାଶ୍ଵତସୁଖସ୍ଯ ଭୋକ୍ତାରୋ ଭଵନ୍ତୀତି

(ମାଲିନୀ)

ସୁକଵିଜନପଯୋଜାନନ୍ଦିମିତ୍ରେଣ ଶସ୍ତଂ
ଲଲିତପଦନିକାଯୈର୍ନିର୍ମିତଂ ଶାସ୍ତ୍ରମେତତ୍ .

ନିଜମନସି ଵିଧତ୍ତେ ଯୋ ଵିଶୁଦ୍ଧାତ୍ମକାଂକ୍ଷୀ
ସ ଭଵତି ପରମଶ୍ରୀକାମିନୀକାମରୂପଃ ..୩୦୮..

୧-ହୃଦଯ = ହାର୍ଦ; ରହସ୍ଯ; ମର୍ମ . (ଇସ ଭାଗଵତ ଶାସ୍ତ୍ରକୋ ଜୋ ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରକାରସେ ଜାନତେ ହୈଂ, ଵେ ସମସ୍ତ

ଅଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରୋଂକେ ହାର୍ଦକେ ଜ୍ଞାତା ହୈଂ .)

୨-ସ୍ଵସ୍ଥ = ନିଜାତ୍ମସ୍ଥିତ . (ନିଜାତ୍ମସ୍ଥିତ ଶୁଦ୍ଧରତ୍ନତ୍ରଯ ଭେଦୋପଚାର – କଲ୍ପନାସେ ନିରପେକ୍ଷ ହୈ .)

< Previous Page Next Page >