Niyamsar-Hindi (Punjabi transliteration). Gatha: 177-187.

Page 354 of 388
PDF/HTML Page 381 of 415
single page version

ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਸਂਸਾਰਸੇ ਮੁਕ੍ਤ, ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਰੂਪੀ ਫਲਕੋ ਦੇਨੇਵਾਲੇ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਾਵਰ੍ਤਨ, ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਪਰਾਵਰ੍ਤਨ, ਕਾਲਪਰਾਵਰ੍ਤਨ, ਭਵਪਰਾਵਰ੍ਤਨ ਔਰ ਭਾਵਪਰਾਵਰ੍ਤਨਸੇ ਮੁਕ੍ਤ
ਕਰਨੇਵਾਲੇ), ਪਾਁਚਪ੍ਰਕਾਰ ਸਿਦ੍ਧੋਂਕੋ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਮੁਕ੍ਤਿਕੋ — ਸਿਦ੍ਧਿਕੋ — ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ

ਸਿਦ੍ਧਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ) ਮੈਂ ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਸਂਸਾਰਸੇ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਵਨ੍ਦਨ ਕਰਤਾ ਹੂਁ .੨੯੫.

ਗਾਥਾ : ੧੭੭ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — (ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ) [ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਰਹਿਤਮ੍ ] ਜਨ੍ਮ -

ਜਰਾ - ਮਰਣ ਰਹਿਤ, [ਪਰਮਮ੍ ] ਪਰਮ, [ਕਰ੍ਮਾਸ਼੍ਟਵਰ੍ਜਿਤਮ੍ ] ਆਠ ਕਰ੍ਮ ਰਹਿਤ, [ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ,

[ਜ੍ਞਾਨਾਦਿ-ਚਤੁਃਸ੍ਵਭਾਵਮ੍ ] ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਕ ਚਾਰ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ, [ਅਕ੍ਸ਼ਯਮ੍ ] ਅਕ੍ਸ਼ਯ, [ਅਵਿਨਾਸ਼ਮ੍ ]
ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਔਰ [ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮ੍ ] ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯ ਹੈ .

ਟੀਕਾ : — (ਜਿਸਕਾ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਰਨੇਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ ਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸੇ)

ਕਾਰਣਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਯਹ ਕਥਨ ਹੈ .

(ਕਾਰਣਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਐਸਾ ਹੈ : — ) ਨਿਸਰ੍ਗਸੇ (ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ) ਸਂਸਾਰਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ

ਕਾਰਣ ਜਨ੍ਮ - ਜਰਾ - ਮਰਣ ਰਹਿਤ ਹੈ; ਪਰਮ - ਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪਰਮਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੋਨੇਕੇ

ਕਾਰਣ ਪਰਮ ਹੈ; ਤੀਨੋਂ ਕਾਲ ਨਿਰੁਪਾਧਿ - ਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲਾ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਆਠ ਕਰ੍ਮ ਰਹਿਤ ਹੈ;

ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮ ਔਰ ਭਾਵਕਰ੍ਮ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੈ; ਸਹਜਜ੍ਞਾਨ, ਸਹਜਦਰ੍ਸ਼ਨ, ਸਹਜਚਾਰਿਤ੍ਰ
ਔਰ ਸਹਜਚਿਤ੍ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਯ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਕ ਚਾਰ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੈ; ਸਾਦਿ - ਸਾਂਤ, ਮੂਰ੍ਤ

ਜਾਇਜਰਮਰਣਰਹਿਯਂ ਪਰਮਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਵਜ੍ਜਿਯਂ ਸੁਦ੍ਧਂ .

ਣਾਣਾਇਚਉਸਹਾਵਂ ਅਕ੍ਖਯਮਵਿਣਾਸਮਚ੍ਛੇਯਂ ..੧੭੭..

ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਰਹਿਤਂ ਪਰਮਂ ਕਰ੍ਮਾਸ਼੍ਟਵਰ੍ਜਿਤਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ .

ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਚਤੁਃਸ੍ਵਭਾਵਂ ਅਕ੍ਸ਼ਯਮਵਿਨਾਸ਼ਮਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮ੍ ..੧੭੭..

ਕਾਰਣਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .

ਨਿਸਰ੍ਗਤਃ ਸਂਸ੍ਰੁਤੇਰਭਾਵਾਜ੍ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਰਹਿਤਮ੍, ਪਰਮਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵੇਨ ਪਰਮਸ੍ਵਭਾਵ-

ਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਮਮ੍, ਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍ ਕਰ੍ਮਾਸ਼੍ਟਕਵਰ੍ਜਿਤਮ੍, ਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਕਰ੍ਮਰਹਿਤਤ੍ਵਾਚ੍ਛੁਦ੍ਧਮ੍,

ਸਹਜਜ੍ਞਾਨਸਹਜਦਰ੍ਸ਼ਨਸਹਜਚਾਰਿਤ੍ਰਸਹਜਚਿਚ੍ਛਕ੍ਤਿ ਮਯਤ੍ਵਾਜ੍ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਚਤੁਃਸ੍ਵਭਾਵਮ੍, ਸਾਦਿਸਨਿਧਨ-

ਵਿਨ ਕਰ੍ਮ, ਪਰਮ, ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ, ਜਨ੍ਮ-ਜਰਾ-ਮਰਣਸੇ ਹੀਨ ਹੈ .

ਜ੍ਞਾਨਾਦਿ ਚਾਰ ਸ੍ਵਭਾਵਮਯ, ਅਕ੍ਸ਼ਯ, ਅਛੇਦ, ਅਛੀਨ ਹੈ ..੧੭੭..

Page 355 of 388
PDF/HTML Page 382 of 415
single page version

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਕ ਵਿਜਾਤੀਯ - ਵਿਭਾਵਵ੍ਯਂਜਨਪਰ੍ਯਾਯ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਕ੍ਸ਼ਯ ਹੈ; ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ -

ਅਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ ਗਤਿਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਪੁਣ੍ਯ - ਪਾਪਕਰ੍ਮਰੂਪ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ;

ਵਧ, ਬਨ੍ਧ ਔਰ ਛੇਦਨਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਮੂਰ੍ਤਿਸੇ (ਮੂਰ੍ਤਿਕਤਾਸੇ) ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੭੭ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਤੇ

ਹੈਂ :]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਅਵਿਚਲ, ਅਖਣ੍ਡਜ੍ਞਾਨਰੂਪ, ਅਦ੍ਵਂਦ੍ਵਨਿਸ਼੍ਠ (ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਦਿ ਦ੍ਵਂਦ੍ਵਮੇਂ ਜੋ ਸ੍ਥਿਤ

ਨਹੀਂ ਹੈ ) ਔਰ ਸਮਸ੍ਤ ਪਾਪਕੇ ਦੁਸ੍ਤਰ ਸਮੂਹਕੋ ਜਲਾਨੇਮੇਂ ਦਾਵਾਨਲ ਸਮਾਨ — ਐਸੇ ਸ੍ਵੋਤ੍ਪਨ੍ਨ

(ਅਪਨੇਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ) ਦਿਵ੍ਯਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਕੋ ( – ਦਿਵ੍ਯਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਸ੍ਵਭਾਵੀ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ)

— ਕਿ ਜਿਸੇ ਤੂ ਭਜ ਰਹਾ ਹੈ ਉਸੇ — ਭਜ; ਉਸਸੇ ਤੁਝੇ ਸਕਲ - ਵਿਮਲ ਜ੍ਞਾਨ (ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ) ਹੋਗਾ

ਹੀ .੨੯੬.

ਗਾਥਾ : ੧੭੮ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — (ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ) [ਅਵ੍ਯਾਬਾਧਮ੍ ] ਅਵ੍ਯਾਬਾਧ,

[ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍ ] ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, [ਅਨੁਪਮਮ੍ ] ਅਨੁਪਮ, [ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਮ੍ ] ਪੁਣ੍ਯਪਾਪ ਰਹਿਤ,

ਮੂਰ੍ਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਕਵਿਜਾਤੀਯਵਿਭਾਵਵ੍ਯਂਜਨਪਰ੍ਯਾਯਵੀਤਤ੍ਵਾਦਕ੍ਸ਼ਯਮ੍, ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਗਤਿਹੇਤੁਭੂਤਪੁਣ੍ਯਪਾਪ-
ਕਰ੍ਮਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਭਾਵਾਦਵਿਨਾਸ਼ਮ੍, ਵਧਬਂਧਚ੍ਛੇਦਯੋਗ੍ਯਮੂਰ੍ਤਿਮੁਕ੍ਤ ਤ੍ਵਾਦਚ੍ਛੇਦ੍ਯਮਿਤਿ .

(ਮਾਲਿਨੀ)

ਅਵਿਚਲਿਤਮਖਂਡਜ੍ਞਾਨਮਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਨਿਸ਼੍ਠਂ
ਨਿਖਿਲਦੁਰਿਤਦੁਰ੍ਗਵ੍ਰਾਤਦਾਵਾਗ੍ਨਿਰੂਪਮ੍ .

ਭਜ ਭਜਸਿ ਨਿਜੋਤ੍ਥਂ ਦਿਵ੍ਯਸ਼ਰ੍ਮਾਮ੍ਰੁਤਂ ਤ੍ਵਂ
ਸਕਲਵਿਮਲਬੋਧਸ੍ਤੇ ਭਵਤ੍ਯੇਵ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ..੨੯੬..

ਅਵ੍ਵਾਬਾਹਮਣਿਂਦਿਯਮਣੋਵਮਂ ਪੁਣ੍ਣਪਾਵਣਿਮ੍ਮੁਕ੍ਕਂ .

ਪੁਣਰਾਗਮਣਵਿਰਹਿਯਂ ਣਿਚ੍ਚਂ ਅਚਲਂ ਅਣਾਲਂਬਂ ..੧੭੮..

ਅਵ੍ਯਾਬਾਧਮਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਨੁਪਮਂ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਮ੍ .

ਪੁਨਰਾਗਮਨਵਿਰਹਿਤਂ ਨਿਤ੍ਯਮਚਲਮਨਾਲਂਬਮ੍ ..੧੭੮..

ਨਿਰ੍ਬਾਧ, ਅਨੁਪਮ ਅਰੁ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਵਿਹੀਨ ਹੈ .

ਨਿਸ਼੍ਚਲ, ਨਿਰਾਲਮ੍ਬਨ, ਅਮਰ-ਪੁਨਰਾਗਮਨਸੇ ਹੀਨ ਹੈ ..੧੭੮..

Page 356 of 388
PDF/HTML Page 383 of 415
single page version

[ਪੁਨਰਾਗਮਨ-ਵਿਰਹਿਤਮ੍ ] ਪੁਨਰਾਗਮਨ ਰਹਿਤ, [ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ] ਨਿਤ੍ਯ, [ਅਚਲਮ੍ ] ਅਚਲ ਔਰ
[ਅਨਾਲਂਬਮ੍ ] ਨਿਰਾਲਮ੍ਬ ਹੈ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ ਭੀ, ਨਿਰੁਪਾਧਿ ਸ੍ਵਰੂਪ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ

ਕਹਾ ਹੈ .

(ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਐਸਾ ਹੈ : — ) ਸਮਸ੍ਤ ਦੁਸ਼੍ਟ ੧ਅਘਰੂਪੀ ਵੀਰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਓਂਕੀ ਸੇਨਾਕੇ

ਧਾਂਧਲਕੋ ਅਗੋਚਰ ਐਸੇ ਸਹਜਜ੍ਞਾਨਰੂਪੀ ਗਢਮੇਂ ਆਵਾਸ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਵ੍ਯਾਬਾਧ (ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨ)
ਹੈ; ਸਰ੍ਵ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਦੇਸ਼ਮੇਂ ਭਰੇ ਹੁਏ ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਮਯਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਹੈ; ਤੀਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਮੇਂ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ
ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਬਹਿਰਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ, ਅਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਔਰ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਇਨ ਤੀਨੋਂਮੇਂ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ — ਖਾਸ

ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ — ਉਤ੍ਤਮ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ) ਅਨੁਪਮ ਹੈ; ਸਂਸਾਰਰੂਪੀ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕੇ ਸਂਭੋਗਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ

ਸੁਖਦੁਃਖਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪ ਰਹਿਤ ਹੈ; ੨ਪੁਨਰਾਗਮਨਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ - ਅਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ

ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪੁਨਰਾਗਮਨ ਰਹਿਤ ਹੈ; ੩ਨਿਤ੍ਯ ਮਰਣਕੇ ਤਥਾ ਉਸ ਭਵ

ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਮਰਣਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਕਲੇਵਰਕੇ (ਸ਼ਰੀਰਕੇ) ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਨਿਤ੍ਯ
ਹੈ; ਨਿਜ ਗੁਣੋਂ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ ਚ੍ਯੁਤ ਨ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਚਲ ਹੈ; ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਅਵਲਮ੍ਬਨਕਾ
ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਨਿਰਾਲਮ੍ਬ ਹੈ .

ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ (ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵ) ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿਨੇ (ਸ਼੍ਰੀ ਸਮਯਸਾਰਕੀ ਆਤ੍ਮਖ੍ਯਾਤਿ

ਨਾਮਕ ਟੀਕਾਮੇਂ ੧੩੮ਵੇਂ ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ : —

ਅਤ੍ਰਾਪਿ ਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਰੂਪਲਕ੍ਸ਼ਣਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤ ਮ੍ .

ਅਖਿਲਦੁਰਘਵੀਰਵੈਰਿਵਰੂਥਿਨੀਸਂਭ੍ਰਮਾਗੋਚਰਸਹਜਜ੍ਞਾਨਦੁਰ੍ਗਨਿਲਯਤ੍ਵਾਦਵ੍ਯਾਬਾਧਮ੍, ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮ-

ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਭਰਿਤਚਿਦਾਨਨ੍ਦਮਯਤ੍ਵਾਦਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍, ਤ੍ਰਿਸ਼ੁ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤ੍ਵਾਦਨੌਪਮ੍ਯਮ੍, ਸਂਸ੍ਰੁਤਿ-
ਪੁਰਂਧ੍ਰਿਕਾਸਂਭੋਗਸਂਭਵਸੁਖਦੁਃਖਾਭਾਵਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਮ੍, ਪੁਨਰਾਗਮਨਹੇਤੁਭੂਤਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਮੋਹ-
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਭਾਵਾਤ੍ਪੁਨਰਾਗਮਨਵਿਰਹਿਤਮ੍, ਨਿਤ੍ਯਮਰਣਤਦ੍ਭਵਮਰਣਕਾਰਣਕਲੇਵਰਸਂਬਨ੍ਧਾਭਾਵਾਨ੍ਨਿਤ੍ਯਮ੍,
ਨਿਜਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਪ੍ਰਚ੍ਯਵਨਾਭਾਵਾਦਚਲਮ੍, ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਾਵਲਮ੍ਬਨਾਭਾਵਾਦਨਾਲਮ੍ਬਮਿਤਿ

ਤਥਾ ਚੋਕ੍ਤਂ ਸ਼੍ਰੀਮਦਮ੍ਰੁਤਚਂਦ੍ਰਸੂਰਿਭਿਃ —

੧ – ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ ਅਨੇਕ ਸ੍ਥਾਨੋਂ ਪਰ ਪਾਪ ਤਥਾ ਪੁਣ੍ਯ ਦੋਨੋਂਕੋ ‘ਅਘ’ ਅਥਵਾ ‘ਪਾਪ’ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ .

੨ – ਪੁਨਰਾਗਮਨ = (ਚਾਰ ਗਤਿਯੋਂਮੇਂਸੇ ਕਿਸੀ ਗਤਿਮੇਂ) ਫਿ ਰਸੇ ਆਨਾ; ਪੁਨਃ ਜਨ੍ਮ ਧਾਰਣ ਕਰਨਾ ਸੋ .

੩ – ਨਿਤ੍ਯ ਮਰਣ = ਪ੍ਰਤਿਸਮਯ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਆਯੁਕਰ੍ਮਕੇ ਨਿਸ਼ੇਕੋਂਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯ

Page 357 of 388
PDF/HTML Page 384 of 415
single page version

‘‘[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] (ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੁ ਸਂਸਾਰੀ ਭਵ੍ਯ ਜੀਵੋਂਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਤੇ ਹੈਂ ਕਿ : — ) ਹੇ ਅਂਧ

ਪ੍ਰਾਣਿਯੋਂ ! ਅਨਾਦਿ ਸਂਸਾਰਸੇ ਲੇਕਰ ਪਰ੍ਯਾਯ - ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਯਹ ਰਾਗੀ ਜੀਵ ਸਦੈਵ ਮਤ੍ਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਜਿਸ

ਪਦਮੇਂ ਸੋ ਰਹੇ ਹੈਂ — ਨੀਂਦ ਲੇ ਰਹੇ ਹੈਂ ਵਹ ਪਦ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਥਾਨ ਅਪਦ ਹੈ — ਅਪਦ ਹੈ, (ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਸ੍ਥਾਨ

ਨਹੀਂ ਹੈ,) ਐਸਾ ਤੁਮ ਸਮਝੋ . (ਦੋ ਬਾਰ ਕਹਨੇਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕਰੁਣਾਭਾਵ ਸੂਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ .) ਇਸ

ਓਰ ਆਓ — ਇਸ ਓਰ ਆਓ, (ਯਹਾਁ ਨਿਵਾਸ ਕਰੋ,) ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਪਦ ਯਹ ਹੈ — ਯਹ ਹੈ ਜਹਾਁ ਸ਼ੁਦ੍ਧ -

ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯਧਾਤੁ ਨਿਜ ਰਸਕੀ ਅਤਿਸ਼ਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਸ੍ਥਾਯੀਭਾਵਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਥਿਰ
ਹੈ — ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ . (ਯਹਾਁ ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ ਸ਼ਬ੍ਦ ਦੋ ਬਾਰ ਕਹਾ ਹੈ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਭਾਵ ਦੋਨੋਂਕੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾ

ਸੂਚਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ . ਸਰ੍ਵ ਅਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਆਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੈ ਔਰ ਪਰਕੇ

ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਅਪਨੇ ਭਾਵੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਭਾਵਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੈ .)’’

ਔਰ (ਇਸ ੧੭੮ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : — )

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਭਾਵ ਪਾਁਚ ਹੈਂ, ਜਿਨਮੇਂ ਯਹ ਪਰਮ ਪਂਚਮ ਭਾਵ (ਪਰਮ-

ਪਾਰਿਣਾਮਿਕਭਾਵ) ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਸ੍ਥਾਯੀ ਹੈ, ਸਂਸਾਰਕੇ ਨਾਸ਼ਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ ਔਰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਯੋਂਕੋ ਗੋਚਰ
ਹੈ . ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਮਸ੍ਤ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਸਮੂਹਕੋ ਛੋੜਕਰ ਤਥਾ ਉਸ ਪਰਮ ਪਂਚਮ ਭਾਵਕੋ

ਜਾਨਕਰ, ਅਕੇਲਾ, ਕਲਿਯੁਗਮੇਂ ਪਾਪਵਨਕੀ ਅਗ੍ਨਿਰੂਪ ਮੁਨਿਵਰਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਸ਼ੋਭਾ ਦੇਤਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਜੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ ਪੁਰੁਸ਼ ਪਰਮ ਪਾਰਿਣਾਮਿਕ ਭਾਵਕਾ ਉਗ੍ਰਰੂਪਸੇ ਆਸ਼੍ਰਯ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਵਹੀ ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼
ਪਾਪਵਨਕੋ ਜਲਾਨੇਮੇਂ ਅਗ੍ਨਿ ਸਮਾਨ ਮੁਨਿਵਰ ਹੈ ) .੨੯੭.

(ਮਂਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ)

‘‘ਆਸਂਸਾਰਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦਮਮੀ ਰਾਗਿਣੋ ਨਿਤ੍ਯਮਤ੍ਤਾਃ
ਸੁਪ੍ਤਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਨਪਦਮਪਦਂ ਤਦ੍ਵਿਬੁਧ੍ਯਧ੍ਵਮਂਧਾਃ .

ਏਤੈਤੇਤਃ ਪਦਮਿਦਮਿਦਂ ਯਤ੍ਰ ਚੈਤਨ੍ਯਧਾਤੁਃ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸ੍ਵਰਸਭਰਤਃ ਸ੍ਥਾਯਿਭਾਵਤ੍ਵਮੇਤਿ ..’’

ਤਥਾ ਹਿ —

(ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ)

ਭਾਵਾਃ ਪਂਚ ਭਵਨ੍ਤਿ ਯੇਸ਼ੁ ਸਤਤਂ ਭਾਵਃ ਪਰਃ ਪਂਚਮਃ
ਸ੍ਥਾਯੀ ਸਂਸ੍ਰੁਤਿਨਾਸ਼ਕਾਰਣਮਯਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼ਾਂ ਗੋਚਰਃ .

ਤਂ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾਖਿਲਰਾਗਰੋਸ਼ਨਿਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍
ਏਕੋ ਭਾਤਿ ਕਲੌ ਯੁਗੇ ਮੁਨਿਪਤਿਃ ਪਾਪਾਟਵੀਪਾਵਕਃ ..੨੯੭..

Page 358 of 388
PDF/HTML Page 385 of 415
single page version

ਗਾਥਾ : ੧੭੯ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨ ਅਪਿ ਦੁਃਖਂ ] ਜਹਾਁ ਦੁਃਖ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਅਪਿ

ਸੌਖ੍ਯਂ ] ਸੁਖ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਅਪਿ ਪੀੜਾ ] ਪੀੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਏਵ ਬਾਧਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ] ਬਾਧਾ ਨਹੀਂ
ਹੈ, [ਨ ਅਪਿ ਮਰਣਂ ] ਮਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਅਪਿ ਜਨਨਂ ] ਜਨ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਤਤ੍ਰ ਏਵ ਚ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍
ਭਵਤਿ ] ਵਹੀਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੁਃਖਾਦਿਰਹਿਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਹੀ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ ) .

ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ, (ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ) ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਵਿਕਾਰਸਮੂਹਕੇ ਅਭਾਵਕੇ

ਕਾਰਣ ੧ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ .

੨ਸਤਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਾਕਾਰ ਪਰਮ - ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਲੀਨ ਐਸੇ ਉਸ ੩ਨਿਰੁਪਰਾਗ –

ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੋ ਅਸ਼ੁਭ ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਅਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ
ਅਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਦੁਃਖ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਸ਼ੁਭ ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਭ
ਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ ਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਂਸਾਰਸੁਖ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਪੀੜਾਯੋਗ੍ਯ

ਣਵਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਣਵਿ ਸੁਕ੍ਖਂ ਣਵਿ ਪੀਡਾ ਣੇਵ ਵਿਜ੍ਜਦੇ ਬਾਹਾ .

ਣਵਿ ਮਰਣਂ ਣਵਿ ਜਣਣਂ ਤਤ੍ਥੇਵ ਯ ਹੋਇ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ..੧੭੯..

ਨਾਪਿ ਦੁਃਖਂ ਨਾਪਿ ਸੌਖ੍ਯਂ ਨਾਪਿ ਪੀਡਾ ਨੈਵ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਬਾਧਾ .

ਨਾਪਿ ਮਰਣਂ ਨਾਪਿ ਜਨਨਂ ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਭਵਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ..੧੭੯..

ਇਹ ਹਿ ਸਾਂਸਾਰਿਕਵਿਕਾਰਨਿਕਾਯਾਭਾਵਾਨ੍ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਭਵਤੀਤ੍ਯੁਕ੍ਤ ਮ੍ .

ਨਿਰੁਪਰਾਗਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਪਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸਤਤਾਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਾਕਾਰਪਰਮਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਨਿਰਤਸ੍ਯ

ਤਸ੍ਯ ਵਾਸ਼ੁਭਪਰਿਣਤੇਰਭਾਵਾਨ੍ਨ ਚਾਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮ ਅਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਦੁਃਖਮ੍, ਸ਼ੁਭਪਰਿਣਤੇਰਭਾਵਾਨ੍ਨ
ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮ ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਖਲੁ ਸਂਸਾਰਸੁਖਮ੍, ਪੀਡਾਯੋਗ੍ਯਯਾਤਨਾਸ਼ਰੀਰਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਪੀਡਾ,

੧ – ਨਿਰ੍ਵਾਣ = ਮੋਕ੍ਸ਼; ਮੁਕ੍ਤਿ . [ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਵਿਕਾਰਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ-ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸਦਾ ਮੁਕ੍ਤ ਹੀ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ

ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਓਂਕੋ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਵਿਕਾਰਰਹਿਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਹੀ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸੀਕੇ
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ - ਜ੍ਞਾਨ - ਆਚਰਣਸੇ) ਵਹ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ਅਪਨੀ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਮੁਕ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ]

੨ – ਸਤਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਾਕਾਰ = ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖ ਜਿਸਕਾ ਆਕਾਰ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਰੂਪ ਹੈ ਐਸੇ .

੩ – ਨਿਰੁਪਰਾਗ = ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ; ਨਿਰ੍ਮਲ .

ਦੁਖ-ਸੁਖ ਨਹੀਂ, ਪੀੜਾ ਜਹਾਁ ਨਹਿਂ ਔਰ ਬਾਧਾ ਹੈ ਨਹੀਂ .

ਨਹਿਂ ਜਨ੍ਮ ਹੈ, ਨਹਿਂ ਮਰਣ ਹੈ, ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਜਾਨੋਂ ਰੇ ਵਹੀਂ ..੧੭੯..

Page 359 of 388
PDF/HTML Page 386 of 415
single page version

❃

ਯਾਤਨਾਸ਼ਰੀਰਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਪੀੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯ ਕਰ੍ਮਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ

ਬਾਧਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਨੋਕਰ੍ਮਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਮਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ

ਨੋਕਰ੍ਮਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸ੍ਵੀਕਾਰਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਜਨ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ . — ਐਸੇ

ਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂਸੇ — ਲਕ੍ਸ਼ਿਤ, ਅਖਣ੍ਡ, ਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਰਹਿਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਸਦਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੭੯ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਦੋ

ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਇਸ ਲੋਕਮੇਂ ਜਿਸੇ ਸਦਾ ਭਵਭਵਕੇ ਸੁਖਦੁਃਖ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਬਾਧਾ

ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਨ੍ਮ, ਮਰਣ ਔਰ ਪੀੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸੇ ( – ਉਸ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੋ ) ਮੈਂ, ਮੁਕ੍ਤਿਸੁਖਕੀ

ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੇਤੁ, ਕਾਮਦੇਵਕੇ ਸੁਖਸੇ ਵਿਮੁਖ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਨਿਤ੍ਯ ਨਮਨ ਕਰਤਾ ਹੂਁ, ਉਸਕਾ ਸ੍ਤਵਨ
ਕਰਤਾ ਹੂਁ, ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਭਾਤਾ ਹੂਁ .੨੯੮.

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਆਰਾਧਨਾ ਰਹਿਤ ਜੀਵਕੋ ਸਾਪਰਾਧ ( – ਅਪਰਾਧੀ)

ਮਾਨਾ ਗਯਾ ਹੈ . (ਇਸਲਿਯੇ ) ਮੈਂ ਆਨਨ੍ਦਮਨ੍ਦਿਰ ਆਤ੍ਮਾਕੋ (ਆਨਨ੍ਦਕੇ ਘਰਰੂਪ ਨਿਜਾਤ੍ਮਾਕੋ)

ਨਿਤ੍ਯ ਨਮਨ ਕਰਤਾ ਹੂਁ .੨੯੯.

ਅਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯਕਰ੍ਮਾਭਾਵਾਨ੍ਨੈਵ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਬਾਧਾ, ਪਂਚਵਿਧਨੋਕਰ੍ਮਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਮਰਣਮ੍, ਪਂਚਵਿਧ-
ਨੋਕਰ੍ਮਹੇਤੁਭੂਤਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲਸ੍ਵੀਕਾਰਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਜਨਨਮ੍ . ਏਵਂਲਕ੍ਸ਼ਣਲਕ੍ਸ਼ਿਤਾਕ੍ਸ਼ੁਣ੍ਣਵਿਕ੍ਸ਼ੇਪਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ -

ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸਦਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਭਵਤੀਤਿ .

(ਮਾਲਿਨੀ)

ਭਵਭਵਸੁਖਦੁਃਖਂ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨੈਵ ਬਾਧਾ
ਜਨਨਮਰਣਪੀਡਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਸ੍ਯੇਹ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ .

ਤਮਹਮਭਿਨਮਾਮਿ ਸ੍ਤੌਮਿ ਸਂਭਾਵਯਾਮਿ
ਸ੍ਮਰਸੁਖਵਿਮੁਖਸ੍ਸਨ੍ ਮੁਕ੍ਤਿ ਸੌਖ੍ਯਾਯ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ..੨੯੮..

(ਅਨੁਸ਼੍ਟੁਭ੍)

ਆਤ੍ਮਾਰਾਧਨਯਾ ਹੀਨਃ ਸਾਪਰਾਧ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁਤਃ .

ਅਹਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਨਨ੍ਦਮਂਦਿਰਂ ਨੌਮਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ ..੨੯੯..

❃ ਯਾਤਨਾ = ਵੇਦਨਾ; ਪੀੜਾ . (ਸ਼ਰੀਰ ਵੇਦਨਾਕੀ ਮੂਰ੍ਤਿ ਹੈ .)

Page 360 of 388
PDF/HTML Page 387 of 415
single page version

ਗਾਥਾ : ੧੮੦ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨ ਅਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ ਉਪਸਰ੍ਗਾਃ ] ਜਹਾਁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਨਹੀਂ

ਹੈਂ, ਉਪਸਰ੍ਗ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, [ਨ ਅਪਿ ਮੋਹਃ ਵਿਸ੍ਮਯਃ ] ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵਿਸ੍ਮਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਨਿਦ੍ਰਾ ਚ ]
ਨਿਦ੍ਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਚ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ] ਤ੍ਰੁਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਏਵ ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ ] ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਤਤ੍ਰ ਏਵ ਚ
ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ਭਵਤਿ ] ਵਹੀਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਰਹਿਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਹੀ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ ) .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਪਰਮ ਨਿਰ੍ਵਾਣਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ .

(ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵ ) ❃ਅਖਣ੍ਡ - ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ - ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ) ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨ, ਰਸਨ,

ਘ੍ਰਾਣ, ਚਕ੍ਸ਼ੁ ਔਰ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰ ਨਾਮਕੀ ਪਾਁਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਵ੍ਯਾਪਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ਤਥਾ ਦੇਵ, ਮਾਨਵ, ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚ ਔਰ
ਅਚੇਤਨਕ੍ਰੁਤ ਉਪਸਰ੍ਗ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਜ੍ਞਾਨਮਯ ਔਰ ਯਥਾਖ੍ਯਾਤਚਾਰਿਤ੍ਰਮਯ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ)
ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਨੀਯ ਔਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰਮੋਹਨੀਯ ਐਸੇ ਭੇਦਵਾਲਾ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਮੋਹਨੀਯ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਬਾਹ੍ਯ ਪ੍ਰਪਂਚਸੇ
ਵਿਮੁਖ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ) ਵਿਸ੍ਮਯ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਨਿਤ੍ਯ - ਪ੍ਰਕਟਿਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ

(ਉਸੇ) ਨਿਦ੍ਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯ ਕਰ੍ਮਕੋ ਨਿਰ੍ਮੂਲ ਕਰ ਦੇਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ) ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ ਔਰ

ਣਵਿ ਇਂਦਿਯ ਉਵਸਗ੍ਗਾ ਣਵਿ ਮੋਹੋ ਵਿਮ੍ਹਿਓ ਣ ਣਿਦ੍ਦਾ ਯ .

ਣ ਯ ਤਿਣ੍ਹਾ ਣੇਵ ਛੁਹਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਯ ਹੋਇ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ..੧੮੦..

ਨਾਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ ਉਪਸਰ੍ਗਾਃ ਨਾਪਿ ਮੋਹੋ ਵਿਸ੍ਮਯੋ ਨ ਨਿਦ੍ਰਾ ਚ .

ਨ ਚ ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਨੈਵ ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਭਵਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ..੧੮੦..

ਪਰਮਨਿਰ੍ਵਾਣਯੋਗ੍ਯਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .

ਅਖਂਡੈਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨਘ੍ਰਾਣਚਕ੍ਸ਼ੁਃਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਭਿਧਾਨਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵ੍ਯਾਪਾਰਾਃ

ਦੇਵਮਾਨਵਤਿਰ੍ਯਗਚੇਤਨੋਪਸਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਕ੍ਸ਼ਾਯਿਕਜ੍ਞਾਨਯਥਾਖ੍ਯਾਤਚਾਰਿਤ੍ਰਮਯਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨ-
ਚਾਰਿਤ੍ਰਭੇਦਵਿਭਿਨ੍ਨਮੋਹਨੀਯਦ੍ਵਿਤਯਮਪਿ, ਬਾਹ੍ਯਪ੍ਰਪਂਚਵਿਮੁਖਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਵਿਸ੍ਮਯਃ, ਨਿਤ੍ਯੋਨ੍ਮੀਲਿਤ-
ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਨਿਦ੍ਰਾ, ਅਸਾਤਾਵੇਦਨੀਯਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮੂਲਨਾਨ੍ਨ ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ ਤ੍ਰੁਸ਼ਾ ਚ . ਤਤ੍ਰ ਪਰਮ-

❃ਖਣ੍ਡਰਹਿਤ ਅਭਿਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਜ੍ਞਾਨ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਔਰ ਉਪਸਰ੍ਗ
ਨਹੀਂ ਹੈਂ .

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜਹਾਁ ਨਹਿਂ, ਮੋਹ ਨਹਿਂ, ਉਪਸਰ੍ਗ, ਵਿਸ੍ਮਯ ਭੀ ਨਹੀਂ .

ਨਿਦ੍ਰਾ, ਕ੍ਸ਼ੁਧਾ, ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਣਾ ਨਹੀਂ, ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਜਾਨੋ ਰੇ ਵਹੀਂ ..੧੮੦..

Page 361 of 388
PDF/HTML Page 388 of 415
single page version

ਤ੍ਰੁਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਉਸ ਪਰਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਂ ( – ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ) ਸਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ( – ਨਿਰ੍ਵਾਣ) ਹੈ .

ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ (ਸ਼੍ਰੀਯੋਗੀਨ੍ਦ੍ਰਦੇਵਕ੍ਰੁਤ) ਅਮ੍ਰੁਤਾਸ਼ੀਤਿਮੇਂ (੫੮ਵੇਂ ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ : –

‘‘[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਜਹਾਁ (ਜਿਸ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ) ਜ੍ਵਰ, ਜਨ੍ਮ ਔਰ ਜਰਾਕੀ ਵੇਦਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ,

ਮ੍ਰੁਤ੍ਯੁ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਗਤਿ ਯਾ ਆਗਤਿ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਅਤਿ ਨਿਰ੍ਮਲ ਚਿਤ੍ਤਵਾਲੇ ਪੁਰੁਸ਼, ਸ਼ਰੀਰਮੇਂ
ਸ੍ਥਿਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਗੁਣਮੇਂ ਬੜੇ ਐਸੇ ਗੁਰੁਕੇ ਚਰਣਕਮਲਕੀ ਸੇਵਾਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਸੇ ਅਨੁਭਵ
ਕਰਤੇ ਹੈਂ .’’

ਔਰ (ਇਸ ੧੮੦ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ ) : —

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਅਨੁਪਮ ਗੁਣੋਂਸੇ ਅਲਂਕ੍ਰੁਤ ਔਰ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਐਸੇ ਜਿਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਂ

(ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ) ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕਾ ਅਤਿ ਵਿਵਿਧ ਔਰ ਵਿਸ਼ਮ ਵਰ੍ਤਨ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੀ ਹੈ, ਤਥਾ
ਸਂਸਾਰਕੇ ਮੂਲਭੂਤ ਅਨ੍ਯ (ਮੋਹ - ਵਿਸ੍ਮਯਾਦਿ ) ❃ਸਂਸਾਰੀਗੁਣਸਮੂਹ ਨਹੀਂ ਹੀ ਹੈਂ, ਉਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਂ ਸਦਾ

ਨਿਜਸੁਖਮਯ ਏਕ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੈ .੩੦੦.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਨਿਤ੍ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਭਵਤੀਤਿ .

ਤਥਾ ਚੋਕ੍ਤ ਮਮ੍ਰੁਤਾਸ਼ੀਤੌ —

(ਮਾਲਿਨੀ)

‘‘ਜ੍ਵਰਜਨਨਜਰਾਣਾਂ ਵੇਦਨਾ ਯਤ੍ਰ ਨਾਸ੍ਤਿ
ਪਰਿਭਵਤਿ ਨ ਮ੍ਰੁਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਗਤਿਰ੍ਨੋ ਗਤਿਰ੍ਵਾ .

ਤਦਤਿਵਿਸ਼ਦਚਿਤ੍ਤੈਰ੍ਲਭ੍ਯਤੇਙ੍ਗੇਪਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ
ਗੁਣਗੁਰੁਗੁਰੁਪਾਦਾਮ੍ਭੋਜਸੇਵਾਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ ..’’

ਤਥਾ ਹਿ —

(ਮਂਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ)

ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਨੁਪਮਗੁਣਾਲਂਕ੍ਰੁਤੇ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੇ-
ਕ੍ਸ਼ਾਨਾਮੁਚ੍ਚੈਰ੍ਵਿਵਿਧਵਿਸ਼ਮਂ ਵਰ੍ਤਨਂ ਨੈਵ ਕਿਂਚਿਤ੍ .

ਨੈਵਾਨ੍ਯੇ ਵਾ ਭਵਿਗੁਣਗਣਾਃ ਸਂਸ੍ਰੁਤੇਰ੍ਮੂਲਭੂਤਾਃ
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਨਿਤ੍ਯਂ ਨਿਜਸੁਖਮਯਂ ਭਾਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੇਕਮ੍ ..੩੦੦..

❃ ਮੋਹ, ਵਿਸ੍ਮਯ ਆਦਿ ਦੋਸ਼ ਸਂਸਾਰਿਯੋਂਕੇ ਗੁਣ ਹੈਂ — ਕਿ ਜੋ ਸਂਸਾਰਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈਂ .

Page 362 of 388
PDF/HTML Page 389 of 415
single page version

ਗਾਥਾ : ੧੮੧ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨ ਅਪਿ ਕਰ੍ਮ ਨੋਕਰ੍ਮ ] ਜਹਾਁ ਕਰ੍ਮ ਔਰ

ਨੋਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਅਪਿ ਚਿਨ੍ਤਾ ] ਚਿਨ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, [ਨ ਏਵ ਆਰ੍ਤਰੌਦ੍ਰੇ ] ਆਰ੍ਤ ਔਰ ਰੌਦ੍ਰ
ਧ੍ਯਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, [ਨ ਅਪਿ ਧਰ੍ਮਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨੇ ] ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਸ਼ੁਕ੍ਲ ਧ੍ਯਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, [ਤਤ੍ਰ ਏਵ
ਚ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ਭਵਤਿ ] ਵਹੀਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਰ੍ਮਾਦਿਰਹਿਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਹੀ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ ) .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਸਰ੍ਵ ਕਰ੍ਮੋਂਸੇ ਵਿਮੁਕ੍ਤ ( – ਰਹਿਤ) ਤਥਾ ਸ਼ੁਭ, ਅਸ਼ੁਭ ਔਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ

ਧ੍ਯਾਨ ਤਥਾ ਧ੍ਯੇਯਕੇ ਵਿਕਲ੍ਪੋਂਸੇ ਵਿਮੁਕ੍ਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ .

(ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵ) ਸਦਾ ਨਿਰਂਜਨ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ) ਆਠ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਤੀਨੋਂ

ਕਾਲ ਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਰੂਪਵਾਲਾ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ (ਉਸੇ) ਪਾਁਚ ਨੋਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਮਨ ਰਹਿਤ
ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਚਿਂਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਦਯਿਕਾਦਿ ਵਿਭਾਵਭਾਵੋਂਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਆਰ੍ਤ
ਔਰ ਰੌਦ੍ਰ ਧ੍ਯਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਧਰ੍ਮਧ੍ਯਾਨ ਔਰ ਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਚਰਮ ਸ਼ਰੀਰਕਾ ਅਭਾਵ
ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਵੇ ਦੋ ਧ੍ਯਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ . ਵਹੀਂ ਮਹਾ ਆਨਨ੍ਦ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੧ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

ਣਵਿ ਕਮ੍ਮਂ ਣੋਕਮ੍ਮਂ ਣਵਿ ਚਿਂਤਾ ਣੇਵ ਅਟ੍ਟਰੁਦ੍ਦਾਣਿ .

ਣਵਿ ਧਮ੍ਮਸੁਕ੍ਕਝਾਣੇ ਤਤ੍ਥੇਵ ਯ ਹੋਇ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ..੧੮੧..

ਨਾਪਿ ਕਰ੍ਮ ਨੋਕਰ੍ਮ ਨਾਪਿ ਚਿਨ੍ਤਾ ਨੈਵਾਰ੍ਤਰੌਦ੍ਰੇ .

ਨਾਪਿ ਧਰ੍ਮਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨੇ ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਭਵਤਿ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ..੧੮੧..

ਸਕਲਕਰ੍ਮਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਸ਼ੁਦ੍ਧਧ੍ਯਾਨਧ੍ਯੇਯਵਿਕਲ੍ਪਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਪਰਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .

ਸਦਾ ਨਿਰਂਜਨਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮਾਸ਼੍ਟਕਂ, ਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਨੋਕਰ੍ਮਪਂਚਕਂ ਚ,

ਅਮਨਸ੍ਕਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚਿਂਤਾ, ਔਦਯਿਕਾਦਿਵਿਭਾਵਭਾਵਾਨਾਮਭਾਵਾਦਾਰ੍ਤਰੌਦ੍ਰਧ੍ਯਾਨੇ ਨ ਸ੍ਤਃ, ਧਰ੍ਮ-
ਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨਯੋਗ੍ਯਚਰਮਸ਼ਰੀਰਾਭਾਵਾਤ੍ਤਦ੍ਦ੍ਵਿਤਯਮਪਿ ਨ ਭਵਤਿ . ਤਤ੍ਰੈਵ ਚ ਮਹਾਨਂਦ ਇਤਿ .

ਰੇ ਕਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਨੋਕਰ੍ਮ, ਚਿਂਤਾ, ਆਰ੍ਤਰੌਦ੍ਰ ਜਹਾਁ ਨਹੀਂ .

ਹੈ ਧਰ੍ਮ - ਸ਼ੁਕ੍ਲ ਸੁਧ੍ਯਾਨ ਨਹਿਂ, ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਜਾਨੋ ਰੇ ਵਹੀਂ ..੧੮੧..

Page 363 of 388
PDF/HTML Page 390 of 415
single page version

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਜੋ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਪਾਪਰੂਪੀ ਅਂਧਕਾਰਕੇ ਸਮੂਹਕਾ

ਨਾਸ਼ ਕਿਯਾ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੈ, ਉਸਮੇਂ ( – ਉਸ ਪਰਮਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਂ ) ਅਸ਼ੇਸ਼ (ਸਮਸ੍ਤ) ਕਰ੍ਮ ਨਹੀਂ

ਹੈ ਤਥਾ ਵੇ ਚਾਰ ਧ੍ਯਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈਂ . ਉਸ ਸਿਦ੍ਧਰੂਪ ਭਗਵਾਨ ਜ੍ਞਾਨਪੁਂਜ ਪਰਮਬ੍ਰਹ੍ਮਮੇਂ ਕੋਈ ਐਸੀ ਮੁਕ੍ਤਿ

ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਚਨ ਔਰ ਮਨਸੇ ਦੂਰ ਹੈ .੩੦੧.

ਗਾਥਾ : ੧੮੨ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ ] (ਸਿਦ੍ਧ ਭਗਵਾਨਕੋ) ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ,

[ਕੇਵਲਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਃ ] ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨ, [ਕੇਵਲਸੌਖ੍ਯਂ ਚ ] ਕੇਵਲਸੁਖ, [ਕੇਵਲਂ ਵੀਰ੍ਯਮ੍ ]
ਕੇਵਲਵੀਰ੍ਯ, [ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਮ੍ ] ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ, [ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ] ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਔਰ [ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਮ੍ ]
ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵ [ਵਿਦ੍ਯਤੇ ] ਹੋਤੇ ਹੈਂ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਭਗਵਾਨ ਸਿਦ੍ਧਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣੋਂਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ .

ਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਾਕਾਰ ( – ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਐਸੇ),

ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਸ਼੍ਰਿਤ ਨਿਸ਼੍ਚਯ - ਪਰਮਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨਕੇ ਬਲਸੇ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿ ਆਠ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਕਰ੍ਮੋਂਕਾ ਵਿਲਯ

(ਮਂਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ)

ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ੍ਥੇ ਪ੍ਰਹਤਦੁਰਿਤਧ੍ਵਾਨ੍ਤਸਂਘੇ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇ
ਕਰ੍ਮਾਸ਼ੇਸ਼ਂ ਨ ਚ ਨ ਚ ਪੁਨਰ੍ਧ੍ਯਾਨਕਂ ਤਚ੍ਚਤੁਸ਼੍ਕਮ੍ .

ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਿਦ੍ਧੇ ਭਗਵਤਿ ਪਰਂਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਜ੍ਞਾਨਪੁਂਜੇ
ਕਾਚਿਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿ ਰ੍ਭਵਤਿ ਵਚਸਾਂ ਮਾਨਸਾਨਾਂ ਚ ਦੂਰਮ੍ ..੩੦੧..

ਵਿਜ੍ਜਦਿ ਕੇਵਲਣਾਣਂ ਕੇਵਲਸੋਕ੍ਖਂ ਚ ਕੇਵਲਂ ਵਿਰਿਯਂ .

ਕੇਵਲਦਿਟ੍ਠਿ ਅਮੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਤਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਂ ..੧੮੨..

ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਂ ਕੇਵਲਸੌਖ੍ਯਂ ਚ ਕੇਵਲਂ ਵੀਰ੍ਯਮ੍ .

ਕੇਵਲਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਰਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਮ੍ ..੧੮੨..

ਭਗਵਤਃ ਸਿਦ੍ਧਸ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .

ਨਿਰਵਸ਼ੇਸ਼ੇਣਾਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਾਕਾਰਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਸ਼੍ਰਯਨਿਸ਼੍ਚਯਪਰਮਸ਼ੁਕ੍ਲਧ੍ਯਾਨਬਲੇਨ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦ੍ਯਸ਼੍ਟਵਿਧ-

ਦ੍ਰੁਗ੍-ਜ੍ਞਾਨ ਕੇਵਲ, ਸੌਖ੍ਯ ਕੇਵਲ ਔਰ ਕੇਵਲ ਵੀਰ੍ਯਤਾ .

ਹੋਤੇ ਉਨ੍ਹੇਂ ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤਾ, ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ, ਮੂਰ੍ਤਿਵਿਹੀਨਤਾ ..੧੮੨..

Page 364 of 388
PDF/HTML Page 391 of 415
single page version

ਹੋਨੇ ਪਰ, ਉਸ ਕਾਰਣਸੇ ਭਗਵਾਨ ਸਿਦ੍ਧਪਰਮੇਸ਼੍ਠੀਕੋ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ, ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨ, ਕੇਵਲਵੀਰ੍ਯ,
ਕੇਵਲਸੁਖ, ਅਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵ, ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ, ਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵ ਆਦਿ ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣ ਹੋਤੇ ਹੈਂ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੨ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਬਨ੍ਧਕੇ ਛੇਦਨਕੇ ਕਾਰਣ, ਭਗਵਾਨ ਤਥਾ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧ ਐਸੇ ਉਸ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ

ਸਿਦ੍ਧਮੇਂ ( – ਸਿਦ੍ਧਪਰਮੇਸ਼੍ਠੀਮੇਂ ) ਸਦਾ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਯਹ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਸਮਗ੍ਰ ਜਿਸਕਾ

ਵਿਸ਼ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ❃ਆਤ੍ਯਂਤਿਕ ਸੌਖ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼ੁਦ੍ਧ ਐਸਾ

ਵੀਰ੍ਯਾਦਿਕ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣਰੂਪੀ ਮਣਿਯੋਂਕਾ ਸਮੂਹ ਹੋਤਾ ਹੈ .੩੦੨.

ਗਾਥਾ : ੧੮੩ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ] ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈਂ ਔਰ

[ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ] ਸਿਦ੍ਧ ਵਹ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ [ਇਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ] ਐਸਾ (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ) ਕਹਾ ਹੈ .

ਕਰ੍ਮਵਿਲਯੇ ਜਾਤੇ ਤਤੋ ਭਗਵਤਃ ਸਿਦ੍ਧਪਰਮੇਸ਼੍ਠਿਨਃ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇਵਲਵੀਰ੍ਯ-
ਕੇਵਲਸੌਖ੍ਯਾਮੂਰ੍ਤਤ੍ਵਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਾਦਿਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣਾ ਭਵਂਤਿ ਇਤਿ .

(ਮਂਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ)

ਬਨ੍ਧਚ੍ਛੇਦਾਦ੍ਭਗਵਤਿ ਪੁਨਰ੍ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੇ
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਿਦ੍ਧੇ ਭਵਤਿ ਨਿਤਰਾਂ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਮੇਤਤ੍ .

ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦਖਿਲਵਿਸ਼ਯਾ ਸੌਖ੍ਯਮਾਤ੍ਯਂਤਿਕਂ ਚ

ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਯਦ੍ਗੁਣਮਣਿਗਣਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼ੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ..੩੦੨..

ਣਿਵ੍ਵਾਣਮੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਣਿਵ੍ਵਾਣਮਿਦਿ ਸਮੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ .

ਕਮ੍ਮਵਿਮੁਕ੍ਕੋ ਅਪ੍ਪਾ ਗਚ੍ਛਇ ਲੋਯਗ੍ਗਪਜ੍ਜਂਤਂ ..੧੮੩..

ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮਿਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ .

ਕਰ੍ਮਵਿਮੁਕ੍ਤ ਆਤ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਲੋਕਾਗ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ..੧੮੩..

❃ ਆਤ੍ਯਂਤਿਕ = ਸਰ੍ਵਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠ; ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ .

ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੀ ਤੋ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈ, ਹੈ ਸਿਦ੍ਧ ਹੀ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਰੇ .

ਹੋ ਕਰ੍ਮਸੇ ਪ੍ਰਵਿਮੁਕ੍ਤ ਆਤ੍ਮਾ ਪਹੁਁਚਤਾ ਲੋਕਾਨ੍ਤ ਰੇ ..੧੮੩..

Page 365 of 388
PDF/HTML Page 392 of 415
single page version

[ਕਰ੍ਮਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਆਤ੍ਮਾ ] ਕਰ੍ਮਸੇ ਵਿਮੁਕ੍ਤ ਆਤ੍ਮਾ [ਲੋਕਾਗ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮ੍ ] ਲੋਕਾਗ੍ਰ ਪਰ੍ਯਂਤ [ਗਚ੍ਛਤਿ ]
ਜਾਤਾ ਹੈ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਸਿਦ੍ਧਿ ਔਰ ਸਿਦ੍ਧਕੇ ਏਕਤ੍ਵਕੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਹੈ .

ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਸ਼ਬ੍ਦਕੇ ਯਹਾਁ ਦੋ ਅਰ੍ਥ ਹੈਂ . ਕਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ? ‘ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈਂ’ ਐਸਾ

(ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ) ਵਚਨ ਹੋਨੇਸੇ . ਸਿਦ੍ਧ ਸਿਦ੍ਧਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਐਸਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਹੈ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤ

ਨਿਜ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਰਹਤੇ ਹੈਂ; ਉਸ ਕਾਰਣਸੇ ‘ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈਂ ਔਰ ਸਿਦ੍ਧ ਵਹ ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੈ’ ਐਸੇ
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਔਰ ਸਿਦ੍ਧਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਏਕਤ੍ਵ ਸਫਲ ਹੁਆ .

ਤਥਾ, ਜੋ ਕੋਈ ਆਸਨ੍ਨਭਵ੍ਯ ਜੀਵ ਪਰਮਗੁਰੁਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਪਰਮਭਾਵਕੀ ਭਾਵਨਾ

ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਕਲ ਕਰ੍ਮਕਲਂਕਰੂਪੀ ਕੀਚੜਸੇ ਵਿਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈਂ, ਵਹ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਹੋਕਰ ਲੋਕਾਗ੍ਰ ਪਰ੍ਯਂਤ
ਜਾਤਾ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੩ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਜਿਨਸਂਮਤ ਮੁਕ੍ਤਿਮੇਂ ਔਰ ਮੁਕ੍ਤ ਜੀਵਮੇਂ ਹਮ ਕਹੀਂ ਭੀ ਯੁਕ੍ਤਿਸੇ ਯਾ

ਆਗਮਸੇ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤੇ . ਤਥਾ, ਇਸ ਲੋਕਮੇਂ ਯਦਿ ਕੋਈ ਭਵ੍ਯ ਜੀਵ ਸਰ੍ਵ ਕਰ੍ਮਕੋ ਨਿਰ੍ਮੂਲ

ਸਿਦ੍ਧਿਸਿਦ੍ਧਯੋਰੇਕਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਪਰਾਯਣਮੇਤਤ੍ .

ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ਼ਬ੍ਦੋਤ੍ਰ ਦ੍ਵਿਸ਼੍ਠੋ ਭਵਤਿ . ਕਥਮਿਤਿ ਚੇਤ੍, ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾ ਇਤਿ ਵਚਨਾਤ੍ .

ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਿਦ੍ਧਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰੇ ਤਿਸ਼੍ਠਂਤੀਤਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਭਗਵਂਤਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪੇ ਤਿਸ਼੍ਠਂਤਿ . ਤਤੋ

ਹੇਤੋਰ੍ਨਿਰ੍ਵਾਣਮੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ਇਤ੍ਯਨੇਨ ਕ੍ਰਮੇਣ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸ਼ਬ੍ਦਸਿਦ੍ਧਸ਼ਬ੍ਦਯੋਰੇਕਤ੍ਵਂ ਸਫਲਂ
ਜਾਤਮ੍ . ਅਪਿ ਚ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਾਸਨ੍ਨਭਵ੍ਯਜੀਵਃ ਪਰਮਗੁਰੁਪ੍ਰਸਾਦਾਸਾਦਿਤਪਰਮਭਾਵਭਾਵਨਯਾ

ਸਕਲਕਰ੍ਮਕਲਂਕਪਂਕਵਿਮੁਕ੍ਤ : ਸ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਲੋਕਾਗ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ .

(ਮਾਲਿਨੀ)

ਅਥ ਜਿਨਮਤਮੁਕ੍ਤੇਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਜੀਵਸ੍ਯ ਭੇਦਂ
ਕ੍ਵਚਿਦਪਿ ਨ ਚ ਵਿਦ੍ਮੋ ਯੁਕ੍ਤਿ ਤਸ਼੍ਚਾਗਮਾਚ੍ਚ .

ਯਦਿ ਪੁਨਰਿਹ ਭਵ੍ਯਃ ਕਰ੍ਮ ਨਿਰ੍ਮੂਲ੍ਯ ਸਰ੍ਵਂ
ਸ ਭਵਤਿ ਪਰਮਸ਼੍ਰੀਕਾਮਿਨੀਕਾਮਰੂਪਃ ..੩੦੩..

Page 366 of 388
PDF/HTML Page 393 of 415
single page version

ਕਰਤਾ ਹੈ, ਤੋ ਵਹ ਪਰਮਸ਼੍ਰੀਰੂਪੀ (ਮੁਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼੍ਮੀਰੂਪੀ ) ਕਾਮਿਨੀਕਾ ਵਲ੍ਲਭ ਹੋਤਾ ਹੈ .੩੦੩.

ਗਾਥਾ : ੧੮੪ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਾਵਤ੍ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਃ ] ਜਹਾਁ ਤਕ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ

ਹੈ ਵਹਾਁ ਤਕ [ਜੀਵਾਨਾਂ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ] ਜੀਵੋਂਕਾ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ [ਗਮਨਂ ] ਗਮਨ
[ਜਾਨੀਹਿ ] ਜਾਨ; [ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਭਾਵੇ ] ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ ਅਭਾਵਮੇਂ [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਪਰਤਃ ]
ਉਸਸੇ ਆਗੇ [ਨ ਗਚ੍ਛਂਤਿ ] ਵੇ ਨਹੀਂ ਜਾਤੇ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ, ਸਿਦ੍ਧਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਸੇ ਊ ਪਰ ਜੀਵ - ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਗਮਨਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਿਯਾ ਹੈ .

ਜੀਵੋਂਕੀ ਸ੍ਵਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਿਗਮਨ (ਸਿਦ੍ਧਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਗਮਨ) ਹੈ ਔਰ ਵਿਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ

(ਅਨ੍ਯ ਭਵਮੇਂ ਜਾਤੇ ਸਮਯ) ਛਹ ਦਿਸ਼ਾਮੇਂ ਗਮਨ ਹੈ; ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ ਸ੍ਵਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਾਣੁਕੀ
ਗਤਿ ਹੈ ਔਰ ਵਿਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ❃

ਦ੍ਵਿ - ਅਣੁਕਾਦਿ ਸ੍ਕਨ੍ਧੋਂਕੀ ਗਤਿ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਇਨਕੀ

(ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ) ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਤ੍ਰਿਲੋਕਕੇ ਸ਼ਿਖਰਸੇ ਊ ਪਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਆਗੇ ਗਤਿਹੇਤੁ
(ਗਤਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ) ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ; ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਲਕੇ ਅਭਾਵਮੇਂ ਮਛਲਿਯੋਂਕੀ
ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ . ਇਸੀਸੇ, ਜਹਾਁ ਤਕ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ ਹੈ ਉਸ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਤਕ

ਜੀਵਾਣ ਪੁਗ੍ਗਲਾਣਂ ਗਮਣਂ ਜਾਣੇਹਿ ਜਾਵ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥੀ .

ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਿਕਾਯਭਾਵੇ ਤਤ੍ਤੋ ਪਰਦੋ ਣ ਗਚ੍ਛਂਤਿ ..੧੮੪..

ਜੀਵਾਨਾਂ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਮਨਂ ਜਾਨੀਹਿ ਯਾਵਦ੍ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਃ .

ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਭਾਵੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰਤੋ ਨ ਗਚ੍ਛਂਤਿ ..੧੮੪..

ਅਤ੍ਰ ਸਿਦ੍ਧਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਦੁਪਰਿ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਮਨਂ ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧਮ੍ .

ਜੀਵਾਨਾਂ ਸ੍ਵਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਿਗਮਨਂ, ਵਿਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਸ਼ਟਕਾਪਕ੍ਰਮਯੁਕ੍ਤ ਤ੍ਵਮ੍; ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ

ਸ੍ਵਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਪਰਮਾਣੁਗਤਿਃ, ਵਿਭਾਵਕ੍ਰਿਯਾ ਵ੍ਦ੍ਯਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕਨ੍ਧਗਤਿਃ . ਅਤੋਮੀਸ਼ਾਂ ਤ੍ਰਿਲੋਕ-

ਸ਼ਿਖਰਾਦੁਪਰਿ ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਪਰਤੋ ਗਤਿਹੇਤੋਰ੍ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਭਾਵਾਤ੍; ਯਥਾ ਜਲਾਭਾਵੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ

❃ ਦ੍ਵਿ – ਅਣੁਕਾਦਿ ਸ੍ਕਨ੍ਧ = ਦੋ ਪਰਮਾਣੁਓਂਸੇ ਲੇਕਰ ਅਨਨ੍ਤ ਪਰਮਾਣੁਓਂਕੇ ਬਨੇ ਹੁਏ ਸ੍ਕਨ੍ਧ .

ਜਾਨੋ ਵਹੀਂ ਤਕ ਜੀਵ-ਪੁਦ੍ਗਲਗਤਿ, ਜਹਾਁ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿ ਹੈ .

ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ-ਅਭਾਵਮੇਂ ਆਗੇ ਗਮਨਕੀ ਨਾਸ੍ਤਿ ਹੈ ..੧੮੪..

Page 367 of 388
PDF/HTML Page 394 of 415
single page version

ਸ੍ਵਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਔਰ ਵਿਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤ ਜੀਵ - ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ ਗਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੪ ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਗਤਿਹੇਤੁਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ, ਸਦਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਦਾਪਿ ) ਤ੍ਰਿਲੋਕਕੇ

ਸ਼ਿਖਰਸੇ ਊ ਪਰ ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲ ਦੋਨੋਂਕਾ ਗਮਨ ਨਹੀਂ ਹੀ ਹੋਤਾ . ੩੦੪ .

ਗਾਥਾ : ੧੮੫ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨਿਯਮਃ ] ਨਿਯਮ ਔਰ [ਨਿਯਮਸ੍ਯ ਫਲਂ ]

ਨਿਯਮਕਾ ਫਲ [ਪ੍ਰਵਚਨਸ੍ਯ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ] ਪ੍ਰਵਚਨਕੀ ਭਕ੍ਤਿਸੇ [ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਮ੍ ] ਦਰ੍ਸ਼ਾਯੇ ਗਯੇ . [ਯਦਿ ]

ਯਦਿ (ਉਸਮੇਂ ਕੁਛ ) [ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਵਿਰੋਧਃ ] ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ (ਆਗੇਪੀਛੇ ) ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਤੋ [ਸਮਯਜ੍ਞਾਃ ]
ਸਮਯਜ੍ਞ (ਆਗਮਕੇ ਜ੍ਞਾਤਾ ) [ਅਪਨੀਯ ] ਉਸੇ ਦੂਰ ਕਰਕੇ [ਪੂਰਯਂਤੁ ] ਪੂਰ੍ਤਿ ਕਰਨਾ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਆਦਿਮੇਂ ਲਿਯੇ ਗਯੇ ਨਿਯਮਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਤਥਾ ਉਸਕੇ ਫਲਕਾ

ਉਪਸਂਹਾਰ ਹੈ .

ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਅਤ ਏਵ ਯਾਵਦ੍ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਭਾਵ-

ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਪਰਿਣਤਾਨਾਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਤਿਰਿਤਿ .

(ਅਨੁਸ਼੍ਟੁਭ੍)

ਤ੍ਰਿਲੋਕਸ਼ਿਖਰਾਦੂਰ੍ਧ੍ਵਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ .

ਨੈਵਾਸ੍ਤਿ ਗਮਨਂ ਨਿਤ੍ਯਂ ਗਤਿਹੇਤੋਰਭਾਵਤਃ ..੩੦੪..

ਣਿਯਮਂ ਣਿਯਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਪਵਯਣਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤੀਏ .

ਪੁਵ੍ਵਾਵਰਵਿਰੋਧੋ ਜਦਿ ਅਵਣੀਯ ਪੂਰਯਂਤੁ ਸਮਯਣ੍ਹਾ ..੧੮੫..

ਨਿਯਮੋ ਨਿਯਮਸ੍ਯ ਫਲਂ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਂ ਪ੍ਰਵਚਨਸ੍ਯ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ .

ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਵਿਰੋਧੋ ਯਦ੍ਯਪਨੀਯ ਪੂਰਯਂਤੁ ਸਮਯਜ੍ਞਾਃ ..੧੮੫..

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਦੌ ਗ੍ਰੁਹੀਤਸ੍ਯ ਨਿਯਮਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਤਤ੍ਫਲਸ੍ਯ ਚੋਪਸਂਹਾਰੋਯਮ੍ .

ਜਿਨਦੇਵ-ਪ੍ਰਵਚਨ-ਭਕ੍ਤਿਬਲਸੇ ਨਿਯਮ, ਤਤ੍ਫਲਮੇਂ ਕਹੇ .

ਯਦਿ ਹੋ ਕਹੀਂ, ਸਮਯਜ੍ਞ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਵਿਰੋਧ ਸੁਧਾਰਿਯੇ ..੧੮੫..

Page 368 of 388
PDF/HTML Page 395 of 415
single page version

ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ, ਨਿਯਮ ਸ਼ੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਕੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ;

ਉਸਕਾ ਫਲ ਪਰਮ ਨਿਰ੍ਵਾਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ . ਯਹ ਸਬ ਕਵਿਤ੍ਵਕੇ

ਅਭਿਮਾਨਸੇ ਨਹੀਂ ਕਿਨ੍ਤੁ ਪ੍ਰਵਚਨਕੀ ਭਕ੍ਤਿਸੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ . ਯਦਿ (ਉਸਮੇਂ

ਕੁਛ ) ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਦੋਸ਼ ਹੋ ਤੋ ਸਮਯਜ੍ਞ ਪਰਮਕਵੀਸ਼੍ਵਰ ਦੋਸ਼ਾਤ੍ਮਕ ਪਦਕਾ ਲੋਪ ਕਰਕੇ ਉਤ੍ਤਮ
ਪਦ ਕਰਨਾ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੫ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ

ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਮੁਕ੍ਤਿਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਯਮਸਾਰ ਤਥਾ ਉਸਕਾ ਫਲ ਉਤ੍ਤਮ

ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੇ ਹ੍ਰੁਦਯਕਮਲਮੇਂ ਜਯਵਨ੍ਤ ਹੈ . ਪ੍ਰਵਚਨਕੀ ਭਕ੍ਤਿਸੇ ਸੂਤ੍ਰਕਾਰਨੇ ਜੋ ਕਿਯਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍

ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਨੇ ਜੋ ਯਹ ਨਿਯਮਸਾਰਕੀ ਰਚਨਾ ਕੀ ਹੈ ), ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ
ਸਮਸ੍ਤ ਭਵ੍ਯਸਮੂਹਕੋ ਨਿਰ੍ਵਾਣਕਾ ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ .੩੦੫.

ਨਿਯਮਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਃ . ਤਤ੍ਫਲਂ ਪਰਮਨਿਰ੍ਵਾਣ-

ਮਿਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮ੍ . ਨ ਕਵਿਤ੍ਵਦਰ੍ਪਾਤ੍ ਪ੍ਰਵਚਨਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮੇਤਤ੍ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਯਾਵਤ੍ .

ਯਦ੍ਯਪਿ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦੋਸ਼ੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਚੇਤ੍ਤਦ੍ਦੋਸ਼ਾਤ੍ਮਕਂ ਲੁਪ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਮਕਵੀਸ਼੍ਵਰਾਸ੍ਸਮਯਵਿਦਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਮਂ ਪਦਂ
ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਵਿਤਿ .

(ਮਾਲਿਨੀ)

ਜਯਤਿ ਨਿਯਮਸਾਰਸ੍ਤਤ੍ਫਲਂ ਚੋਤ੍ਤਮਾਨਾਂ
ਹ੍ਰੁਦਯਸਰਸਿਜਾਤੇ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤੇਃ ਕਾਰਣਤ੍ਵਾਤ੍ .

ਪ੍ਰਵਚਨਕ੍ਰੁਤਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸੂਤ੍ਰਕ੍ਰੁਦ੍ਭਿਃ ਕ੍ਰੁਤੋ ਯਃ
ਸ ਖਲੁ ਨਿਖਿਲਭਵ੍ਯਸ਼੍ਰੇਣਿਨਿਰ੍ਵਾਣਮਾਰ੍ਗਃ ..੩੦੫..

ਈਸਾਭਾਵੇਣ ਪੁਣੋ ਕੇਈ ਣਿਂਦਂਤਿ ਸੁਂਦਰਂ ਮਗ੍ਗਂ .

ਤੇਸਿਂ ਵਯਣਂ ਸੋਚ੍ਚਾਭਤ੍ਤਿਂ ਮਾ ਕੁਣਹ ਜਿਣਮਗ੍ਗੇ ..੧੮੬..

ਜੋ ਕੋਇ ਸੁਨ੍ਦਰ ਮਾਰ੍ਗਕੀ ਨਿਨ੍ਦਾ ਕਰੇ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਮੇਂ .

ਸੁਨਕਰ ਵਚਨ ਉਸਕੇ ਅਭਕ੍ਤਿ ਨ ਕੀਜਿਯੇ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ..੧੮੬..

Page 369 of 388
PDF/HTML Page 396 of 415
single page version

ਗਾਥਾ : ੧੮੬ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਪੁਨਃ ] ਪਰਨ੍ਤੁ [ਈਰ੍ਸ਼ਾਭਾਵੇਨ ] ਈਰ੍ਸ਼ਾਭਾਵਸੇ

[ਕੇਚਿਤ੍ ] ਕੋਈ ਲੋਗ [ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਮਾਰ੍ਗਮ੍ ] ਸੁਨ੍ਦਰ ਮਾਰ੍ਗਕੋ [ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ] ਨਿਨ੍ਦਤੇ ਹੈਂ [ਤੇਸ਼ਾਂ
ਵਚਨਂ ] ਉਨਕੇ ਵਚਨ [ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ] ਸੁਨਕਰ [ਜਿਨਮਾਰ੍ਗੇ ] ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਕੇ ਪ੍ਰਤਿ [ਅਭਕ੍ਤਿਂ ]
ਅਭਕ੍ਤਿ [ਮਾ ਕੁਰੁਧ੍ਵਮ੍ ] ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹਾਁ ਭਵ੍ਯਕੋ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਾ ਦੀ ਹੈ .

ਕੋਈ ਮਂਦਬੁਦ੍ਧਿ ਤ੍ਰਿਕਾਲ - ਨਿਰਾਵਰਣ, ਨਿਤ੍ਯ ਆਨਨ੍ਦ ਜਿਸਕਾ ਏਕ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੇ

ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਨਿਜਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ - ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ - ਜ੍ਞਾਨ - ਅਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਸੇ

ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਕਰ੍ਮੋਦਯਕੇ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨ - ਜ੍ਞਾਨ - ਚਾਰਿਤ੍ਰਪਰਾਯਣ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ

ਈਰ੍ਸ਼ਾਭਾਵਸੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮਤ੍ਸਰਯੁਕ੍ਤ ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਸੁਨ੍ਦਰਮਾਰ੍ਗਕੋ — ਪਾਪਕ੍ਰਿਯਾਸੇ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਜਿਸਕਾ

ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੇ ਭੇਦੋਪਚਾਰ - ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕ ਤਥਾ ਅਭੇਦੋਪਚਾਰ - ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵੀਤਰਾਗਕੇ

ਮਾਰ੍ਗਕੋ — ਨਿਨ੍ਦਤੇ ਹੈਂ, ਉਨ ਸ੍ਵਰੂਪਵਿਕਲ (ਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਰਹਿਤ ) ਜੀਵੋਂਕੇ ਕੁਹੇਤੁ -

ਕੁਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਯੁਕ੍ਤ ਕੁਤਰ੍ਕਵਚਨ ਸੁਨਕਰ ਜਿਨੇਸ਼੍ਵਰਪ੍ਰਣੀਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਮਾਰ੍ਗਕੇ ਪ੍ਰਤਿ, ਹੇ ਭਵ੍ਯ !
ਅਭਕ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਭਕ੍ਤਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ .

[ਅਬ ਇਸ ੧੮੬ ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਦੋ

ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

ਈਰ੍ਸ਼ਾਭਾਵੇਨ ਪੁਨਃ ਕੇਚਿਨ੍ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਮਾਰ੍ਗਮ੍ .

ਤੇਸ਼ਾਂ ਵਚਨਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਅਭਕ੍ਤਿਂ ਮਾ ਕੁਰੁਧ੍ਵਂ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗੇ ..੧੮੬..

ਇਹ ਹਿ ਭਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਣਮੁਕ੍ਤ ਮ੍ .

ਕੇਚਨ ਮਂਦਬੁਦ੍ਧਯਃ ਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰਾਵਰਣਨਿਤ੍ਯਾਨਂਦੈਕਲਕ੍ਸ਼ਣਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਕਨਿਜਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮ-

ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਮ੍ਯਕ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪਸ਼ੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਕਰ੍ਮੋਦਯਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੇਨ ਮਿਥ੍ਯਾ-
ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਪਰਾਯਣਾਃ ਈਰ੍ਸ਼੍ਯਾਭਾਵੇਨ ਸਮਤ੍ਸਰਪਰਿਣਾਮੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਮਾਰ੍ਗਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵੀਤਰਾਗਸ੍ਯ ਮਾਰ੍ਗਂ
ਪਾਪਕ੍ਰਿਯਾਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਭੇਦੋਪਚਾਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਮਭੇਦੋਪਚਾਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਂ ਕੇਚਿਨ੍ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸ਼ਾਂ
ਸ੍ਵਰੂਪਵਿਕਲਾਨਾਂ ਕੁਹੇਤੁ

ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਸਮਨ੍ਵਿਤਂ ਕੁਤਰ੍ਕਵਚਨਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹ੍ਯਭਕ੍ਤਿਂ ਜਿਨੇਸ਼੍ਵਰਪ੍ਰਣੀਤਸ਼ੁਦ੍ਧ-

ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਮਾਰ੍ਗੇ ਹੇ ਭਵ੍ਯ ਮਾ ਕੁਰੁਸ਼੍ਵ, ਪੁਨਰ੍ਭਕ੍ਤਿ : ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਤਿ .

Page 370 of 388
PDF/HTML Page 397 of 415
single page version

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਦੇਹਸਮੂਹਰੂਪੀ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਪਂਕ੍ਤਿਸੇ ਜੋ ਭਯਂਕਰ ਹੈ, ਜਿਸਮੇਂ ਦੁਃਖ-

ਪਰਮ੍ਪਰਾਰੂਪੀ ਜਙ੍ਗਲੀ ਪਸ਼ੁ (ਬਸਤੇ ) ਹੈਂ, ਅਤਿ ਕਰਾਲ ਕਾਲਰੂਪੀ ਅਗ੍ਨਿ ਜਹਾਁ ਸਬਕਾ
ਭਕ੍ਸ਼ਣ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਮੇਂ ਬੁਦ੍ਧਿਰੂਪੀ ਜਲ (?) ਸੂਖਤਾ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੋਹਯੁਕ੍ਤ
ਜੀਵੋਂਕੋ ਅਨੇਕ ਕੁਨਯਰੂਪੀ ਮਾਰ੍ਗੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ×

ਦੁਰ੍ਗਮ ਹੈ, ਉਸ ਸਂਸਾਰ-ਅਟਵੀਰੂਪੀ

ਵਿਕਟ ਸ੍ਥਲਮੇਂ ਜੈਨ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਏਕ ਹੀ ਸ਼ਰਣ ਹੈ .੩੦੬.

ਤਥਾ —

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਜਿਨ ਪ੍ਰਭੁਕਾ ਜ੍ਞਾਨਸ਼ਰੀਰ ਸਦਾ ਲੋਕਾਲੋਕਕਾ ਨਿਕੇਤਨ ਹੈ

(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਨ ਨੇਮਿਨਾਥਪ੍ਰਭੁਕੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਲੋਕਾਲੋਕ ਸਦਾ ਸਮਾਤੇ ਹੈਂ — ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ), ਉਨ

ਸ਼੍ਰੀ ਨੇਮਿਨਾਥ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼੍ਵਰਕਾ — ਕਿ ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਸ਼ਂਖਕੀ ਧ੍ਵਨਿਸੇ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕੋ ਕਮ੍ਪਾ ਦਿਯਾ ਥਾ

ਉਨਕਾ — ਸ੍ਤਵਨ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਤੀਨ ਲੋਕਮੇਂ ਕੌਨ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਯਾ ਦੇਵ ਸਮਰ੍ਥ ਹੈਂ ? (ਤਥਾਪਿ)

ਉਨਕਾ ਸ੍ਤਵਨ ਕਰਨੇਕਾ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਕਾਰਣ ਜਿਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਤਿ ਉਤ੍ਸੁਕ ਭਕ੍ਤਿ ਹੈ ਐਸਾ ਮੈਂ
ਜਾਨਤਾ ਹੂਁ .੩੦੭.

(ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ)

ਦੇਹਵ੍ਯੂਹਮਹੀਜਰਾਜਿਭਯਦੇ ਦੁਃਖਾਵਲੀਸ਼੍ਵਾਪਦੇ
ਵਿਸ਼੍ਵਾਸ਼ਾਤਿਕਰਾਲਕਾਲਦਹਨੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਯਨ੍ਮਨੀਯਾਵਨੇ“ .

ਨਾਨਾਦੁਰ੍ਣਯਮਾਰ੍ਗਦੁਰ੍ਗਮਤਮੇ ਦ੍ਰਙ੍ਮੋਹਿਨਾਂ ਦੇਹਿਨਾਂ

ਜੈਨਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮੇਕਮੇਵ ਸ਼ਰਣਂ ਜਨ੍ਮਾਟਵੀਸਂਕਟੇ ..੩੦੬..

ਤਥਾ ਹਿ —

(ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ)

ਲੋਕਾਲੋਕਨਿਕੇਤਨਂ ਵਪੁਰਦੋ ਜ੍ਞਾਨਂ ਚ ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੋ-
ਸ੍ਤਂ ਸ਼ਂਖਧ੍ਵਨਿਕਂਪਿਤਾਖਿਲਭੁਵਂ ਸ਼੍ਰੀਨੇਮਿਤੀਰ੍ਥੇਸ਼੍ਵਰਮ੍ .

ਸ੍ਤੋਤੁਂ ਕੇ ਭੁਵਨਤ੍ਰਯੇਪਿ ਮਨੁਜਾਃ ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਸੁਰਾ ਵਾ ਪੁਨਃ
ਜਾਨੇ ਤਤ੍ਸ੍ਤਵਨੈਕਕਾਰਣਮਹਂ ਭਕ੍ਤਿ ਰ੍ਜਿਨੇਤ੍ਯੁਤ੍ਸੁਕਾ ..੩੦੭..

★ਯਹਾਁ ਕੁਛ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਹੋ ਐਸਾ ਲਗਤਾ ਹੈ .

× ਦੁਰ੍ਗਮ = ਜਿਸੇ ਕਠਿਨਾਈਸੇ ਲਾਁਘਾ ਜਾ ਸਕੇ ਐਸਾ; ਦੁਸ੍ਤਰ . (ਸਂਸਾਰ-ਅਟਵੀਮੇਂ ਅਨੇਕ ਕੁਨਯਰੂਪੀ ਮਾਰ੍ਗੋਂਮੇਂਸੇ ਸਤ੍ਯ

ਮਾਰ੍ਗ ਢੂਁਢ ਲੇਨਾ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਯੋਂਕੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕਠਿਨ ਹੈ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਸਂਸਾਰ-ਅਟਵੀ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੁਸ੍ਤਰ ਹੈ .)

Page 371 of 388
PDF/HTML Page 398 of 415
single page version

ਗਾਥਾ : ੧੮੭ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦੋਸ਼ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਮ੍ ] ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ

[ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਂ ] ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਕੋ [ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ] ਜਾਨਕਰ [ਮਯਾ ] ਮੈਂਨੇ [ਨਿਜਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ]
ਨਿਜਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ [ਨਿਯਮਸਾਰਨਾਮਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ ] ਨਿਯਮਸਾਰ ਨਾਮਕਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ [ਕ੍ਰੁਤਮ੍ ] ਕਿਯਾ ਹੈ .

ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਨਾਮਕਥਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਉਪਸਂਹਾਰ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਕਥਨ ਹੈ .

ਯਹਾਁ ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼੍ਰੀ (ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ) ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭ ਕਿਯੇ ਹੁਏ ਕਾਰ੍ਯਕੇ

ਅਨ੍ਤਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਰੁਤਾਰ੍ਥਤਾਕੋੇ ਪਾਕਰ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਸੈਂਕੜੋਂ ਪਰਮ –

ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ ਕੁਸ਼ਲ ਐਸੇ ਮੈਂਨੇ ਨਿਜਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ — ਅਸ਼ੁਭਵਂਚਨਾਰ੍ਥ ਨਿਯਮਸਾਰ ਨਾਮਕ

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਕ੍ਯਾ ਕਰਕੇ (ਯਹ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਕਿਯਾ ਹੈ) ? ਪ੍ਰਥਮ ×ਅਵਂਚਕ ਪਰਮ ਗੁਰੁਕੇ

ਪ੍ਰਸਾਦਸੇ ਜਾਨਕਰ . ਕ੍ਯਾ ਜਾਨਕਰ ? ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਕੋ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵੀਤਰਾਗ - ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕੇ ਮੁਖਾਰਵਿਨ੍ਦਸੇ

ਨਿਕਲੇ ਹੁਏ ਪਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ਕੋ . ਕੈਸਾ ਹੈ ਵਹ ਉਪਦੇਸ਼ ? ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍

ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਦੋਸ਼ਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਸਕਲ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਜੋ ਆਪ੍ਤ ਹੈਂ ਉਨਕੇ ਮੁਖਸੇ
ਨਿਕਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ ਹੈ .

ਣਿਯਭਾਵਣਾਣਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਏ ਕਦਂ ਣਿਯਮਸਾਰਣਾਮਸੁਦਂ .

ਣਚ੍ਚਾ ਜਿਣੋਵਦੇਸਂ ਪੁਵ੍ਵਾਵਰਦੋਸਣਿਮ੍ਮੁਕ੍ਕਂ ..੧੮੭..

ਨਿਜਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁਤਂ ਨਿਯਮਸਾਰਨਾਮਸ਼੍ਰੁਤਮ੍ .

ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਂ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦੋਸ਼ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਮ੍ ..੧੮੭..

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਾਮਧੇਯਕਥਨਦ੍ਵਾਰੇਣ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਪਸਂਹਾਰੋਪਨ੍ਯਾਸੋਯਮ੍ .

ਅਤ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਸ੍ਯਾਨ੍ਤਗਮਨਤ੍ਵਾਤ੍ ਨਿਤਰਾਂ ਕ੍ਰੁਤਾਰ੍ਥਤਾਂ ਪਰਿਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਿਜਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤ-

ਮਸ਼ੁਭਵਂਚਨਾਰ੍ਥਂ ਨਿਯਮਸਾਰਾਭਿਧਾਨਂ ਸ਼੍ਰੁਤਂ ਪਰਮਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ਼ਤਕੁਸ਼ਲੇਨ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁਤਮ੍ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ?

ਪੂਰ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਅਵਂਚਕਪਰਮਗੁਰੁਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵੇਤਿ . ਕਮ੍ ? ਜਿਨੋਪਦੇਸ਼ਂ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞ-

ਮੁਖਾਰਵਿਨ੍ਦਵਿਨਿਰ੍ਗਤਪਰਮੋਪਦੇਸ਼ਮ੍ . ਤਂ ਪੁਨਃ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ ? ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦੋਸ਼ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਂ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਦੋਸ਼-

ਹੇਤੁਭੂਤਸਕਲਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਭਾਵਾਦਾਪ੍ਤਮੁਖਵਿਨਿਰ੍ਗਤਤ੍ਵਾਨ੍ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਮਿਤਿ .

× ਅਵਂਚਕ = ਠਗੇਂ ਨਹੀਂ ਐਸੇ; ਨਿਸ਼੍ਕਪਟ; ਸਰਲ; ਰੁਜੁ .

ਸਬ ਦੋਸ਼ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰ ਰਹਿਤ ਉਪਦੇਸ਼ ਸ਼੍ਰੀ ਜਿਨਦੇਵਕਾ .

ਮੈਂ ਜਾਨ, ਅਪਨੀ ਭਾਵਨਾ ਹਿਤ ਨਿਯਮਸਾਰ ਸੁਸ਼੍ਰੁਤ ਰਚਾ ..੧੮੭..

Page 372 of 388
PDF/HTML Page 399 of 415
single page version

ਔਰ (ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਕਿ ), ਜੋ (ਨਿਯਮਸਾਰਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ)

ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਮਸ੍ਤ ਆਗਮਕੇ ਅਰ੍ਥਸਮੂਹਕਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਕਰਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਨਿਯਮ - ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ

ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ੋਭਿਤ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯ ਸਹਿਤ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਜਿਸਮੇਂ ਪਾਁਚ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ), ਜਿਸਮੇਂ ਪਂਚਾਚਾਰਪ੍ਰਪਂਚਕਾ ਸਂਚਯ ਕਿਯਾ
ਗਯਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਸਮੇਂ ਜ੍ਞਾਨਾਚਾਰ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚਾਰ, ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਚਾਰ, ਤਪਾਚਾਰ ਔਰ ਵੀਰ੍ਯਾਚਾਰਰੂਪ ਪਾਁਚ
ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਆਚਾਰਕਾ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ), ਜੋ ਛਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ ਛਹ
ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਨਿਰੂਪਣਸੇ ਵਿਵਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ — ਸੁਨ੍ਦਰ ਹੈ ), ਸਾਤ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਔਰ ਨਵ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜਿਸਮੇਂ

ਸਮਾਯੇ ਹੁਏ ਹੈਂ, ਜੋ ਪਾਁਚ ਭਾਵਰੂਪ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮੇਂ ਪਰਾਯਣ ਹੈ, ਜੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯ - ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣ,

ਨਿਸ਼੍ਚਯ - ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ, ਨਿਸ਼੍ਚਯ - ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ, ਪਰਮ - ਆਲੋਚਨਾ, ਨਿਯਮ, ਵ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗ ਆਦਿ ਸਕਲ

ਪਰਮਾਰ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਂਡਕੇ ਆਡਮ੍ਬਰਸੇ ਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਸਮੇਂ ਪਰਮਾਰ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਕਾ ਪੁਸ਼੍ਕਲ
ਨਿਰੂਪਣ ਹੈ ) ਔਰ ਜੋ ਤੀਨ ਉਪਯੋਗੋਂਸੇ ਸੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਸਮੇਂ ਅਸ਼ੁਭ, ਸ਼ੁਭ ਔਰ
ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਉਪਯੋਗਕਾ ਪੁਸ਼੍ਕਲ ਕਥਨ ਹੈ ) — ਐਸੇ ਇਸ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ

ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ : ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਔਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ . ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਤੋ ਪਦ੍ਯਕਥਨਸੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਸੂਤ੍ਰਮੇਂ

( – ਪਦ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਗਾਥਾਕੇ ਅਨ੍ਤਮੇਂ ) ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ . ਔਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਯਹ

ਨਿਮ੍ਨਾਨੁਸਾਰ ਟੀਕਾ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ : ਯਹ (ਨਿਯਮਸਾਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ) ੧ਭਾਗਵਤ

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਹੈ . ਜੋ (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ) ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਨ੍ਦਰੀਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ, ਪਰਮਵੀਤਰਾਗਾਤ੍ਮਕ, ੨ਨਿਰਾਬਾਧ,

ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਔਰ ੩ਅਨਂਗ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਕਾ ਦੇਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਜੋ ੪ਨਿਰਤਿਸ਼ਯ, ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧ, ਨਿਰਂਜਨ ਨਿਜ

ਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੀ ਭਾਵਨਾਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਸ੍ਤ ਨਯੋਂਕੇ ਸਮੂਹਸੇ ਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਪਂਚਮ

ਕਿਞ੍ਚ ਅਸ੍ਯ ਖਲੁ ਨਿਖਿਲਾਗਮਾਰ੍ਥਸਾਰ੍ਥਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਸਮਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਿਯਮਸ਼ਬ੍ਦਸਂਸੂਚਿਤ-

ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ ਅਂਚਿਤਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਪਰਿਸਨਾਥਸ੍ਯ ਸਂਚਿਤਪਂਚਾਚਾਰਪ੍ਰਪਞ੍ਚਸ੍ਯ ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਿਚਿਤ੍ਰਸ੍ਯ
ਸਪ੍ਤਤਤ੍ਤ੍ਵਨਵਪਦਾਰ੍ਥਗਰ੍ਭੀਕ੍ਰੁਤਸ੍ਯ ਪਂਚਭਾਵਪ੍ਰਪਂਚਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਪਰਾਯਣਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ-
ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਪਰਮਾਲੋਚਨਾਨਿਯਮਵ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿਸਕਲਪਰਮਾਰ੍ਥਕ੍ਰਿਯਾਕਾਂਡਾਡਂਬਰਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਉਪਯੋਗ-
ਤ੍ਰਯਵਿਸ਼ਾਲਸ੍ਯ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਵਿਧਂ ਕਿਲ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ, ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਚੇਤਿ .

੧ – ਭਾਗਵਤ = ਭਗਵਾਨਕਾ; ਦੈਵੀ; ਪਵਿਤ੍ਰ .

੨ – ਨਿਰਾਬਾਧ = ਬਾਧਾ ਰਹਿਤ; ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨ .

੩ – ਅਨਂਗ = ਅਸ਼ਰੀਰੀ; ਆਤ੍ਮਿਕ; ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ .

੪ – ਨਿਰਤਿਸ਼ਯ = ਜਿਸਸੇ ਕੋਈ ਬਢਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸੇ; ਅਨੁਤ੍ਤਮ; ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠ; ਅਦ੍ਵਿਤੀਯ .

Page 373 of 388
PDF/HTML Page 400 of 415
single page version

ਗਤਿਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਪਾਁਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਫੈ ਲਾਵ ਰਹਿਤ ਦੇਹਮਾਤ੍ਰ - ਪਰਿਗ੍ਰਹਧਾਰੀਸੇ (ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥ

ਮੁਨਿਵਰਸੇ ) ਰਚਿਤ ਹੈ — ਐਸੇ ਇਸ ਭਾਗਵਤ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੋ ਜੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਔਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੇ

ਅਵਿਰੋਧਸੇ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ ਮਹਾਪੁਰੁਸ਼ — ਸਮਸ੍ਤ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੇ ੧ਹ੍ਰੁਦਯਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਔਰ

ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਰੂਪ ਵੀਤਰਾਗ ਸੁਖਕੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ — ਬਾਹ੍ਯ-ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰ ਚੌਵੀਸ ਪਰਿਗ੍ਰਹੋਂਕੇ ਪ੍ਰਪਂਚਕੋ

ਪਰਿਤ੍ਯਾਗ ਕਰ, ਤ੍ਰਿਕਾਲ – ਨਿਰੁਪਾਧਿ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਲੀਨ ਨਿਜ ਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ -

ਜ੍ਞਾਨ - ਆਚਰਣਾਤ੍ਮਕ ਭੇਦੋਪਚਾਰ - ਕਲ੍ਪਨਾਸੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ ਐਸੇ ੨ਸ੍ਵਸ੍ਥ ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਮੇਂ ਪਰਾਯਣ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ,

ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਫਲਰੂਪ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ ਸੁਖਕੇ ਭੋਕ੍ਤਾ ਹੋਤੇ ਹੈਂ .

[ਅਬ ਇਸ ਨਿਯਮਸਾਰ - ਪਰਮਾਗਮਕੀ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮਕ ਟੀਕਾਕੀ ਪੂਰ੍ਣਾਹੁਤਿ ਕਰਤੇ ਹੁਏ

ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਰੀ ਪਦ੍ਮਪ੍ਰਭਮਲਧਾਰਿਦੇਵ ਚਾਰ ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ]

[ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ] ਸੁਕਵਿਜਨਰੂਪੀ ਕਮਲੋਂਕੋ ਆਨਨ੍ਦ ਦੇਨੇਵਾਲੇ ( – ਵਿਕਸਿਤ

ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਪਦ੍ਯੋਪਨ੍ਯਾਸੇਨ ਪ੍ਰਤਿਸੂਤ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮ੍, ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਤ੍ਵਿਦਮੁਪਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ . ਭਾਗਵਤਂ

ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਿਦਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਂਦਰੀਸਮੁਦ੍ਭਵਪਰਮਵੀਤਰਾਗਾਤ੍ਮਕਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਬਾਧਨਿਰਨ੍ਤਰਾਨਙ੍ਗਪਰਮਾਨਨ੍ਦਪ੍ਰਦਂ ਨਿਰਤਿ-
ਸ਼ਯਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਰਂਜਨਨਿਜਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਕਾਰਣਂ ਸਮਸ੍ਤਨਯਨਿਚਯਾਂਚਿਤਂ ਪਂਚਮਗਤਿ-
ਹੇਤੁਭੂਤਂ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਸਰਵਰ੍ਜਿਤਗਾਤ੍ਰਮਾਤ੍ਰਪਰਿਗ੍ਰਹੇਣ ਨਿਰ੍ਮਿਤਮਿਦਂ ਯੇ ਖਲੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਯੋਰਵਿਰੋਧੇਨ
ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇ ਖਲੁ ਮਹਾਨ੍ਤਃ ਸਮਸ੍ਤਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਹ੍ਰੁਦਯਵੇਦਿਨਃ ਪਰਮਾਨਂਦਵੀਤਰਾਗਸੁਖਾਭਿਲਾਸ਼ਿਣਃ
ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤ ਬਾਹ੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਚਤੁਰ੍ਵਿਂਸ਼ਤਿਪਰਿਗ੍ਰਹਪ੍ਰਪਂਚਾਃ ਤ੍ਰਿਕਾਲਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਰੂਪਨਿਰਤਨਿਜਕਾਰਣ-
ਪਰਮਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਚਰਣਾਤ੍ਮਕਭੇਦੋਪਚਾਰਕਲ੍ਪਨਾਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ਸ੍ਵਸ੍ਥਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਪਰਾਯਣਾਃ ਸਨ੍ਤਃ
ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਫਲਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਸੁਖਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਾਰੋ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ

(ਮਾਲਿਨੀ)

ਸੁਕਵਿਜਨਪਯੋਜਾਨਨ੍ਦਿਮਿਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਸ੍ਤਂ
ਲਲਿਤਪਦਨਿਕਾਯੈਰ੍ਨਿਰ੍ਮਿਤਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਤਤ੍ .

ਨਿਜਮਨਸਿ ਵਿਧਤ੍ਤੇ ਯੋ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਕਾਂਕ੍ਸ਼ੀ
ਸ ਭਵਤਿ ਪਰਮਸ਼੍ਰੀਕਾਮਿਨੀਕਾਮਰੂਪਃ ..੩੦੮..

੧-ਹ੍ਰੁਦਯ = ਹਾਰ੍ਦ; ਰਹਸ੍ਯ; ਮਰ੍ਮ . (ਇਸ ਭਾਗਵਤ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੋ ਜੋ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ ਸਮਸ੍ਤ

ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੇ ਹਾਰ੍ਦਕੇ ਜ੍ਞਾਤਾ ਹੈਂ .)

੨-ਸ੍ਵਸ੍ਥ = ਨਿਜਾਤ੍ਮਸ੍ਥਿਤ . (ਨਿਜਾਤ੍ਮਸ੍ਥਿਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯ ਭੇਦੋਪਚਾਰ – ਕਲ੍ਪਨਾਸੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼ ਹੈ .)

< Previous Page Next Page >