ajIvadravyavyAkhyAnopasanhAroyam .
teShu mUlapadArtheShu pudgalasya mUrtatvam, itareShAmamUrtatvam . jIvasya chetanatvam, itareShAmachetanatvam . svajAtIyavijAtIyabandhApekShayA jIvapudgalayorashuddhatvam, dharmAdInAn chaturNAn visheShaguNApekShayA shuddhatvameveti .
vadanasarasijAte yasya bhavyottamasya .
lasati nishitabuddhe kin punashchitrametat ..53..
gAthA : 37 anvayArtha : — [pudgaladravyan ] pudgaladravya [mUrtan ] mUrta hai, [sheShANi ] sheSh dravya [mUrtivirahitAni ] mUrtatva rahit [bhavanti ] hain; [jIva ] jIv [chaitanyabhAva ] chaitanyabhAvavAlA hai, [sheShANi ] sheSh dravya [chaitanyaguNavarjitAni ] chaitanyaguN rahit hain .
TIkA : — yah, ajIvadravya sambandhI kathanakA upasanhAr hai .
un (pUrvokta) mUl padArthommen pudgal mUrta hai, sheSh amUrta hain; jIv chetan hai, sheSh achetan hain; svajAtIy aur vijAtIy bandhanakI apekShAse jIv tathA pudgalako (bandhadashAmen) ashuddhapanA hotA hai, dharmAdi chAr padArthonko visheShaguNakI apekShAse (sadA) shuddhapanA hI hai .
[ab is ajIv adhikArakI antim gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hain : ]
[shloekArtha : — ] isaprakAr lalit padonkI pankti jis bhavyottamake mukhAravindamen sadA shobhatI hai, us tIkShNa buddhivAle puruShake hRudayakamalamen shIghra samayasAr ( – shuddha AtmA) prakAshit hotA hai . aur isamen Ashcharya kyA hai .53.