અત્ર નિયમશબ્દસ્ય સારત્વપ્રતિપાદનદ્વારેણ સ્વભાવરત્નત્રયસ્વરૂપમુક્ત મ્ .
યઃ સહજપરમપારિણામિકભાવસ્થિતઃ સ્વભાવાનન્તચતુષ્ટયાત્મકઃ શુદ્ધજ્ઞાનચેતના- પરિણામઃ સ નિયમઃ . નિયમેન ચ નિશ્ચયેન યત્કાર્યં પ્રયોજનસ્વરૂપં જ્ઞાનદર્શનચારિત્રમ્ . જ્ઞાનં તાવત્ તેષુ ત્રિષુ પરદ્રવ્યનિરવલંબત્વેન નિઃશેષતોન્તર્મુખયોગશક્તે : સકાશાત્ નિજ-
ગાથા : ૩ અન્વયાર્થ : — [સઃ નિયમઃ ] નિયમ અર્થાત્ [નિયમેન ચ ] નિયમસે (નિશ્ચિત) [યત્ કાર્યં ] જો કરનેયોગ્ય હો વહ અર્થાત્ [જ્ઞાનદર્શનચારિત્રમ્ ] જ્ઞાનદર્શનચારિત્ર . [વિપરીતપરિહારાર્થં ] વિપરીતકે પરિહાર હેતુસે (જ્ઞાનદર્શનચારિત્રસે વિરુદ્ધ ભાવોંકા ત્યાગ કરનેકે લિયે) [ખલુ ] વાસ્તવમેં [સારમ્ ઇતિ વચનમ્ ] ‘સાર’ ઐસા વચન [ભણિતમ્ ] કહા હૈ
ટીકા : — યહાઁ (ઇસ ગાથામેં), ‘નિયમ’ શબ્દકો ‘સાર’ શબ્દ ક્યોં લગાયા હૈ ઉસકે પ્રતિપાદન દ્વારા સ્વભાવરત્નત્રયકા સ્વરૂપ કહા હૈ .
જો સહજ ૧પરમ પારિણામિક ભાવસે સ્થિત, સ્વભાવ-અનન્તચતુષ્ટયાત્મક નિશ્ચયસે (નિશ્ચિત) જો કરનેયોગ્ય — પ્રયોજનસ્વરૂપ — હો વહ અર્થાત્ જ્ઞાનદર્શનચારિત્ર . ઉન તીનોંમેંસે પ્રત્યેકકા સ્વરૂપ કહા જાતા હૈ : (૧) પરદ્રવ્યકા અવલંબન લિયે બિના
નિરપેક્ષ એકરૂપ હૈ ઔર દ્રવ્યાર્થિક નયકા વિષય હૈ . [વિશેષકે લિયે હિન્દી સમયસાર ગા૦ ૩૨૦
શ્રી જયસેનાચાર્યદેવકી સંસ્કૃત ટીકા ઔર બૃહદદ્રવ્યસંગ્રહ ગાથા ૧૩ કી ટીકા દેખો .]
લિયે નહીં હૈ ઔર પર્યાયાર્થિક નયકા વિષય નહીં હૈ; યહ શુદ્ધજ્ઞાનચેતનાપરિણામ તો ઉત્પાદવ્યયનિરપેક્ષ એકરૂપ હૈ ઔર દ્રવ્યાર્થિક નયકા વિષય હૈ .
[કારણનિયમકે આશ્રયસે કાર્યનિયમ પ્રગટ હોતા હૈ .]
૮ ]
૨શુદ્ધજ્ઞાનચેતનાપરિણામ સો ૩નિયમ ( – કારણનિયમ) હૈ . નિયમ ( – કાર્યનિયમ) અર્થાત્
૧- ઇસ પરમ પારિણામિક ભાવમેં ‘પારિણામિક’ શબ્દ હોને પર ભી વહ ઉત્પાદવ્યયરૂપ પરિણામકો સૂચિત
૨- ઇસ શુદ્ધજ્ઞાનચેતનાપરિણામમેં ‘પરિણામ’ શબ્દ હોને પર ભી વહ ઉત્પાદવ્યયરૂપ પરિણામકો સૂચિત કરનેકે
૩- યહ નિયમ સો કારણનિયમ હૈ, ક્યોંકિ વહ સમ્યગ્જ્ઞાનદર્શનચારિત્રરૂપ કાર્યનિયમકા કારણ હૈ .