અષ્ટાદશદોષસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્ .

અસાતાવેદનીયતીવ્રમંદક્લેશકરી ક્ષુધા . અસાતાવેદનીયતીવ્રતીવ્રતરમંદમંદતરપીડયા સમુપજાતા તૃષા . ઇહલોકપરલોકાત્રાણાગુપ્તિમરણવેદનાકસ્મિકભેદાત્ સપ્તધા ભવતિ ભયમ્ . ક્રોધનસ્ય પુંસસ્તીવ્રપરિણામો રોષઃ . રાગઃ પ્રશસ્તોઽપ્રશસ્તશ્ચ; દાનશીલોપવાસગુરુજનવૈયાવૃત્ત્યા- દિસમુદ્ભવઃ પ્રશસ્તરાગઃ, સ્ત્રીરાજચૌરભક્ત વિકથાલાપાકર્ણનકૌતૂહલપરિણામો હ્યપ્રશસ્તરાગઃ . ચાતુર્વર્ણ્યશ્રમણસંઘવાત્સલ્યગતો મોહઃ પ્રશસ્ત ઇતરોઽપ્રશસ્ત એવ . ચિન્તનં ધર્મશુક્લરૂપં ટીકા : — યહ, અઠારહ દોષોંકે સ્વરૂપકા કથન હૈ .

(૧) અસાતાવેદનીય સમ્બન્ધી તીવ્ર અથવા મંદ ક્લેશકી કરનેવાલી વહ ક્ષુધા હૈ (અર્થાત્ વિશિષ્ટ — ખાસ પ્રકારકે — અસાતાવેદનીય કર્મકે નિમિત્તસે હોનેવાલી જો વિશિષ્ટ શરીર-અવસ્થા ઉસ પર લક્ષ જાકર મોહનીય કર્મકે નિમિત્તસે હોનેવાલા જો ખાનેકી ઇચ્છારૂપ દુઃખ વહ ક્ષુધા હૈ) . (૨) અસાતાવેદનીય સમ્બન્ધી તીવ્ર, તીવ્રતર ( – અધિક તીવ્ર), મન્દ અથવા મન્દતર પીડાસે ઉત્પન્ન હોનેવાલી વહ તૃષા હૈ (અર્થાત્ વિશિષ્ટ અસાતાવેદનીય કર્મકે નિમિત્તસે હોનેવાલી જો વિશિષ્ટ શરીર-અવસ્થા ઉસ પર લક્ષ જાક ર કરનેસે મોહનીય કર્મકે નિમિત્તસે હોનેવાલા જો પીનેકી ઇચ્છારૂપ દુઃખ વહ તૃષા હૈ) . (૩) ઇસ લોકકા ભય, પરલોકકા ભય, અરક્ષાભય, અગુપ્તિભય, મરણભય, વેદનાભય તથા અકસ્માતભય ઇસપ્રકાર ભય સાત પ્રકારકે હૈં . (૪) ક્રોધી પુરુષકા તીવ્ર પરિણામ વહ રોષ હૈ . (૫) રાગ પ્રશસ્ત ઔર અપ્રશસ્ત હોતા હૈ; દાન, શીલ, ઉપવાસ તથા ગુરુજનોંકી વૈયાવૃત્ત્ય આદિમેં ઉત્પન્ન હોનેવાલા વહ પ્રશસ્ત રાગ હૈ ઔર સ્ત્રી સમ્બન્ધી, રાજા સમ્બન્ધી, ચોર સમ્બન્ધી તથા ભોજન સમ્બન્ધી વિકથા કહને તથા સુનનેકે કૌતૂહલપરિણામ વહ અપ્રશસ્ત રાગ હૈ . (૬)૧ચાર પ્રકારકે શ્રમણસંઘકે પ્રતિ વાત્સલ્ય સમ્બન્ધી મોહ વહ પ્રશસ્ત હૈ ઔર ઉસસે અતિરિક્ત મોહ અપ્રશસ્ત હી હૈ . (૭) ધર્મરૂપ તથા શુક્લરૂપ ચિન્તન ( – ચિન્તા, વિચાર) પ્રશસ્ત હૈ ઔર ઉસકે અતિરિક્ત (આર્તરૂપ તથા રૌદ્રરૂપ ચિન્તન) અપ્રશસ્ત હી હૈ . (૮) તિર્યંચોં તથા મનુષ્યોંકો વયકૃત દેહવિકાર

૧ શ્રમણકે ચાર પ્રકાર ઇસપ્રકાર હૈંઃ — (૧) ઋષિ, (૨) મુનિ, (૩) યતિ ઔર (૪) અનગાર . ઋદ્ધિવાલે શ્રમણ વે ઋષિ હૈં; અવધિજ્ઞાન, મનઃપર્યયજ્ઞાન અથવા કેવલજ્ઞાનવાલે શ્રમણ વે મુનિ હૈં; ઉપશમક અથવા
ક્ષપક શ્રેણીમેં આરૂઢ શ્રમણ વે યતિ હૈં; ઔર સામાન્ય સાધુ વે અનગાર હૈં . — ઐસે ચાર પ્રકારકા શ્રમણસંઘ હૈ .