અશુદ્ધદ્રષ્ટિશુદ્ધાશુદ્ધપર્યાયસૂચનેયમ્ .
મતિજ્ઞાનાવરણીયકર્મક્ષયોપશમેન યથા મૂર્તં વસ્તુ જાનાતિ તથા ચક્ષુર્દર્શનાવરણીય- કર્મક્ષયોપશમેન મૂર્તં વસ્તુ પશ્યતિ ચ . યથા શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મક્ષયોપશમેન શ્રુતદ્વારેણ દ્રવ્યશ્રુતનિગદિતમૂર્તામૂર્તસમસ્તં વસ્તુજાતં પરોક્ષવૃત્ત્યા જાનાતિ તથૈવાચક્ષુર્દર્શનાવરણીય- કર્મક્ષયોપશમેન સ્પર્શનરસનઘ્રાણશ્રોત્રદ્વારેણ તત્તદ્યોગ્યવિષયાન્ પશ્યતિ ચ . યથા અવધિજ્ઞાનાવરણીયકર્મક્ષયોપશમેન શુદ્ધપુદ્ગલપર્યંતં મૂર્તદ્રવ્યં જાનાતિ તથા અવધિ- દર્શનાવરણીયકર્મક્ષયોપશમેન સમસ્તમૂર્તપદાર્થં પશ્યતિ ચ .
અત્રોપયોગવ્યાખ્યાનાનન્તરં પર્યાયસ્વરૂપમુચ્યતે . પરિ સમન્તાત્ ભેદમેતિ ગચ્છતીતિ પર્યાયઃ . અત્ર સ્વભાવપર્યાયઃ ષડ્દ્રવ્યસાધારણઃ અર્થપર્યાયઃ અવાઙ્મનસગોચરઃ અતિસૂક્ષ્મઃ આગમપ્રામાણ્યાદભ્યુપગમ્યોઽપિ ચ ષડ્ઢાનિવૃદ્ધિવિકલ્પયુતઃ . અનંતભાગવૃદ્ધિઃ અસંખ્યાત- ટીકા : — યહ, અશુદ્ધ દર્શનકી તથા શુદ્ધ ઔર અશુદ્ધ પર્યાયકી સૂચના હૈ .
જિસપ્રકાર મતિજ્ઞાનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) મૂર્ત વસ્તુકો જાનતા હૈ, ઉસીપ્રકાર ચક્ષુદર્શનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) મૂર્ત વસ્તુકો ૧દેખતા હૈ . જિસપ્રકાર શ્રુતજ્ઞાનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) શ્રુત દ્વારા દ્રવ્યશ્રુતને કહે હુએ મૂર્ત – અમૂર્ત સમસ્ત વસ્તુસમૂહકો પરોક્ષ રીતિસે જાનતા હૈ, ઉસીપ્રકાર અચક્ષુદર્શનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) સ્પર્શન, રસન, ઘ્રાણ ઔર શ્રોત્ર દ્વારા ઉસ-ઉસકે યોગ્ય વિષયોંકો દેખતા હૈ . જિસપ્રકાર અવધિજ્ઞાનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) શુદ્ધપુદ્ગલપર્યંત ( – પરમાણુ તકકે) મૂર્તદ્રવ્યકો જાનતા હૈ, ઉસીપ્રકાર અવધિદર્શનાવરણીય કર્મકે ક્ષયોપશમસે (જીવ) સમસ્ત મૂર્ત પદાર્થકો દેખતા હૈ .
(ઉપરોક્તાનુસાર) ઉપયોગકા વ્યાખ્યાન કરનેકે પશ્ચાત્ યહાઁ પર્યાયકા સ્વરૂપ કહા જાતા હૈ :
પરિ સમન્તાત્ ભેદમેતિ ગચ્છતીતિ પર્યાયઃ . અર્થાત્ જો સર્વ ઓરસે ભેદકો પ્રાપ્ત કરે સો પર્યાય હૈ .
ઉસમેં, સ્વભાવપર્યાય છહ દ્રવ્યોંકો સાધારણ હૈ, અર્થપર્યાય હૈ, વાણી ઔર મનકે અગોચર હૈ, અતિ સૂક્ષ્મ હૈ, આગમપ્રમાણસે સ્વીકારકરનેયોગ્ય તથા છહ હાનિવૃદ્ધિકે ભેદોં સહિત હૈ અર્થાત્ અનન્તભાગ વૃદ્ધિ, અસંખ્યાતભાગ વૃદ્ધિ, સંખ્યાતભાગ વૃદ્ધિ, સંખ્યાતગુણ
૧-દેખના = સામાન્યરૂપસે અવલોકન કરના; સામાન્ય પ્રતિભાસ હોના .